Suïcidaliteit in de crisisdienst

1. Suïcidaliteit in de crisisdienst Een Systemische benadering Ella Mutter

2. HET PROGRAMMA • Enkele getallen • ‘Onze visie op suïcidaliteit’ • Systemische interventie • Video Cornelis, Mutter @ Oenen

3. Enkele cijfers SPA Amsterdam • 27%= 1142 aanmeldingen zijn vanwege gevaar voor eigen leven • 40% van de aanmeldingen is in zorg binnen de GGZ Amsterdam Cornelis, Mutter @ Oenen

4. Ingeschatte suïciderisico • Totaal 4231 consulten in 2011 Suïciderisico: 1= geen 2= laag 3= middelmatig 4=hoog Cornelis, Mutter @ Oenen

5. Plaats vervolg behandeling “hoog” suïcidaal risico Cornelis, Mutter @ Oenen

6. Visie Amsterdamse Crisisdienst • systeem systeem systeem systeem • systeem systeem systeem systeem • systeem systeem systeem systeem • systeem systeem systeem systeem • systeem systeem systeem systeem • systeem systeem systeem systeem • systeem systeem systeem systeem • systeem systeem systeem systeem Cornelis, Mutter @ Oenen

7. Waarom het systeem erbij? • Informatie geven en krijgen • Moreel recht • Als patiënt verandert, zal systeem mee moeten veranderen. • Actieve betrokkenheid systeem vergroot de kans op succes • Hulpverlener is slechts passant • Doorbreken isolement, beveiliging, ondersteuning, decoderen boodschap Cornelis, Mutter @ Oenen

8. CSIICONSENSUSGERICHT SYSTEMISCH INTERVIEWEN EN INTERVENIEREN • Denkkader • Attitude • Aanpak Cornelis, Mutter @ Oenen

9. CONCEPTUELE DENKKADER • Denk circulair: niets of niemand is “de oorzaak” • Kracht van systeem is veel groter dan van hulpverlener alleen • Diagnose niet hoofdzaak maar begrijpen • Focus op interacties en rollen in plaats van op intra-psychische processen • Patronen in het systeem beschrijven in plaats van duiden en interpreteren van individuele emoties Cornelis, Mutter @ Oenen

10. ATTITUDE • Positie: voorzitter of consulent • Nieuwsgierig (‘begrijpen’) • Niet-oordelen • ‘Meerzijdig partijdig’ • Streef naar consensus Cornelis, Mutter @ Oenen

11. AANPAK • Interview • Interventie Cornelis, Mutter @ Oenen

12. INTERVIEW De 3 watjes volgen: • Wat is er aan de hand? • Wat is er al geprobeerd qua oplossingen? • Wat moet er nu gebeuren? • (Wat te doen als de beoogde aanpak niet het gewenste effect heeft?) Cornelis, Mutter @ Oenen

13. INTERVENTIE: AFSPRAAK • Dit start bij de 3de‘Wat’: overeenkomst over wat er nu moet gebeuren • Iedereen neemt deel aan de afspraak, of, op zijn minst, ondersteunt deze • Doel van de afspraak is dat het problematische gedrag verandert, de naasten minder belast worden of geholpen worden om te gaan met de situatie Cornelis, Mutter @ Oenen

14. SPANNINGSVELDEXPERT- CONSULENT • Consulent/Voorzitter/Proces • Onderdeel van het proces • Kan door het gehele systeem ingezet worden als “expert” • Expert oordeel wordt weer besproken in het systeem • Consensus tussen alle deelnemers, dus ook de expert, over uiteindelijke afspraak, is noodzakelijk! Cornelis, Mutter @ Oenen

15. VERVOLG VAN DE INTERVENTIE Wat heeft het opgeleverd? Wat moet er nu gebeuren? Hetzelfde of iets anders? Cornelis, Mutter @ Oenen

16. Basisattitude suïcidaal gedrag • Accepteer dat zelfmoord een optie kan zijn. Wijs suïcide niet principieel af, accepteer de doodswens als een mogelijk antwoord op problemen • Maar: ga niet akkoord met een keuze voor de dood als nog niet alle opties onderzocht zijn Cornelis, Mutter @ Oenen

17. …vervolg basisattitude • Neem iedere suïcidale uiting serieus: of iemand nu tot een hoog- of laag-risico groep behoort, hij of zij kan morgen dood zijn. • Maar: bedenk dat suïcidale uitingen een wanhopige schreeuw om hulp zijn en dat de meeste cliënten die zich suïcidaal uiten niet daadwerkelijk dood willen Cornelis, Mutter @ Oenen

18. …vervolg basisattitude • Realiseer je dat suïcidedreiging een grote emotionele druk legt op alle betrokkenen, inclusief jezelf: intuïtief gaat suïcide nu eenmaal in tegen de levensdrift die nagenoeg alle mensen kenmerkt. • Maar: realiseer je dat niemand een cliënt in leven kan houden behalve de cliënt zelf. Cornelis, Mutter @ Oenen

19. …vervolg basisattitude • Betrek altijd het natuurlijk netwerk bij de aanpak of de hulpvrager hier nu expliciete toestemming voor geeft of niet. Vuistregel: ’Goed hulpverlenerschap gaat boven privacy’ • Maar: respecteer waar mogelijk de privacy van de hulpvrager, wees je bewust dat de balans tussen privacy recht en goed-hulpverlenerschap precair is; overleg dus zorgvuldig, noteer al je overwegingen in het dossier en licht je handelwijze steeds duidelijk toe. Cornelis, Mutter @ Oenen

20. …vervolg basisattitude Tenslotte: • Ga zorgvuldig, systematisch en meevoelend te werk, en maak gebruik van de kennis en ervaring van jezelf en anderen, zoals je ook bij andere hulpvragen gewoon bent. Werk volgens een duidelijk schema. • Maar: realiseer je dat er (vanwege de aard van de problematiek) geen ‘evidence-based’ geprotocolleerde aanpak bestaat waarmee je je handelen kunt onderbouwen. Toets bij twijfel dus je handelen aan het oordeel van collega’s. Cornelis, Mutter @ Oenen

21. Interventies suïcidaliteit • “Wat is er aan de hand” • Suïcidaliteit geheel uitvragen: hoe concreter hoe beter! • Expliciteren relationele boodschappen • (impliciet wordt, door de suïcidaliteit te bespreken met het systeem, het isolement doorbroken) • “Wat moet er gebeuren?” • Veiligheid bespreken • Bezinning: tijd nemen, uitstel maar geen afstel Cornelis, Mutter @ Oenen

22. Voorwaarden Cornelis, Mutter @ Oenen Voldoende tijd Co-therapie Intervisie Steun van team en leidinggevende 31 mei 2013

23. Contact ella.mutter@ggzspa.nl jurgen.cornelis@ggzspa.nl PowerPoint: www.spoedeisendepsychiatrie.nl Cornelis, Mutter @ Oenen