Wat is de rol van medicatie bij ADD? Vooroordelen, mythes en angsten

1. Wat is de rol van medicatie bij ADD?Vooroordelen, mythes en angsten 17 juni 2006,1e ADD ontmoetingsdag Almere Rob Pereira, kinderarts MCRZ locatie Zuiderziekenhuis,Rotterdam BoumanGGZ verslavingszorg Rotterdam TNO Leiden

2. Hoofdsymptomen ADHD • Hyperactiviteit • Concentratiestoornissen • Impulsiviteit • Vroeg in het leven begonnen • Op meer dan 2 plaatsen • > ½ jaar • + disfunctioneren

3. Hoofdsymptomen ADD Eigenlijk hetzelfde als ADHD, maar… • Stil, onopvallend, afwezig, “dom”, dromerig, moe, ongemotiveerd, laag tempo • Kan ook zijn: te laag of te hoog niveau, epilepsie Geen storend gedrag in de klas (te) late diagnose/ geen diagnose

4. Onderdiagnostiek bij allochtonen, vrouwen en verslaafden • Wordt niet aan gedacht, gebrek aan kennis • Taalbarrière • Hebben al andere “diagnose” : opvoedingsprobleem, multiproblem gezin, borderline, depressie, verslaving

5. Geslachtsverschillen? • ADHD vroeger jongens : meisjes = 9:1 • later = 3:1 • ADHD meer jongens • ADD meer meisjes • Totaal nu: 1:1, dus evenveel jongens als meisjes!

6. Glijdende schaal meer ADD-achtig normaal afleidbaarheid hyperactiviteit impulsiviteit

7. Ontwikkeling symptomen van AD(H)D beroep, financieen negatief zelfbeeld relatieprobleem ongelukken verslaving leerprobleem sociale problemen faalangst/ negatief zelfbeeld roken, politiecontacten ongelukken Gedrags problemen peuter Adolescent volwassene Schoolleeftijd jong volwassene/student leerprobleem beroep faalangst verslaving ongelukken gedragsprobleem leerprobleem sociale problemen negatief zelfbeeld

8. Gaat AD(H)D over? 100 Syndromatische remissie Symptomatische remissie 80 Functionele remissie 60 Patienten in remissie (%) 40 20 0 <6 6-8 9-11 12-14 15-17 18-20 “DSM negatief” 6/9 4-5/9 Niet meer zo goed te zien Wel disfunctie Biederman et al 2000 Clinical picture Assessment Differential diagnosis Conclusions

9. Co-morbiditeit Tics Motorische stoornis Dyslexie Oppositionele gedragsstoornis AD(H)D alleen Gedrags stoornis contactstoornis Angst stoornis Depressie

10. Hoe kom je aan AD(H)D?

11. Hoe kom je er aan? • In 80% van een van je ouders • zelden beschadiging (vroeger MBD) • nietdoor slechte opvoeding • meebepalend is wel chaos thuis (ouders!) • drukke, snelle maatschappij, hoge eisen kwetsbare kinderen lijden het meest

12. kan je wat meten of zien?

13. Woorden Stroop test = concentratietest Normale controles AD(H)D

14. Totale Hersenvolume “slimme kinderen hebben een dunnere hersenschors” ADHD mannen Controle mannen ADHD vrouwen Controle vrouwen Castellanos. JAMA 2002; 288:1740-8

15. Kleine hersenen controles Castellanos. JAMA 2002; 288:1740-8

16. 11 ml 10 9 5 10 15 20 leeftijd Motoriek verbetert in puberteit

17. behandeling • Psycho educatie • Medicatie • Coach, agendabeheer • gedragsinterventies

18. Behandeling AD(H)D • uitleg over ziekte • “Ritme, Rust, Reinheid, Regelmaat, Ritalin” • duidelijke boodschappen • structuur • grenzen • 1 opdracht tegelijk, vergevingsgezindheid • directe beloning van goed gedrag • voeding?ω-3 vetzuren? conserveringsmiddelen? suiker? kleurstoffen?

19. Wat gebeurt er in je hersenen?

20. bij “normale” personen toevoerende zenuw Synaps spleet Dopamine transporter Afvoerende zenuw

21. bij ADHD Toevoerende zenuw Synaps spleet Dopamine transporter Afvoerende zenuw

22. bij ADHD met methylfenidaat Toevoerende zenuw Synapsspleet Dopamine transporter Afvoerende zenuw Minimal brain dysfunction

23. methylfenidaat • belangrijk is voorlichting • kennis van werkingsmechanisme • ontmythologisering! • Dopamineverhogend zijn :cafeïne, Ritalin (en cocaïne, nicotine en amfetamine: verslavend!) • timing en dosis zijn essentieel • Concerta (soms vergoed), samen met Ritalin mogelijk

24. Bijwerkingen • Wordt gebruikt sinds 1954 in Nederland • acuut: hoofdpijn, buikpijn, hartkloppingen,emotioneler, meer praten • minder eetlust, inslaapproblemen (melatoninebehandeling) • rebound: meer klachten als het is uitgewerkt • chronisch: zombie maar ditmagnietvoorkomen! • Pas op depressie en angst: andere behandeling • Ritalin is niet verslavend, beschermt juist!

25. Bijwerkingen van het niet geven van Ritalin • achterstand op school, opleiding mislukt • faalangst • problemen sociaal: vriendjes, relaties • kans op vast werk neemt af • kans op verslaving neemt toe • kans op contact met justitie neemt toe

26. Wat kan er verbeteren met medicatie? • Concentratie, • chaos in hoofd • tijdsbesef, planning • motivatie • hyperactiviteit • impulsiviteit • sociaal gedrag, negatief zelfbeeld • (vriendjes, uitnodiging verjaardag)

27. Wat kan er verbeteren met medicatie? • leerbaarheid, tempo, motivatie • motoriek: voetballen, zwemmen, schrijven • schoolresultaten, niet IQ • verslaving, craving, terugval • vergelijking: (lees)bril

28. Alcohol! Geslachts ziekte zelfmoordpoging Blijven zitten Teenager zangerschap Zinloos geweld ontslag verslaving gevangenis

29. Verkeers overtreding Te hard rijden Rijbewijs afgepakt Dronken rijden ongelukken

30. Nieuwe medicatie • Atomoxetine (Strattera) • Ongeveer even werkzaam als methylfenidaat? • 1x per dag doseren, werkt meer als thermostaat • Op de markt voor kinderen tot 18 jaar • Meestal geen vergoeding, kosten 90€ per maand

31. Conclusies 1 • Kennis van ADHD, maar ook van ADD is belangrijk • “Je begrijpt het pas als je het door hebt” • Medicatie is bij ruim 70% van de kinderen en bij veel volwassenen essentieel • methylfenidaat is veilig in goede handen • meedenken kind en ouder moet, zelfstandig bijsturen, finetuning • onderbehandeling is ernstig • overbehandeling is jammer: blijven opletten

32. Conclusies 2 • het is niet eerlijk een kind naar school te sturen “zonder bril” • “Je begrijpt het pas als je het door hebt” • ADHD is een handicap, komt vaak niet alleen • Denk ook aan ADHD bij verslaving, borderline en depressie • Er dreigt tweedeling in de zorg door niet vergoeden van de beste medicijnen

33. Adres Patiëntenverenigingen: ADD:www.levente.nl Voor kinderen: “Balans” Voor volwassenen: “Impuls” Postbus 93 3720 AB Bilthoven Tel: 030-225 50 50 e-mail: redactie@balansdigitaal.nl www.balansdigitaal.nlofwww.impulsdigitaal.nl

34. Vragen?