420 likes | 883 Views
Indicative Mode. Panaganong Paturol. Narito ang ilang indicative na pandiwa na pokus sa aktor (PA):. Panaganong Paturol. –um- acts of nature [umulan, bumagyo, lumindol, kumidlat, kumulog[ Mag- can be used for borrowed words [ mag-bungee jumping
E N D
Indicative Mode Panaganong Paturol
Narito ang ilang indicative na pandiwa na pokus sa aktor (PA): Panaganong Paturol –um- acts of nature [umulan, bumagyo, lumindol, kumidlat, kumulog[ Mag- can be used for borrowed words [mag-bungee jumping Ma- feeling verbs, function [maligo, mahiga, matulog]; idea of becoming into a certain state [masira, mamatay, mawala, mahilo]
Panaganong paturol Halimbawa: Kumuha ako ng papel. Lumiko siya sa kanan Kumaliwa kami sa kanto Nagtren sina Vera papunta sa San Diego Nalungkot ako. I got paper. (one single action, pokus sa aktor: ako) S/he turned right. We turned (made a turn) on the corner). Vera and company took the train to San Diego. I became sad./ I was sad.
Ang –UM- na pandiwa ayon sa ilan ay mas internal na aksiyon. Ang aksiyon ng kalikasan ay ginagamitan ng –UM-. Madalas intransitive o walang direct object / tuwirang layon ang –UM- na pandiwa; pero maari ring magkaroon. Panaganong Paturol According to some sources, -UM- verbs denote internal action. -UM- verbs are also used to denote acts of nature.
Panaganong paturol Halimbawa: Umiyak ako. Pumutok ang bulkang Mayon. I cried. (intransitive, walang D.O) Mayon Volcano erupted.
Panaganong paturol Halimbawa: Walang Paksa Bumagyo noong isang linggo. Bumabagyo. Babagyo bukas Lumindol sa California Subjectless (The thing itself is doing the action) There was a storm last week. There is a storm. There will be a storm tomorrow. There was an earthquake in California.
Panaganong paturol Halimbawa: May tuwirang layon Bumili ako ng barong na jusi sa Laguna noong nagpunta ako doon. Transitive (has a Direct Object) I bought a barong made of jusi in Laguna when I went there.
Ang MAG- na pandiwa ay mas external na kilos at malawakan. Ginagamit din ang MAG- sa hiram na salita. Ang “MAG+pangngalan” ay nangangahulugang “having a relation indicated by the root word.” ex. mag-ama Panaganong Paturol
Panaganong paturol Halimbawa: Naglakad ang mga estudyante sa P-town sa Los Angeles kamakalawa. Tayo’ymagsaya at maglalakbay na tayo. Nag-bungee-jumping sila noong isang buwan. The students walked in P-town at Los Angeles the day before yesterday. Let us be happy for we are going to travel. They went bungee-jumping last month.
Ang panlaping MAG- ay maaring mangahulugan ng kaugnayan o relasyon na ang batayan ay ang salitang-ugat. Panaganong Paturol MAG-affix can mean a relationship indicated by the root word.
Panaganong paturol Nagtaksi ang mag-ina papunta sa airport. The mother and child took a taxi going to the airport. Halimbawa:
May mga salitang-ugat na pwedeng kabitan ng –UM- at MAG- na mga panlapi at pareho pa rin ang kahulugan. Panaganong Paturol Some root words can take both –UM- and MAG- affixes and retain the same meaning.
Panaganong paturol HALIMBAWA:
May mga salitang-ugat na pwedeng kabitan ng –UM- at MAG- na mga panlapi pero nagbabago ang kahulugan. Ang –um- na pandiwa ay nangangahulugan ng simpleng kilos. Panaganong Paturol Some root words can take both UM and MAG affixes but the meaning changes. -UM- verbs denote simple actions..
Ang MA- at iba pang panagano. Ang MA- ay pwedeng maging tulad ng kalagayan ng isinasaad ng salitang-ugat (becoming into a certain state indicated by the root word) o kalagayan o kaya’y nagpapahayag ng pakiramdam. Panaganong Paturol
May mga pandiwa ng pakiramdam na nangangailangan ng unlaping ma- at hulaping –an tulad ng maalatan, maasiman, matamisan, mapaitan, mainitan, malamigan. Panaganong Paturol Some feeling verbs need the prefix ma- andthe suffix –an like maalatan (to experience a salty taste) maasiman (to experience a sour taste), mapaitan (to experience bitter taste), mainitan (to feel warm), malamigan (to feel cold).
Panaganong paturol Nalulungkot ang babaeng nakapula. The woman who is in red became sad. Halimbawa:
Panaganong Aksidental Ang iba pang gamit ng MA- na pandiwa ay upang isaad ang maaring gawin. maamoy (PO) maabot (PO) mabili (PO) makita (PO) makuha (PO) marinig (PO) to be able to smell to be able to reach to be able to buy to be able to see to be able to get to be able to hear
Ang sumusunod ang ilang indicative na pandiwa na pokus sa obheto (PO): Panaganong Paturol i-, (katumbas ng mag-) -in-, (katumbas ng –um-) -an, (katumbas ng mag- at kung walang –in o i- na pandiwa)
Ang i- na pandiwa ay aksiyon sa paksa / topic o pokus ng pangungusap Panaganong Paturol The subject or topic undergoes or receives the action.
Panaganong paturol Halimbawa: Iabot mo sa akin ang bolpen. Ilagay mo ang tiket sa ibabaw ng mesa. Ibigay mo ang direksiyon sa kaniya. Iluto mo ang manok. Itago mo ang pera mo. Pass the bolpen to me. Put the ticket on top of the table. Give the direction to him. Cook the chicken. Put away (Hide) your money.
Panaganong paturol Halimbawa: Itanim mo ang buto ng ampalaya. Isauli mo ang barong Tagalog. Masikip. Ituro mo sa kanya ang papunta sa airport. Itapon mo ang basura sa basurahan. Plant the bitter melon seeds Return the barong Tagalog. It’s tight. Teach (Show) him/her how to get to the airport. Throw the garbage in the trash can.
Ang ilang i- na pandiwang pokus sa obheto (PO) ay may katapat na mag- Panaganong Paturol Some object focus verbs (OF) have corresponding mag- verbs.
Panaganong Tagatanggap (Benefactive) Ihiram mo ako ng maleta sa kaniya Ikuha mo ako ng taksi. Borrow a luggage for me from him/ her. (You) get a taxi for me. Benefactive Focus [Pokus sa Tagatanggap, PT] The indirect object in AF sentence: for him/her
Panaganong paturol ihiram ikuha manghiram manguha to borrow something from someone to get something for someone to borrow to get Ang katapat ng pokus sa tagatanggap (PT) na pandiwa na I- sa pokus sa aktor (PA) ay mang- The equivalent of I-benefactive focus verb (BF) in actor focus is mang-
Ang pandiwang –IN- ang katapat ng –UM- at –MAG- na mga pandiwa na pokus sa aktor (PA). Pareho ng pandiwang –IN- ang batayang kahulugan ng –UM- at MAG- at ilang pandiwang MANG- Panaganong Paturol -IN- verbs are the equivalent of –UM- and MAG- actor focus (AF) verbs. The verbs –UM-, MAG-, and a few MANG- have the same meaning as –IN- verbs.
Panaganong paturol Pokus sa Obheto Pokus sa Aktor
Panaganong paturol Pokus sa Aktor Pokus sa Obheto
Ang pandiwang –an/-han ay maaring pokus sa obheto, lugar, o direksyon. Ang hulaping –an/-han ay may kinalaman sa lugar o direksyon. Panaganong Paturol -AN/-HAN verbs may be object, locative, or directional focus. -AN/-HAN is a locative suffix.
Panaganong paturol Regular na Anyo: Bantayan Bayaran (PO, PD) Halikan (PD) Hugasan (PO) Imbitahan (PD) Sulatan (PD) Samahan (PD) Upahan (PO) To guard the topic/subject/focus of the sentence To pay the topic/subject To kiss the topic/subject Wash the topic/subject To invite the topic/subject To write the topic/subject or on the subject To accompany the topic / subject To rent the topic/subject
Panaganong paturol Iregular na Anyo: May Nawawalang Letra
Panaganong paturol Iregular na Anyo: May Nawawalang Letra
Panaganong paturol Iregular na Anyo: May Nawawalang Letra