بانك ملّي ايران

1. بانك ملّي ايران بانكداري مشاركت در سود و زيان راستین (PLS) مرداد ماه 1390

3. بانك ملي ايران ‌بعنوان بزرگترين بانك كشور، در ايفاي نقش اساسي خود در تجهيز و تخصيص منابع و در جهت سلامت و رشد اقتصادي كشور، بعنوان اهرمي‌ نيرومند درارائه خدمات بانكي اقدام ‌ و در راستاي ‌اعمال‌سياست‌هاي پولي و اعتباري سياستگذاران كشور، همواره تلاش نموده، با ارائه راهكارهاي عملي ‌در اجراي‌كامل بانكداري اسلامي‌گام بردارد. براين اساس ‌درچند سال اخير تحقيقات و برنامه‌ريزي‌گسترده‌اي را به منظور دستيابي‌به روش‌هاي اجرائي، در زمينه ‌بانكداري‌اسلامي، با برگزاري جلسات تخصصي مستمر با حضورصاحب‌‌نظران ‌و كارشناسان بانك ‌و نيز با استفاده از نظرات مشاوره متخصصين فن و‌ با‌ ‌بيش‌‌از 6500 ساعت فعاليت‌ كارشناسي مشترك‌ به انجام رسانده است. اينك با شكرگزاري از خداوند سبحان اعلام مي‌نمائيم، اين تلاش‌ها به ثمر نشسته و حاصل ‌آن تدوين راهكارهاي اجرائي در ‌بانكداري ‌اسلامي‌ نظير طرح‌هاي تفصيلي ‌بانكداري ‌مشاركت ‌درسود و زيان(PLS) بوده ‌كه بخش‌هايي‌ از اين مستندات ‌و دستورالعمل‌ها دركنفرانس‌ها و همايش‌هاي ‌بين‌‌المللي‌ داخلي ‌و خارجي ‌ارائه ‌شده و مورد ‌استقبال ‌جهاني نيز قرار‌گرفته است‌. بانك ملي ايران با پياده‌سازي روش‌هاي فوق سپرده‌گذاران را در سود و زيان سرمايه‌گذاري در طرح‌ها، شريك ‌نموده‌ و بدين ‌طريق سعي در استقرار راستین نظام بانكداري اسلامي بدون ربا نموده‌ و در اين راستا با تنظيم و تدوين دستورالعمل‌ها و مقررات و پيش‌بيني ساختار مورد لزوم، بعنوان اولين بانك ايراني، تامين منابع طرح‌هاي گوناگون اقتصادي را با تجميع منابع سپرده‌گذاران و شريك نمودن آنان در سود و زيان واقعي عهده‌دار شده است.

4. شايان ذكراست ‌كشورهاي جهان اقدامات زيادي را براي تحقق بانكداري مشاركت در سود و زيان انجام داده‌اند و خصيصة ريسك پايين اين بانكداري سبب شده تا علاوه بر كشورهاي مسلمان حتي بسياري از كشورهاي غربي نيز به جهت گريز از ريسك علاقمند به آزمايش بانكداري غيرربوي شوند. براساس گزارش‌هاي صندوق بين‌المللي پول در دهة گذشته بانكداري اسلامي بطور متوسط ساليانه حدود 15%-10% رشد داشته است و همين رشد را نيز براي سال‌هاي آتي پيش‌بيني كرده است. عليرغم اين گسترش و تلاش‌ها، بانكداري مشاركت در سود و زيان هرچند توسعة فراواني يافت ولي به دليل نوين بودن مكانيزم اجرايي و عملياتي آن اغلب دچار خلط مبحث با بانكداري ربوي گرديده و حتي ابزارهاي مالي آن‌نيزبه بوته فراموشي سپرده شده‌ است. ازمهمترين مشكلات ‌دراجراي ‌بانكداري ‌اسلامي‌، مسائل‌مرتبط‌با امور نظارت بر نحوة عمليات متقاضي منابع مالي‌براي مشاركت، از جهات گوناگون بوده‌است. زيرا بانك‌ها به عنوان تشكيلاتي مناسب ‌امر نظارت بر ريز عمليات سرمايه‌گذاري‌ها تأسيس و سازماندهي نشده‌اند فلذا با هر تعريف و تشبيهي بعضاً نرخ بهره به گونه‌اي وارد محاسبات‌مي‌گردد. در طرح‌هاي تفصيلي حاضر صرفنظر از اينكه بانك دولتي و يا خصوصي باشد، اساس تعيين نرخ تسهيلات بانكي بر مبناي نرخ بازدهي بخش حقيقي اقتصاد مي‌باشد و بانك بعنوان واسطه وجوه با دريافت حق‌العمل‌كاري و در مقام وكيل و يا عامل، كارمزد مربوطه را دريافت نموده و تمامي بازدهي ناشي از امور سرمايه‌گذاري به صورت سود و يا زيان به صاحبان منابع پولي يعني سپرده‌گذار منتقل مي‌شود. در ادامه پس ارائه نموداري از اركان، ابزارها‌، محصولات‌، ...، PLS توضيحاتي درخصوص هريك ازموارد اشاره شده، ارائه مي‌گردد. شايان ذكر است فرايندها و دستورالعمل‌هاي زيرسيستم‌هاي MFS و JFS نيز به طور كامل تدوين و آماده اجرا مي‌باشد.

5. ساختار بانكداري مشارکت در سود و زیان راستین PLS اركان محصولات زیرسیستم ها PLS ابزار اصول دستورالعمل ها فرایند اجرا

6. ارکان بانكداري مشارکت در سود و زیان راستین PLS بانك مجري اركان امين سپرده گذار برگشت

7. محصولات بانكداري مشارکت در سود و زیان راستین PLS مشاركت در سود و زيان يك طرح خاص محصولات مشاركت در سود و زيان سبدی از طرح ها مشاركت در سود و زیان واحد/شعبه PLS طرح پایان پذیر – طرح پایان ناپذیر دارائی مولد- دارائی موات – دارائی اجاری برگشت

8. گواهی‌های راستین گواهی آتی گواهی پذیره گواهی مشارکت گواهی مضاربه گواهی مزارعه ابزارها (ابداعات مالی) گواهی مقاسطه گواهی اجاره گواهی مرابحه گواهی وثیقه گواهی مغارسه گواهی تأمین گواهی مساقات رهنی گواهی استصناع رهنی گواهی مشارکت رهنی ادواری برگشت

9. زیرسیستم‌های بانكداري مشارکت در سود و زیان راستین PLS تامین مالی مضاربه MFS تامین مالی جعاله JFS تامین مالی مقاسطه IFS تامین مالی اجاره RFS تامین مالی مرابحه BFS تامین وثیقه مالی CFS تامین مالی اجتماعی SSF تسویه اوراق بدون کاغذ غیرربوی NSSSS برگشت

10. تعريف بانک مشارکت در سود و زیان راستین • بانك واحدي است كه به نمایندگی از طرف سپرده‌گذار منابع سپرده‌ايي سپرده‌گذار را به مجري طرحهاي سرمايه‌گذاري تخصيص مي‌دهد و طبق قراردادهاي مشخص سود يا زيان حاصله، بين سپرده‌گذار، بانك و سرمايه‌گذار تقسيم مي‌شود. قراردادهاي تنظيمي بانك با هركدام از طرفين مي‌تواند بر مبناي كارمزد و يا بر مبناي مشاركت در سود يا زيان باشد. برگشت

11. ابزارهاي مالي بانكداري PLS • گواهي مشاركت: برگه‌هاي بي‌نامي است كه به قيمت اسمي مشخص و براي مدت زمان اجراي طرح سرمايه‌گذاري توسط واحد بانكداري مشاركت در سود و زيان منتشر مي‌شود. دارندگان اين برگه‌ها به نسبت قيمت اسمي و مدت زمان مشاركت، در سود حاصل از اجراي طرح مربوطه شريك مي‌باشند. • گواهي پذيره: برگه‌هاي بي نامي است كه به قيمت اسمي مشخص و براي مدت زمان اجراي طرح پايان ناپذير سرمايه‌گذاري توسط واحد بانكداري مشاركت در سود و زيان منتشر مي‌شود. دارندگان اين برگه‌ها به نسبت مبلغ پرداختي و مدت زمان مشاركت از مالكيت سرمايه شركت در قالب سهام برخوردار خواهند گرديد. گواهي مشاركت/پذيره قابل خريد و فروش در بازارهاي ثانويه در محيط اينترنت و بانكها و بورس مي‌باشد. • گواهي آتی: به منظور تامین سرمایه در گردش بنگاه تولیدی بر اساس طرح اجرایی JFSابزار مالی جدید بنام گواهی آتی توسط واحد بانكداري مشاركت در سود و زيان منتشر مي‌شود که تمایز بارزی با قراردادهای آتی در بازارهای بورس فعلی جهان دارد. برگشت

12. ابزارهاي مالي بانكداري PLS • گواهي مضاربه: سندی است حاکی از مشارکت سپرده گذران در یک طرح از محصولات بانکداری مشارکت در سود و زیان به میزان مبلغ معین و قابل انتقال به غیر و خرید و فروش که توسط بانک بصورت بانام یابی‌نام برای مدت اجرای طرح منتشر می‌گردد و دارنده آن به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت و طبق مقررات و ضوابط حاکم بر بانکداری مشارکت در سود و زیان عملیات مضاربه موضوع گواهی سهیم خواهد بود. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی مضاربه (MFS) بکار گرفته می‌شود. • گواهي مضاربه رهنی: همانند گواهی مشارکت رهنی بوده ولی در فعالیت‌های خدمات بازرگانی بکار گرفته می‌شود. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. • گواهي مضاربه ادواری:مشابه گواهی مضاربه بوده ولی بازده طرح بصورت ادواری به سپرده‌گذار پرداخت می‌شود. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی مضاربه (MFS) بکار گرفته می‌شود. • گواهي مضاربه رهنی ادواری:همانند گواهی مشارکت رهنی ادواری بوده ولی در بخش خدمات بازرگانی بکار گرفته می‌شود. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. برگشت

13. مرابحه گواهي مرابحه: سندی است بانام یا بی‌نام مبین طلب سپرده‌گذار از مجری با بازده پیشنهادی وام‌گیرنده و مورد قبول سپرده‌گذار که مجری موظف است در سررسید اصل و منافع گواهی را به سپرده‌گذار پرداخت نماید. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی مرابحه (BFS) استفاده می‌شود. گواهي مرابحه ادواری: همانند گواهی مرابحه است با این تفاوت که اصل و منافع گواهی به صورت ادواری توسط مجری به سپرده‌گذار پرداخت می‌گردد. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی مرابحه (BFS) استفاده می‌شود. برگشت

14. مزارعه گواهي مزارعه: برگه های بی نام و یا با نام و قابل انتقال به غیر و قابل خرید و فروش است که به قیمت اسمی مشخص و برای مدت معین توسط واحد بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین برای فعالیت کشت و زرع (گندم و .....) بکار گرفته می شود. گواهي مزارعه رهنی: همانند گواهی مشارکت رهنی بوده ولی در فعالیت‌های زراعی بکار گرفته می‌شود. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. گواهی مزارعه رهنی ادواری:همانند گواهی مشارکت رهنی ادواری بوده ولی در فعالیت‌های زراعی بکار گرفته می‌شود. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. برگشت

15. مقاسطه گواهي مقاسطه: برگه‌هاي بي‌نام یا بانام و قابل انتقال به غیر و قابل خرید و فروش است كه به قيمت اسمي مشخص و براي مدت معين توسط واحد بانكداري مشاركت در سود و زيان راستین برای فعالیتهای ساخت واجاره بکار میرودکه مقسط تمام و یا بخشی از منابع را می دهد و قاسط با تامین بخش دیگر اقدام به سرمایه گذاری در مقسطه نموده و سپس قاسط سهم الشرکه مقسط را متناسب با میزان و با توجه به مدت مشارکت مقسط از عین و بازدهی مقسطه به صورت اقساط به مقسط پرداخت و نهایتا کل مقسطه را مالک می شود. گواهي مقاسطه مشارکت: بربرگه‌هاي بي‌نام یا بانام و قابل انتقال به غیر و خرید و فروش است كه به قيمت اسمي مشخص و براي مدت معين توسط واحد بانكداري مشاركت در سود و زيان راستین منتشر مي‌شود. دارندگان اين برگه‌ها به نسبت قيمت اسمي و مدت زمان مشاركت در عين حاصل از اجراي طرح اجرا شده توسط مجري تا زمان استهلاك سهم منابع خود شريك مي‌باشند. اصل و منافع این گواهی با اقساط ادواری به سپرده‌گذار مسترد می‌گردد. این گواهی در سیستم تأمین مالی مقاسطه (IFS) بکار گرفته می‌شودگه‌هاي بي‌نام یا بانام و قابل انتقال به غیر و خرید و فروش است كه به قيمت اسمي مشخص و براي مدت معين توسط واحد بانكداري مشاركت در سود و زيان منتشر مي‌شود. دارندگان اين برگه‌ها به نسبت قيمت اسمي و مدت زمان مشاركت هم در عين و هم بازده دوره‌اي حاصل از اجراي طرح اجرا شده توسط مجري تا زمان استهلاك سهم منابع خود شريك مي‌باشند. اصل و بازده این گواهی با اقساط ادواری به سپرده‌گذار مسترد می‌گردد. این گواهی در سیستم تأمین مالی مقاسطه (IFS) بکار گرفته می‌شود. گواهی مقاسطه اجاره: برگه‌هاي بي‌نام یا بانام و قابل انتقال به غیر و خرید و فروش است كه به قيمت اسمي مشخص و براي مدت معين توسط واحد بانكداري مشاركت در سود و زيان منتشر مي‌گردد. دارندگان اين برگه‌ها به نسبت قيمت اسمي و مدت زمان مشاركت هم در عين و هم منافع دوره‌اي حاصل از اجراي طرح اجرا شده توسط مجري بصورت اجاره تا زمان استهلاك سهم منابع خود شريك مي‌باشند. اصل و اجاره متعلق به این گواهی با اقساط ادواری به سپرده‌گذار مسترد می‌گردد. این گواهی در سیستم تأمین مالی مقاسطه (IFS) بکار گرفته می‌شود. برگشت

16. مغارسه گواهي مغارسه: برگه های بی نام و یا با نام و قابل انتقال به غیر و خرید و فروش است که به قیمت اسمی مشخص و برای مدت معین توسط واحد بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین برای فعالیت های کاشت درختان بکار گرفته می شود. گواهی مغارسه رهنی:همانند گواهی مشارکت رهنی بوده ولی در فعالیت‌های کاشت درختان بکار گرفته می‌شود. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. گواهي مغارسه رهنی ادواری: همانند گواهی مشارکت رهنی ادواری بوده ولی در فعالیت‌های کاشت درختان بکار گرفته می‌شود. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. برگشت

17. مساقات گواهي مساقات رهنی: همانند گواهی مشارکت رهنی بوده ولی در فعالیت‌های احیای باغات میوه بکار گرفته می‌شود. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. گواهي مساقات رهنی ادواری: همانند گواهی مشارکت رهنی ادواری بوده ولی در فعالیت‌های احیای باغات میوه بکار گرفته می‌شود. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. برگشت

18. استصناع گواهي استصناع رهنی: همانند گواهی مشارکت رهنی بوده ولی در فعالیت‌های احیای بنگاه‌های تولیدی صنعتی و کشاورزی و تأمین سرمایه در گردش آنها بکار گرفته می‌شود. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. گواهي استصناع رهنی ادواری: همانند گواهی مشارکت رهنی ادواری بوده ولی در فعالیت‌های احیای بنگاه‌های تولیدی صنعتی و کشاورزی و تأمین سرمایه در گردش آنها بکار گرفته می‌شود. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. برگشت

19. مشارکت گواهي مشارکت رهنی: گواهي مشارکت رهنی برگه با نام یا بي‌نامي است كه به قيمت اسمي مشخص و براي مدت معين توسط شعبة بانكداري مشاركت در سود و زيان راستین منتشر مي‌شود. دارندگان اين گواهی‌ها به نسبت قيمت اسمي و مدت زمان مشاركت خود از ارزش تقویم شده دارائی در هنگام عقد قرارداد برای مدت معین در منافع حاصل از دارائی طرح مربوط شريك مي‌باشند. اصل و بازده مشارکت در این نوع گواهی در انتهای قرارداد به سپرده‌گذار مسترد خواهد شد. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. گواهي مشارکت رهنی ادواری: گواهي مشارکت رهنی برگه بانام یا بي‌نامي است كه به قيمت اسمي مشخص و براي مدت معين توسط شعبة بانكداري مشاركت در سود و زيان راستین منتشر مي‌شود. دارندگان اين گواهی‌ها به نسبت قيمت اسمي و مدت زمان مشاركت خود از ارزش تقویم شده دارائی در هنگام عقد قرارداد برای مدت معین در منافع حاصل از دارائی طرح مربوط شريك مي‌باشند. اصل مبلغ مشارکت در این نوع گواهی در انتهای قرارداد به سپرده‌گذار مسترد خواهد شد ولی بازده مشارکت در هر دوره بصورت ادواری به سپرده‌گذار پرداخت خواهد شد. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. برگشت

20. اجاره گواهي اجاره: برگه با نام یا بي‌نامي است كه به قيمت اسمي مشخص و براي مدت معين توسط واحد بانكداري مشاركت در سود و زيان راستین منتشر مي‌شود. دارندگان اين گواهی‌ها به نسبت قيمت اسمي و مدت زمان مشاركت خود از ارزش تقویم شده دارائی در هنگام عقد قرارداد برای مدت معین در اجاره دارائی طرح مربوط شريك مي‌باشند. اصل مبلغ مشارکت در این نوع گواهی در انتهای قرارداد به سپرده‌گذار مسترد خواهد شد ولی مبلغ اجاره در هر دوره بصورت ادواری به سپرده‌گذار پرداخت می‌گردد. این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی اجاره (RFS) بکار گرفته می‌شود. برگشت

21. وثیقه گواهي وثیقه: سندی است بانام مبتنی بر ضمانت مبلغ مشخص که توسط دفاتر اسناد رسمی قوه قضائیه در قبال توثیق مال صادر گردیده است و در صورت عدم ایفای تعهد، مالک آن ملزم به تأدیه مبلغ اسمی گواهی بوده و در غیر این صورت دارائی توثیقی وی توسط دفتر اسناد رسمی به حراج فروخته و تعهدات مالک گواهی از محل آن وصول می‌شود. این گواهی توسط سیستم تأمین وثیقه مالی (CFS) صادر می‌گردد. برگشت

22. تأمین گواهي تأمین: سندی است بانام یا بی‌نام مبتنی بر مشارکت سپرده‌گذار به میزان مبلغ اسمی و مدت مشارکت در سرمایه شرکت تأمین که به صورت ادواری از بازده شرکت تأمین بهره‌مند می‌گردد و می‌تواند در هر زمان می‌تواند منابع خود را بصورت یکجا یا ادواری از حساب خود در شرکت تأمین دریافت دارد. این گواهی توسط سیستم تأمین مالی اجتماعی (SFS) صادر می‌گردد. برگشت

23. سپرده‌گذار سپرده‌گذار اعم از اشخاص حقيقي يا حقوقي با مراجعه به پورتال اطلاع رساني سامانه اينترنتي بازار ثانويه گواهي‌هاي مشارکت/پذيره/آتی يا پس از مراجعه به يکي از شعب مجري طرح مشارکت در سود و زيان و مشاوره با کارشناس مربوطه در باجه اطلاع رساني با انواع محصولات مشارکت، شرايط و مقررات سپرده‌گذاري و واگذاری(فروش) گواهی ها، آشنايي کامل پيدا نموده و يکي از محصولات مشارکت را جهت سرمایه گذاری و خرید گواهی های مشارکت/پذیره/آتی انتخاب مي‌نمايد. برگشت

24. مجري • مجري شخصيتي است حقیقی و حقوقي که سهم الشرکه نقدي و غيرنقدي خود را به نحو مشاع طبق قرارداد مشخص با سهم الشرکه سپرده‌گذار به واسطه‌گري بانک درآميخته تا فعاليت سرمايه گذاري مشترکي را ترتيب دهد • بانك براساس عقد مشاركت مدني با مجري يا مجريان وارد معامله خواهد شد و با اخذ جعل يا حق‌العمل منابع سپرده‌اي را تجهيز و به مجري تخصيص مي‌دهد. • مجري موظف است همکاري لازم با واحدهاي نظارتي بانک يا شرکتهاي نظارتي مشخص شده از طرف بانک داشته باشد. • هرگونه تاخير در اجراي زمانبندي طرح مستلزم رعايت مفاد دستورالعملهاي مصوب بانک در اين ارتباط مي‌باشد. برگشت

25. مشاركت در سود و زيان بانک/شعبه PLS واحد PLS:به منظور اجرايي شدن طرح مشاركت در سود و زيان ، واحد مشاركت در سود و زيان PLS (كه ترجيحاً واحد مستقل مي‌باشد) انتخاب و مسئوليت اجراي طرح را براساس ضوابط و دستورالعملهاي تعيين شده به عهده دارد. واحد مذكور علاوه بر داشتن ساختار ساير شعب جهت ارائه خدمات بانكي، مي‌بايد از دوايري همچون دايره اطلاع‌رساني و ارائه خدمات مشاوره، برخوردار بوده و نيز دايره صندوق اين شعبه، علاوه بر شرح وظايف متعارف ساير دواير صندوق، مي‌بايد وظايف خاصي را نيز به انجام رساند. شرح وظايف دايره اطلاع‌رساني و ارائه خدمات مشاوره • دريافت اطلاعات مربوط به انواع محصولات مشاركت، شرايط و مقررات سپرده‌گذار و مجري و نحوه سپرده‌گذاري مجدد. • اطلاع‌رساني و ارائه خدمات مشاوره‌اي به مشتريان، درخصوص محصولات و امكانات شعبه مشاركت در سود و زيان PLS. • دريافت درخواست سپرده‌گذاران، تكميل فرمهاي مربوط به سپرده‌گذاري يا مشاركت‌ها و ثبت اطلاعات فرمهاي تكميل شده. • ارسال فرمهاي تكميل شده مربوط به خريد و فروش گواهي مشاركت به دايره صندوق برگشت

26. واحد امين واحدي است كه امور نظارتي فرآيند مشاركت در سود و زيان راستین PLS را به نمايندگي از طرف بانك درخصوص حسن اجراي طرح، كنترل عمليات اجرايي در مقايسه با برنامه‌هاي اعلام شده، نحوه تخصيص منابع و چگونگي مصرف بهينه آنها،... به عهده دارد. برگشت

27. وظايف واحد امين • دريافت مدارك و مستندات بودجه‌بندي و برنامه زمان‌بندي منابع و مصارف مورد نياز و نحوه اجرا و اتمام تحويل طرح. • تشخيص و تعيين چگونگي ادوار گزارشات مجري. • تعيين سرفصلهاي كنترلي و اطلاعات مورد لزوم كه مي‌بايستي در فرمهاي مخصوص گزارشات، صورتمجلسها و دستوركارها وجود داشته باشند. • بررسي و تأييد گزارشات ادواري صورتمجلس و دستوركارهاي تهيه شده توسط مجري قبل از شروع عمليات اجرائي. • دريافت و رسيدگي به اسناد هزينه‌هاي صورت گرفته توسط مجري در مراحل اجراي طرح. • نظارت بر حسن اجراي طرح و كنترل عمليات اجرايي با برنامه‌ها و پيش‌بيني‌ها و نظارت بر تخصيص منابع و نحوه مصرف بهينه آنها. • تعيين، محاسبه و كنترل شاخص‌هاي كليدي و تهيه گزارشات لازم با توجه به شاخص‌هاي مهم از جمله هزينه زمان، كيفيت در جهت حسن اجراي عمليات. • رسيدگي و اظهار نظر درخصوص مصرف وجوه، نگهداري حسابها و صورتهاي مالي طرح. • ارائه گزارش نظارت بر عمليات اجراي طرح و كيفيت كار مجري به واحد مميزي. • ارائه گزارش صورتمجلس توقفات احتمالي طرح و دلايل مربوطه به واحد مميزي. • ارائه گزارش ارزيابي و دسته‌بندي مجري در طبقات سه‌گانه جهت درج در سوابق مجري. • بررسي و تأييد هزينه‌هاي انجام شده توسط مجري جهت تأمين و پرداخت منابع مورد درخواست مجري. • تأييد تأمين منابع نقدي (وجوه) مورد نياز مجري به صورت پيش پرداخت بر اساس نوع صنعت و طرح پس از تشخيص بانك. • تأييد تسويه مبلغ پيش پرداختي (كه مي‌تواند دفعتاً و يا بصورت مرحله‌اي باشد) پس از تشخيص بانك. • بررسي مستندات ارائه شده توسط مجري درخصوص ناكافي بودن منابع تجهيز شده جهت طرح و تأييد صدور گواهي مشاركت جديد. • تأييد هزينه‌هاي قانوني طرح نظير ماليات و ساير كسورات قانوني كه مورد پذيرش بانك باشد. • تشخيص تأخيرات ناشي از عدم هرگونه دخالت مجري بر اساس مفاد دستورالعمل تغيير در زمانبندي. • رسيدگي نهائي طرح جهت تسويه حساب با مجري حداكثر ظرف مدت مقرر در قرارداد، پس از تحويل قطعي طرح و پس از اتمام زمان نهائي (زمان بندي تدوين شده). برگشت

28. زیرسیستم تأمین مالی مضاربه MFSModarebah Financial Sharing نوعی مضاربه است تحت مقررات بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین که در آن بانک طرحنامه را از مجری که می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد دریافت و پس از بررسی و ارزیابی آن مطابق این آیین‌نامه اجرائی، طرح را به سپرده‌گذاران معرفی و با فروش گواهی مضاربه به آنان منابع لازم را برای انجام عملیات مضاربه تجهیز و تحت نظر واحد امین در اختیار مضارب قرار می‌دهد. بانک پس از اتمام عملیات مضاربه کارمزد خود را کسر و اصل سرمایه را به سپرده‌گذار عودت و سود حاصل را بین سپرده‌گذار و مضارب تقسیم می‌نماید. موضوع مضاربه در این روش بکارگیری سپرده سپرده‌گذار توسط مجری (مضارب) در امر خرید و فروش (تجارت) می‌باشد. در تأمین مالی مضاربه (MFS) از گواهی مضاربه و گواهی مضاربه ادواری استفاده می‌شود. برگشت

29. زير سيستم تأمین مالی جعاله JFS Joalah Financial Sharing به منظور تامين سرمايه در گردش بنگاه توليدي براساس ساز و كار اجرايي طرح JFS يك ابزار مالي جديد به كار گرفته مي‌شود. اين ابزار مالي به نام «گواهي آتي» با مشخصات خاص تعريف مي‌گردد كه تمايز بارزي با قراردادهاي آتي در بازارهاي بورس فعلي جهان دارد. گواهي آتي به منظور تأمين سرمايه در گردش بنگاه توليدي براساس ساز و كارهاي اجرايي طرح JFS به عنوان يك ابزار مالي توسط بانك و براساس درخواست متقاضي منابع مالي و طبق قرارداد جعاله منعقده صادر مي‌گردد. اين گواهي بي‌نام است كه قابليت انتقال به غير و خريد و فروش در بازار ثانويه و بورس كالا را دارد و آخرين شخص حقيقي يا حقوقي دارنده گواهي در سررسيد، مالك كالاي حقيقي موضوع قرارداد بوده و مالك كالاي تحويلي مجري مي‌باشد. برگشت

30. زير سيستم تأمین مالی مقاسطه IFSInstallment Financial Sharing در تأمین مالي مقاسطه (IFS) سپرده‌گذار (مقسط) از طریق بانک با تأمين بخشي از منابع طرح مجری (قاسط) اقدام به تأمين مالي وی نموده و پس از پایان عملیات اجرائی طرح با تقویم ارزش طرح به قیمت روز نسبت سهم‌الشرکه مجری و سپرده‌گذار براساس میزان بازدهی آنها مشخص و تا مدت معین (زمان استهلاك سهم مقسط) سهم‌الشرکه خود از مشارکت را همراه با بازده یا اجاره طرح بصورت اقساط از مجری دريافت مي‌نمايد و نهایتاً در زمان استهلاك سهم مقسط مورد مشاركت (مقسطه) به تملك مجري درآمده و مشاركت خاتمه مي‌يابد. در تأمین مالي مقاسطه (IFS) از گواهی مقاسطه و گواهی مقاسطه اجاره براي طرح‌هاي پايانپذير و گواهی مقاسطه مشارکت برای طرح‌های پایان‌ناپذیر استفاده مي‌شود. برگشت

31. زير سيستم تأمین مالی اجاره RFSRent Financial Sharing در تأمین مالی اجاره (RFS) مجری بخشی از دارائی (بنگاه تولیدی یا خدماتی یا تجاری یا ساختمان یا تأسیسات قابل اجاره) خود را در قبال دریافت منابع از سپرده‌گذار به مالکیت موقت سپرده‌گذار درآورده و سپس سپرده‌گذار آن را به مجری ترهین می‌نماید و از محل این رهن بازده دارائی را به میزان سهم‌الشرکه از مجری دفعتاً در سررسید یا بصورت ادواری دریافت می‌نماید. اصل سرمایه سپرده‌گذار در انتهای طرح به وی مسترد می‌شود و عواید طرح بصورت پرداخت‌های ادواری و یا دفعتاً در انتهای دوره مشارکت به وی منتقل می‌گردد. در تأمین مالی اجاره (RFS) از گواهی مشارکت رهنی، گواهی مشارکت رهنی ادواری، گواهی مضاربه رهنی، گواهی مضاربه رهنی ادواری، گواهی مزارعه رهنی، گواهی مزارعه رهنی ادواری، گواهی مغارسه رهنی، گواهی مغارسه رهنی ادواری، گواهی مساقات رهنی، گواهی مساقات رهنی ادواری، گواهی استصناع رهنی، گواهی استصناع رهنی ادواری، گواهی اجاره استفاده می‌شود. برگشت

32. زير سيستم تأمین مالی مرابحه BFSBenefit Financial Sharing شیوه تأمین مالی بنگاه‌های تولیدی برمبنای پیشنهاد نرخ بازدهی توسط بنگاه وام‌گیرنده تحت نظارت واحد امین بانک می‌باشد. در تأمین مالی مرابحه (BFS) گواهی مرابحه و گواهی مرابحه ادواری استفاده می‌شود. برگشت

33. زيرسيستم تأمین وثیقه مالیCFSCollateral Financial system سیستم صدور گواهی وثیقه توسط دفاتر اسناد رسمی قوه قضائیه و سیستم‌های مکانیزه وصول مطالبات از حساب‌های بدهکاران و ضامنین آنها از کلیه بانک‌های کشور می‌باشد. برگشت

34. زير سيستم تأمین مالی اجتماعیSSFSocial Security Financing به درخواست شرکت‌های بیمه تأمین سپرده‌گذاران منابع خود را در خرید گواهی‌های تأمین با مضارب پنج سال سپرده‌گذاری می‌نمایند و پس از سررسید تا مدت معین از اصل و منافع ناشی از گواهی تأمین برخوردار می‌شوند. شرکت بیمه تأمین زیر نظر واحد امین بانک با منابع حاصله اقدام به سرمایه‌گذاری نموده و منافع مشارکت را با توجه به مبلغ اسمی و مدت زمان مشارکت بین دارندگان گواهی‌ها توزیع می‌نماید. برگشت

35. زيرسيستم تسویه اوراق بدون کاغذ غیرربوی NSSSSNon-Usury Scripless Security Settlement System سیستم مبتنی بر وب تسویه حساب معامله‌گران و انتقال‌دهندگان گواهی‌های راستین در بازار معاملات گواهی‌های راستین می‌باشد. بازار معاملات گواهی‌های راستین: بازاری است که در آن گواهی‌های راستین تحت نظارت بانک و براساس ضوابط و مقررات بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین عرضه و مورد خرید و فروش و انتقال قرار می‌گیرد. برگشت

36. برگشت

37. دستورالعمل‌ها در بانكداري مشارکت در سود و زیان راستین PLS احراز توانايی مجري تنظيم قرارداد صلاحيت امين حسابداري و حسابرسي حق‌الزحمه امين دريافتيهاي بانك تضمينات ، وثائق و آورده‌ها انصراف سپرده گذار تغيير در زمانبندي مدارك و مستندات تبديل گواهي مشاركت مشاركت جديد ارزيابي طرح تسويه حساب معاملات گواهي مشاركت استانداردها الزامات نظارت داوري (حكميت) پوششهاي بيمه‌اي گزارش دهي مجري فورس ماژور برگشت

38. دستورالعمل‌ها در بانكداري مشارکت در سود و زیان راستین PLS 1- دستورالعمل احراز توانايي مجري 2- دستورالعمل تضمينات، وثايق وآورده‌ها 3- دستورالعمل تهيه گزارش توجيه اقتصادي، فني، مالي طرح‌ 4- دستورالعمل مدارك و مستندات لازم جهت ارزيابي طرح‌ 5- دستورالعمل دريافتي‌هاي بانك 6- دستورالعمل استانداردها و الزامات نظارت 7- دستورالعمل گزارش‌ دهي مجري 8- دستورالعمل حسابداري و حسابرسي 9- دستورالعمل تغيير در زمانبندي و هزينه 10- دستورالعمل آثار تورم بر درآمد و هزينه و خالص بازدهي طرح 11- دستورالعمل قصور ناشي از تاخيردر انجام تعهدات مجري و تغيير در زمانبندي 12- دستورالعمل مشارکت جديد (افزايش سرمايه در حين انجام طرح) 13- دستورالعمل تسويه حساب با مجري 14- دستورالعمل داوری (حکمیت) 15- دستورالعمل فورس ماژور 16- دستورالعمل تنظيم قراردادهاي بانكداري مشاركت در سود و زيان PLS 17- دستورالعمل شرايط عمومي قراردادهاي مشاركت در سود و زيان برگشت

39. دستورالعمل‌ها در بانكداري مشارکت در سود و زیان راستین 18- دستورالعمل صلاحيت امين 19- دستورالعمل انصراف سپرده‌گذار و تسويه پيش از موعد 20- دستورالعمل تبديل گواهي پذيره به سهام در طرحهاي پايان‌ناپذير (توليدي) 21- دستورالعمل پوششهاي بيمه‌اي 22- دستورالعمل معاملات گواهي مشاركت/پذيره 23- دستورالعمل صدور گواهی آتی 24- سفارش خريد و فروش گواهي آتي 25- دستورالعمل نوع وثايق و تضمينات حسن انجام كار و ايفاي تعهدات براساس دستورالعمل كليPLS 26- دستورالعمل دريافتي‌هاي بانك 27- دستورالعمل بازرسی کالا 28- دستورالعمل استاندارد كالا (مواد اوليه و نهایی) 29- دستورالعمل تحويل كالای نهایی و اختتام 30- دستورالعمل بيمه در مشاركت مالي جعاله JFS 31- دستورالعمل تأخير در تأديه و نكول از انجام تعهد در مشاركت مالي جعاله JFS 32- دستورالعمل حاکمیت شرکتی 33- دستورالعمل رفتار حرفه‌ای ارزیاب و امین 34- دستورالعمل افشای اطلاعات مجری برگشت

40. ابزارهاي مالي بانكداري مشارکت در سود و زیان راستین زیر سیستم JFS • گواهي آتی: به منظور تامین سرمایه در گردش بنگاه تولیدی بر اساس طرح اجرایی JFSابزار مالی جدید بنام گواهی آتی توسط شعبة بانكداري مشاركت در سود و زيان منتشر مي‌شود که تمایز بارزی با قراردادهای آتی در بازارهای بورس فعلی جهان دارد. وجه تمایز گواهی های آتی با قراردادهای آتی: 1- در گواهی آتی 100% قیمت آتی در حال پرداخت به حساب فروشنده منتقل می گردد. 2- گواهی آتی مبین کالای حقیقی است و دارای خاصیت معامله به مثل و جبرانی نیست. برگشت

41. مشارکت در سود و زیان طرح خاص (محصول نوع اول): در این محصول سپرده‌گذار می‌تواند پس از کسب اطلاعات لازم در خصوص طرح یا طرحهای معرفی شده به بانک (واحد PLS) و بررسی جوانب امر بنا به صلاحدید خود یکی از طرحهای موجود، که پیشتر عملیات ارزیابی اولیه آن توسط بانک صورت گرفته و برای عرضه به سپرده‌گذاران قابل قبول دانسته را انتخاب و براساس ضوابط و مقررات مربوط از طریق خرید گواهی راستین در طرح منتخب، سرمایه‌گذاری نموده و به نسبت قیمت اسمی گواهی خریداری شده و مدت زمان مشارکت طبق مقررات و ضوابط ناظر بر بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین، در طرح مورد نظر مشارکت می‌نماید. برگشت

42. مشارکت در سود و زیان بسته طرح‌ها (محصول نوع دوم): در این محصول سپرده‌گذار بجای سرمایه‌گذاری در یک طرح خاص همزمان در چند طرح از طرح‌های عرضه شده که بدلیل خصوصیات و شرایط آنها در قالب مجموعه‌ای از طرحها که توسط بانک دسته‌بندی و به عنوان بسته یا سبدی از طرحها تعریف شده است از طریق خرید گواهی راستین مربوط، سرمایه‌گذاری و به نسبت قیمت اسمی گواهی خریداری شده و مدت زمان مشارکت وفق مقررات و ضوابط ناظر بر بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین، در مجموعه طرحهای منتخب مشارکت می‌نماید. برگشت

43. طرح‌‌هاي پايانپذير: آن دسته از طرح‌هائي هستند كه پس از اتمام دوره ساخت و شروع دوره بهره‌برداري از نظر بانک و سپرده‌گذار خاتمه یافته تلقی و به مصرف مي‌رسند. طرح‌هاي پايانپذير پس از شروع دوره بهره‌برداري از لحاظ سپرده‌گذار مولد نيستند. به عبارت دیگر طرح‌های پایانپذیر پس از اتمام دوره عملیات اجرائی مولد ارزش افزوده برای سپرده‌گذار نیستند هرچند سپرده‌گذار در برخی از زیرسیستم‌های تأمین مالی بانکداری مشارکت در سود و زیان بعد از این دوره (دوره بهره‌برداری) اقساط اصل و یا اجاره خود را از طرح دریافت می‌دارد ولی در بازده طرح شریک نیست. طرح‌‌هاي پايان‌ناپذير: آن دسته از طرح‌هائي هستند كه پس از اتمام دوره ساخت و شروع دوره بهره‌برداري به توليد مي‌رسند. طرح‌هاي پايان‌ناپذير پس از شروع دوره بهره‌برداري از لحاظ سپرده‌گذار و مجری مولد هستند و سپرده‌گذار از بازدهی طرح منتفع می‌شود. برگشت

44. فرآيند اجراي‌ PLS: مجري با مراجعه به باجه اطلاع‌رساني واحد PLS و يا از طريق پورتال اطلاع‌رساني بازار ثانويه از مفاد دستورالعمل‌هاي مربوطه آگاهي يافته و بر اين اساس طرح پيشنهادي شامل طرح‌نامه، توجيه اقتصادي، فني، مالي طرح و ساير اطلاعات مربوطه را به بانك ارائه مي‌نمايد. واحد ارزيابي مجريان بر اساس سوابق مجري (در صورت وجود) و نيز بر اساس دستورالعمل‌هاي مربوطه اقدام به ارزيابي مجري نموده و در صورت احراز توانايي فني و اهليت مجري گزارش مربوطه را به واحد ارزيابي طرح ارسال مي‌نمايد. در صورت مثبت بودن ارزيابي طرح واحد ارزيابي طرح بر اساس دستورالعمل‌هاي مربوطه اقدام به تعيين نوع و ميزان وثائق، تضمينات و سهم الشرکه مربوطه نموده و مراتب به اطلاع مجري رسانيده مي‌شود. سپرده‌گذار از طريق مراجعه به پورتال اطلاع رساني سامانه اينترنتي بازار ثانويه گواهي‌هاي مشارکت/پذيره يا پس از مراجعه به يکي از واحد های مجري طرح مشارکت در سود و زيان و مشاوره با کارشناس مربوطه در باجه اطلاع رساني با انواع محصولات مشارکت، شرايط و مقررات سپرده‌گذاري و انصراف آشنايي کامل پيدا نموده و يکي از محصولات سه گانه مشارکت را انتخاب مي‌نمايد. پس از انعقاد قرارداد و ثبت آن، سيستم به صورت خودکار اقدام به صدور گواهي مشارکت/پذيره با مشخصات سپرده‌گذار و بر اساس نوع محصول انتخابي مشتري مي‌نمايد و گواهي مشارکت/پذيره صادر مي‌گردد. در پايان دوره مشارکت (در رابطه با دو محصول مشارکت در طرحهاي منفرد يا مجموعه‌اي از طرح‌ها) يا انتهاي سال (در رابطه با محصول مشارکت در سود و زيان شعبه) باجه حسابداري/ مميزي پس از دريافت اطلاعات مربوط به نحوه محاسبه سود و زيان طرح يا شعبه اقدام به محاسبه و پرداخت سود با توجه به مدت مشارکت و نوع محصول انتخابي مشتري مي‌نمايد.

45. درخصوص مجري نيز همانگونه‌ كه‌ ‌اشاره‌گرديد،‌ پس از‌ تعيين نوع و ميزان وثائق، تضمينات و سهم الشرکه مربوطه و انعقاد قرارداد، منابع درخواستي و مصوب در قالب قرارداد مشارکت در اختيار مجري قرارخواهدگرفت. کليه مدارک و مستندات طبق دستورالعمل مربوطه شامل بودجه‌بندي، برنامه زمان بندي، منابع مورد نياز و نحوه مصرف منابع، نحوه اجراي طرح، فازبندي، نحوه کنترل کيفيت، نحوه گزارش دهي و چگونگي اتمام و تحويل طرح مي‌بايست توسط مجري به امين طرح تحويل گردد. گزارش‌هاي نظارت بر اجراي طرح و کيفيت کار مجري مي‌بايست در مقاطع زماني از پيش تعيين شده در اختيار واحد حسابداري / مميزي بانک قرار گيرد. بديهي است گزارش‌هاي امين طرح ملاک پرداخت‌هاي بعدي بانک به مجري قرار خواهد گرفت. در پايان طرح و طبق دستورالعمل‌ها و فرمول‌هاي مربوطه ميزان سود و زيان طرح و کارمزد سهم بانک توسط نرم افزار واحد حسابداري/ مميزي محاسبه خواهد گرديد. سهم مجري و سپرده‌گذار تعيين و به حساب‌هاي مربوطه واريز خواهدگرديد. در صورت وجود گزارش يا صورتمجلس توقف توسط امين، ميزان تاخير و ضرر ناشي از تاخير طبق دستورالعمل مربوطه تعيين و محاسبه مي‌گردد. برگشت

46. بانك ملّي ايران پایان مرداد ماه 1390