Një prezantim i pesë disiplinave

1. Njëprezantimipesëdisiplinave Prof. Erleta MATO

2. 1. Njohja e vetvetes • Zhvillimiiaspirataveindividualedhendërgjegjësimi: • Sa indihmojmënxënësittënjohinvetendhetëshfrytëzojnëpotencialet e tyre? • Sa mundohemiqënxënësittëarrijnëqëllimet e tyre, pavarësishtngakufizimet , kushtetnëfamiljeapopengesat e ndryshme? • Sa mundësonshkollakrijimin e njëambjentimbështetëskuzotërimiinjohjesnganxënësittërealizohetlirisht?

3. Zotërimi • Kuptimi i fjalës master në origjinën e vet – më i madh • Në kontekstin historik – dominim • Sot: një njeri që e zotëron shumë mirë profesionin e tij, është i talentuar, mjeshtër në zanatin e tij • Disiplina e zotërimit të vetes nuk përfshin vetëm kapacitetin për të arritur rezultate, por gjithashtu edhe aftësinë për të qenë mjeshtër në njohjen e mënyrës se si arrihen këto rezultate

4. Zhvillimiivizionit personal • Ushtrimi 1: Përcaktoni vizionin tuaj personal: atë që ju doni të arrini në jetë dhe llojin e personit që ju doni të jeni • Ushtrimi 2: Mendoni realizimin e dickaje që ju vërtet e dëshironi (si ndjeheni, cilat janë fjalët me të cilat do ta përshkruani situatën?) • Ushtrimi 3: A përkon vizioni juaj me atë të drejtuesve tuaj, të prindërve dhe të vetë nxënësve? Cilat mund të jenë disa nga dyshimet dhe frikërat tuaja?

5. Aspektetëtjeratëvizionittuaj • A jeni ju personi që dëshironi të jeni? Cilat janë cilësitë tuaja? • Cfarë të mirash materiale zotëroni? Përshkruani ambjentin ideal ku doni të jetoni • Cfarë keni arritur në lidhje me shëndetin, gjendjen sportive, atletikën, etj? • Cfarë lloj marrëdhëniesh keni zhvilluar me shokët, familjen, partnerin, etj? • Cila është situata juaj ideale në karrierë? Në cfarë ambjenti punoni dhe sa ju pëlqen puna që bëni?

6. Aspektetëtjeratëvizionittuaj • Cfarë lloj mësuesi dëshironi të jeni? Si ju konsiderojnë nxënësit?Cili është ndikimi i përpjekjeve dhe punës suaj? • Cfarë jeni duke bërë në sferën e të mësuarit individual, udhëtimeve, leximit apo aktiviteteve të tjera? • Në cfarë lloj komuniteti apo shoqërie jetoni ju? • Cilat janë disa nga aspektet e tjera të jetës që do të simbolizonin plotësimin e skenarit të jetës më të dëshiruar për ju?

7. Rafinimiivizionittuaj • Nëse do t’ju jepnin mundësinë ta kishit tani një gjë të tillë do ta pranonit? (psh një makinë sportive) • Le të supozojmë se e keni krijuar vizionin tuaj. Ku ju con ky vizion? (cilat janë mundësitë që ju krijon zotërimi i një makine?- liria- Përse ju nevojitet ndjesia e lirisë?) • Analizimi i realitetit dhe procesi i zgjedhjes kanë shumë dimensione

8. 2. Modelimendor • Ndërgjegjësimi mbi mënyrën tonë të të menduarit (shembulli i gjurmëve të dinosaurit) Cfarë ka ndodhur në mes të dinosurëve? • Dy individë të ndryshëm që shohin të njëjtën ngjarje, e përshkruajnë atë në mënyra të ndryshme • Disiplina e modelit mendor është që të sjellë supozimet dhe mënyrat e padukshme të të menduarit në sipërfaqe • Në cdo përvojë të re, shumica e individëve mban mend vetëm informacionin që përforcon modelin e tyre mendor ekzistues

9. Modelimendor • Modeletmendoreshpeshbëhenpenguesepërzhvillimin. Pshnjëgrupmësuesishmundtëbesojnë se e vetmjamënyrëpërtëpërmirësuarshkollatështëdisponimiimjetevefinanciare, duke mosparëkështuasnjëmundësitjetër • Pasojat e modelevemendoretëpakontrolluaradhetëpadukshmetefëmijëtmundtëjenëvërtettragjike,fëmijëtqëshihensitëdhunshëmnë 68 % kanëshansetëkryejnëkrimenëmoshëtë re • Puna me modeletmendoreduhetbërënëfunksiontëzhvillimittëdyaftësive: atyretëtëmenduaritpëridentifikimin e rrugës se siikrijojmëmodeletmendoredhehulumtimittëopinionevedhepikëpamjevetonadhetëtjerëvepërt’injohur sic duhet

10. Modelimendor • Shkallët e konkluzioneve • Ajoqëbesojmë ne është e vërteta • E vërtetaështëevidente • Bindjet, idetëtonajanëtëmbështeturanëtëdhënareale • Tëdhënatqë ne zgjedhimjanëtëdhënareale

11. Modelimendor • Verifikimi • Cilatjanëtëdhënatqëmbështesinatëqëjuthatë? • A janëtëdhënattënjëjtapërtëgjithë? • A mundtëmëtregonidickambimënyrëntuajtëarsyetimit • Si arritëtnëkëtokonkluzione? • Shkalla e konkluzionevemundtëpërdoretshpeshpërtrajnimin e stafitnëklasëdhenëkomunitet

12. 3. Vizioniipërbashkët • Shembulli i djalit parashkollor që pyeti se kur do mësonte të lexonte dhe të shkruante dhe i mësueses që u përgjigj kur të shkonte në klasë të parë • Vizioni i kopshtit është që përmes programit që zhvillon të zhdërvjelltësojë jo vetëm aftësitë mendore, por edhe ato fizike, muzikore, artistike dhe sociale • Vizioni i drejtuesve është përmbushja e kërkesave dhe standardeve të vendosura nga shteti

13. Vizioniipërbashkët • Disiplina e vizionit të përbashkët përfshin një sërë mjetesh dhe teknikash për të koordinuar aspiratat e individëve apo grupeve të ndryshme lidhur me shkollën. • Vizioni është dicka që krijohet së bashku me të gjithë aktorët dhe jo vetëm nga drejtuesit. • Realizimi i tij kërkon dedikim, përkujdesje, kohë dhe veprim energjik • Vizioni i përbashkët përhapet lehtë përmes komunikimit me komunitetet e ndryshme të të mësuarit

14. 4. Tëmësuaritnëgrup • Transformimiiaftësivetonatëtëmenduaritnëgrup • Shkollatduhet “tëziejnë” ngaaktivitetetnëgruptëmësuesvedheautorëvetëtekstevedheprogrameve, drejtuesvedheprindërve • Grupiqendrorpërbëhetngaindividëqëmarrinpjesëcdoditënëmësim: mësuesdhenxënës • Bordi, drejtoriishkollësdheadministruesitkrijojnënjëskuadërtërëndësishme • Shkolladuhettëketëpërvojënëndërtimin e grupeve, tëmësuaritnëgrup, dinamikëndhedisiplinën e tyre • Zhvillimiistafitështëgjithashtunjëmjetinevojshëmpërkrijimin e njëgrupifunksional

15. Tëmësuaritnëgrup • Përshtatja dhe radhitja e individëve bëhet që secili duke ruajtur individualitetin e vet të tentojë të lëvizë në një drejtim të përbashkët. Përshtatja ndodh kur nxënësit njohin dhe respektojnë njëri tjetrin • Dialogu është një praktikë e vjetër dhe shërben si ilac kundër izolimit. Dialogu i stimulon individët “t’i pezullojnë” përkohësisht supozimet dhe hipotezat e tyre duke ja nënshtruar analizave të detajuara

16. Tëmësuaritnëgrup • Rekomandimerrethdialogut • Fillojenidialogun me njëhyrjedhepërfundojeniatë me njëmbyllje duke ilejuarcdoindividitëflasëpërpërvojat e tij • Mundohunitëshmangniplanifikimin e detajuartënjëbisedesepsepengonrrjedhënspontanetëdiskutimit • Binidakordparaprakishtpërnumrin e takimevenënjëambjent informal sipshnënjërestorant • Kurflisnidrejtojuniqendrëssëgrupitdhejonjëritjetrit • Caktoninjë moderator tëspecializuarpërgrupintuaj

17. 5. Tëmenduaritsistemik • Ndërgjegjësimimbikompleksitetin, ndërvarësitë, ndryshimetdhepushtetin(rastiinjëmësuesejetëcilësiduhettëmungojënëkohën e provimevepërshkaktënjëvdekjejedhevendimmarrja e drejtuesit) • Zgjidhjet e shpejtadhetëpamenduaramundtësjellinpasoja negative afatgjatë • Disiplina e tëmenduaritsistemiksugjeronmetodën e analizimittëproblemevedheobjektivave duke e parësituatënsitëtërë, sipërbërësetënjëstrukture • Sistemiështënjëtërësielementështëcilatqëndrojnënëvarësitënjëritjetrit • Disiplina e tëmenduaritsistemikështëstudimistrukturësdheisjelljessistemike

18. Tëmenduaritsistemik • Tëmenduaritmbarësistemik(përpjekjepërtësjellëndryshimenëtëgjithëorganizatën) • Perspektiva e sistemittëhapur(kjoshkollëmundohettëperceptojësisteminnëtermin e lëndëssëparë, produketeve finale dhekufizimeve) • Perspektiva e sistemitnjerëzor(kuptimiidinamikavetëpozicionevedhemarrëdhënievenëmesindividëve) • Perspektiva e procesitsistemik( e konsideronorganizatënsitëpërbërëngabashkësitëlidhuranëpërmjetkanalevetëinformacionit)

19. Tëmenduaritsistemik • Perspektiva e sistemit të gjallë (konsideron se ekzistojnë gjithnjë sisteme në krijim , ashtu si në rastin e jetës njerëzore mund të krijohet një model i qartë edhe nga kaosi) • Të menduarit sistemik i varur mbi reagimin është një bashkësi teknikash, metodikash të zhvilluara mbi bazën e fedbekut • Simulimi i dinamikës sistemike nëpërmjet së cilës reagimet e ndryshme dhe dinamika e tyre paraqiten përmes ekuacioneve matematike jolineare

20. Tëmenduaritsistemik • Ajsbergu • Hapi 1. Situata (largimiinjëdrejtorishkolledhegjendja ne tecilenvihenmësuesit, nxënësitdheprindërit, analizatdhekomentet e tyremerrenvetëm me pjesën e dukshme) • Hapi 2. Tendencadhemodele(cfarëndodhnërastin e largimittënjëdrejtori: ndërtojmëkëndin e krizavesiregjistrimemëtëshumta, daljangareniaekonomike, etj • Hapi 3. Struktura e sistemit. (bashkësifaktorëshqëndërveprojnë me njëritjetrin, edhepsekjomundtëmosjetëshumëevidente • Hapi 4. Modeletmendore (cilakarakteristikë e tëmenduaritmbështetapogarantonvazhdimësinë e strukturëssëtanishmenëshkollë? Shembulliindryshimittëshpeshtëtëdrejtuesvetëshkollës)

21. Cikliitëmësuarit • Tëmësosh se simësohet • Vëzhgimi. Përqendronivëmendjennëcdoveprimtuajindhenëcdo hap qëju do tëndërmerrni(problemetdhesupozimet, hipotezatdheteoritëtuaja) • Meditimi: • Rivlerësonipremisatbazë:Apondjekmetodën e duhurnëkëtëprojekt? • Njihuni me metoda, modeledheperspektivaqënukindeshnilehtë: Kush e ka përdorurkëtëmetodë? • Ristrukturimi. Mundohunit’ibënivetespyetjen: Si mundtapërmirësojunëprojektintonë?

22. Cikliitëmësuarit 3.Marrja e vendimit duke analizuar alternativat dhe duke bërë zgjedhjen 4.Kryerja e një veprimi. Pas bërjes së kërkimeve, prodhimit të ideve, shkrimit dhe krijimit filloni të veproni për të implementuar detyrën e caktuar bashkërisht 5.Aplikimi i ciklit. Mungesa e kohës për përgatitjen e materialeve si projekte, kurrikula, etj mund të cojë në shkurtimin e ciklit të të mësuarit