Maria Zaborowska 1902-1973

1. Maria Zaborowska1902-1973

2. Zasłużona dla miasta SłupskaPracownik kultury,muzealnik, społecznikKształtowała historię i kulturęnaszego miasta i regionu. Uczyniła wszystko, aby jego dzieje uchronić od zapomnienia.

3. Maria Januszewskaurodziła się w Warszawie.Tam spędziła dzieciństwo i młodość. W 1919 pomyślnie przeszła przez egzaminy do Szkoły Sztuk Pięknych, ale nie została przyjęta z powodu nieukończonych 18 lat. Rok później zmarł ojcieci musiała pójść do pracy. Śmierć matki w 1922 nałożyła dodatkowo obowiązek wychowania młodszego rodzeństwa.

4. Po Powstaniu Warszawskim wojna skazała Marię Zaborowską na samotną tułaczkę z małą córeczką i odebrała Jej męża – zginął w obozie w Dachau.

5. 10 października 1945 r. wysiadła z pociągu na stacji Słupsk

6. Przywiozła do Słupska palto zimowe 1 para butów, 2 pary pantofli 3 zmiany bielizny dziecinne buciki 2 pary ,, sukieneczki 5 ,, bielizna ,, palto zimowe ,, ,, jesienne 1 poduszka i poszewka 1 kołdra i koperta i prześcieradło 1 koc

7. W Słupsku Maria Zaborowska znalazła się w kręgu doświadczonej i aktywnej inteligencji przedwojennej. 16.10.1945 r. rozpoczęła pracę w Wydziale Oświaty, Kultury i Sztuki ówczesnego Zarządu Miejskiego w Słupsku. Szybko zaczęło owocować Jej przedwojenne doświadczenie z pracy w administracji wojskowej w Warszawie. Już w 1945 powstała Komisja Badań Słowiańskich, którą Maria Zaborowska kierowała i organizowała muzeum. Od 1946 Maria Zaborowska należała do Stronnictwa Demokratycznego, które było azylem myśli demokratycznej. Celem partii była obrona inteligencji i rzemieślników. Liczebność SD w latach 1946-1947 wprowadziła w popłoch kierownictwo PPR i PPS.

8. Należała do inicjatorów budowy pierwszego w kraju Pomnika Powstańców Warszawy.Była sekretarzem Społecznego Komitetu.

9. Pieczołowicie zajęła się zbiorami muzealnymi… Karta wolnego wstępu do muzeów, wydana Marii Zaborowskiej w 1949 roku

10. … i zatroszczyła o losy ocalałej Nowej Bramy.W 1948 objęła kierownictwo muzeum. Światło podłączono dopiero w 1952 i odnowiono sale wystawowe. Nadal nie było wody, telefonu.

11. Dzięki Jej wysiłkom jako radnej odbudowano zamek z funduszy centralnych

12. Potrzeba poznawania przeszłości regionu Pragnienie zdobywania wiedzy o swoim nowym miejscu towarzyszyło ludziom światłym, a tacy budowali w Słupsku w latach 1945-1947 podwaliny państwowości polskiej. Komisja Badań Słowiańskich zasiliła Polskie Towarzystwo Naukowe, działające w Słupsku od 1946 r. z inicjatywy Marii Zaborowskiej. Celem PTN było prowadzenie badań nad przeszłością regionu oraz popularyzacja istotnych osiągnięć. Likwidacja PTN w 1949 była ciosem dla aktywnej inteligencji słupskiej.

13. Działalność Polskiego Towarzystwa Naukowego kontynuował założony w grudniu 1953 r. przez środowisko słupskiej inteligencji Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego. Doniosłym osiągnięciem PTH było rozpoczęcie w 1958 r. działalności wydawniczej - kolejne tomy opracowań historycznych w serii „Biblioteka Słupska” oraz artykuły w periodyku „Zapiski Koszalińskie”. Wśród najbardziej zaangażowanych osób z grupy założycielskiej była Maria Zaborowska. .

14. Zabiegała o współpracę z etnografami, historykami, archeologami, o zabezpieczanie dzieł sztuki i zabytków kultury materialnej, o naukową penetrację obiektów zabytkowych. Na grodzisku w Sycewicach, marzec 1959 r.

15. Szczególne zasługi położyła inicjując prace badawcze nad Słowińcami. Pieczołowicie gromadziła zabytki etnograficzne, dołożyła starań, aby powstał skansen w Klukach. Zjazd archeologów w Klukach, maj 1964 r. Kluki, 1963 r.

16. Z potrzeby dzielenia się wiedzą Mimo nawału prac i obowiązków Maria Zaborowska była niestrudzoną popularyzatorką wiedzy o Słupsku i regionie. Zdobywaną każdego dnia wiedzą dzieliła się poprzez liczne prelekcje, wystawy objazdowe, artykuły i opracowania popularnonaukowe. Powojenną sławę słupskie „czarownice” zawdzięczają Marii Zaborowskiej. Pierwszy numer periodyku PTH „Zapiski Koszalińskie” (1/1958) zawiera Jej opowieść „O Wieży Czarownic i sądzie odbytym przed 257 laty nad tzw. czarownicą” .

17. Maria Zaborowskawierny przyjaciel młodzieży Jako osoba niesłychanie żywotna, o wesołym usposobieniu, ujmującym sposobie bycia i fantastycznym poczuciu humoru, łatwo zjednywała sobie młodych ludzi. Młodzież z zapałem uczestniczyła w badaniach archeologicznych, poszukiwaniach eksponatów i wspólnych wycieczkach krajoznawczych.

18. Z Jej inicjatywy w 1953 r. powstało Młodzieżowe Koło Przyjaciół Muzeum. W gronie przyjaciół – 30.03.1957 r.

20. Wędrówki krajoznawcze z młodzieżą Pani Maria z pasją popularyzowała krajoznawstwo. Jako aktywna opiekunka Młodzieżowego Koła Miłośników Muzeum, organizowała zajęcia nie tylko w Słupsku, ale także wyjazdy w plener. Była członkiem-założycielem i sekretarzem Słupskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

21. Legitymacja Nr 2 Polskiego Towarzystwa KrajoznawczegoOddział w Słupsku, wydana w 1947 roku

22. Pani Maria cieszyła się ogromnym autorytetem i szacunkiem mieszkańców oraz władz. Była wielokrotnie nagrodzona za swoją działalność. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964) Srebrny Krzyż Zasługi (1937) Medal X-lecia Odzyskania Niepodległości (1928) Medal Brązowy za Długoletnią Służbę (1938) Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 r. (1946) Medal 100-lecia Turystyki Polskiej (1973) oraz wiele innych medali i złotych odznak towarzystw, w których pracowała

23. Jubileusz 25-lecia pracy

24. Jeden człowiek może przenosić góry W tylko sobie znany sposób godziła rozliczne obowiązki społeczne z pracą zawodową. Udowodniła swym życiem i działalnością, że „jeden człowiek może przenosić góry”. .

25. Maria Zaborowska zmarła nieoczekiwanie 17 sierpnia 1973 r. Jej pogrzeb przekształcił się w społeczną manifestację. Spoczęła na Starym Cmentarzu w Słupskuw Alei Zasłużonychna kwaterze 6A, rząd 1, miejsce 31.

27. W 1982 roku uchwałą Miejskiej Rady Narodowej jedną z nowych ulic nazwano imieniem Marii Zaborowskiej Uchwała nr 86/82 z 29.03.1982 r.

28. Pamięci Marii ZaborowskiejSesja popularnonaukowa w słupskiej „Szesnastce” zorganizowana przez Samorząd Uczniowski.Spotkanie, w którym gościem była córka Pani Marii – Wanda Szpilewska z mężem – Stanisławem Szpilewskim „pozwoliło ukazać młodzieży wzór osobowy człowieka godnego naśladowania.”

30. Zapisana w historii i wdzięcznej pamięci Maria Zaborowska zapisała piękny rozdział w historii naszego miasta. Dla Jej dokonań znalazło się miejsce na kartach „Historii Słupska” wydanej w 1981 roku oraz „Dziejów Słupska” z 1986 roku, a pamięć o Jej bezcennej dla Słupska działalności poświadczają kolejne i najnowsze publikacje:

31. 1998 – „50 lat Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku” 2001 – „Kronika 25 lat Oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Słupsku” . 2003 – „Służy ludziom 40 lat Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach” . 2008 – „55 lat Polskiego Towarzystwa Historycznego w Słupsku 1953-2008” . 2009 – wpisana na listę biogramów Słupskiego Słownika Biograficznego.

32. W 2008 roku uchwałą Rady Miejskiej grób Marii Zaborowskiej objęto ochroną jako pamiątkę historyczną. Uchwała nr XXIV/352/08 Rady Miejskiej w Słupsku z 25.06.2008 r. . Ustalono groby posiadające wartość pamiątek historycznych ze względu na osoby w nich pochowane.

33. Źródła 1998 2005

34. Książki słupszczan o słupszczanach 2007 2003

35. Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Słupsku

36. Inne źródła Bałtycka Biblioteka Cyfrowa. Internetowy portal miejski. Dwutygodnik „Moje Miasto”. Kartoteki tekstowe i ilustracyjne ze zbiorów biblioteki szkolnej Fotografie i materiały z prywatnego archiwum przekazane naszej bibliotece Oprac. Janina Nowak marzec 2009

37. Takie będzie nasze miasto – Słupsk, jakie jego młodzieży chowanie.