Download
1 / 250
2.83k likes | 3.26k Views
تئوري و طراحي سازمان. سازماندهي و تشكيلات. نام درس: سازماندهي و تشكيلات؛ تعداد واحد درسي: 3 واحد؛ نام منبع درسي: تئوري و طراحي ساختار؛ مؤلف: ريچارد ال دفت؛ترجمۀ:اعرابي-پارساييان تهيه كنندۀ اسلايد: دكتر رسولي؛. فهرست. بخش اول: مقدمه اي بر سازمان فصل اول: سازمانها و تئوري سازمان
E N D
سازماندهي و تشكيلات • نام درس: سازماندهي و تشكيلات؛ • تعداد واحد درسي: 3 واحد؛ • نام منبع درسي: تئوري و طراحي ساختار؛ • مؤلف: ريچارد ال دفت؛ترجمۀ:اعرابي-پارساييان • تهيه كنندۀ اسلايد: دكتر رسولي؛
فهرست بخش اول: مقدمه اي بر سازمان فصل اول: سازمانها و تئوري سازمان بخش دوم: سيستم باز فصل دوم: مديريت استراتژيك و اثربخشي سازمان فصل سوم: محيط خارجي بخش سوم: ساختار و طراحي سازمان فصل چهارم: تكنولوژي توليد كالا،خدمات و اطلاعات فصل پنجم: اندازه،چرخۀ حيات و سير قهقرايي سازمان فصل ششم: مباني ساختار سازمان فصل هفتم: طراحي نوين براي رقابت جهاني
چالشهاي كنوني پيش روي سازمانها • رقابت جهاني • تجديد سازمان • برتريهاي استراتژيك • روابط كاركنان • ناهمگوني نيروي كار • مسؤليتهاي اجتماعي و اصول اخلاقي
مقدمه • ”بيشتر مديران امروز بايد چنين احساس كنند كه در يك هواپيماي بسيار سريع در حال پرواز هستند و همزمان با آن در حال ساخت چنين هواپيمايي مي باشند“.
مقدمه • سازمانها دريافته اند كه براي رويارويي با پديده ها و مشكلات جديد، ارائه كالاها و خدماتي با كيفيتي بالاتر، و سرانجام تامين خواسته هاي مشتريان بهترين راه اين است كه بين كاركنان هماهنگي و ايجاد انگيزه كنند.
تعريف سازمان • يك نهاد اجتماعي است؛ • كه مبتني بر هدف مي باشد؛ • ساختار آن بصورتي آگاهانه طرح ريزي شده است و داراي سيستمهاي فعال و هماهنگ است؛ • با محيط خارجي ارتباط دارد.
دلايل اهميت سازمان • براي دستيابي به هدفها و نتيجه هاي مورد نظر،منابع لازم را تهيه و تأمين كند. • كالاها و خدمات ره به صورتي كارا و با راندماني بالا توليد و ارائه كند. • نوآوري را تشويق و تسهيل نمايد. • از كامپيوتر و تكنولوژي نوين استفاده كند.
دلايل اهميت سازمان • خود را با عوامل محيطي و در حال تغيير وفق دهد و بر آنها اعمال نفوذ كند. • به آنچه مورد نظر مشتريان،مالكان و كاركنان است ارج نهد و بر ارزش آنها بيفزايد. • بكوشد تا با چالشهاي حاصل از ناهمگوني نيروي كار دست و پنجه نرم كند،مسائل اخلاقي را رعايت نمايد و موجب انگيزش،تشويق و هماهنگي كاركنان شود.
سازمان بعنوان سيستم باز • سيستم باز: به محيط وابسته نيست، خودمختار است، مسدود است و به اصطلاح مهر و موم شده و با دنياي خارج هيچ رابطه اي ندارد. محيط پايدار و قابل پيش بيني است و در سيستم دخالتي نمي كند تا موجب بروز مسائلي گردد.
محيط منابع فيزيكي (مواد اوليه و...) منابع انساني (مردم) منابع اطلاعاتي منابع مالي فرآيند تغيير و تبديل ورودي كالاها و خدمات خروجي توليد، نگهداري، تطبيق با محيط و مديريت مرز گستري (مبادله با خارج) مرز گستري (مبادله با خارج) زير سيستمها يك سيستم باز و زيرسيستمهاي آن
تئوري نظم ناشناخته • ما در يك دنياي پيچيده،پر از رويداد و نامطمئن به سر مي بريم؛ • ويژگي دنياي ما:شگفتي،تغييرات سريع و ابهام؛ • در تئوري نظم ناشناخته به اين مطلب توجه مي شود كه پديدۀ تصادف و بي نظمي در مرزها و محدوده هاي مشخصي يا الگوهاي بزرگتري از نظم رخ مي دهد.
تئوري نظم ناشناخته • يكي از ويژگيهاي تئوري نظم ناشناخته را ”اثر پرونه اي“مي نامند؛يعني رويدادهاي كوچك موجب اثرات شگفت مي شود. • يك پروانه كه بر روي شهر پكن پر مي زند مي تواند هوا را برهم زند كه سرانجام بر هواي ايالات متحدۀ آمريكا اثر خواهد گذاشت.
تئوري نظم ناشناخته • شركتهاي كنوني همانند هوا هستند كه يك رويداد كوچك مي تواند نتايجي خارج از توان آنها بوجود آورد. • مديريت سازمانهايي كه دچار هرج و مرج شده اند كارها را بر دوش تيمها قرار داده اند،آنها با مشتري در تماس بيشتري باشند، از اختيارات بيشتري برخوردار گردند و سازمان داراي ساختار افقي (نه عمودي) گردد.
زيرسيستمهاي سازماني • وظايف زيرسيستمها: • مرزگستري(دادوستد با محيط)؛ • توليد؛ • نگهداري(هماهنگي فعاليتهاي سازمان)؛ • تطبيق با محيط؛ • مديريت.
ابعاد طرح سازمان • ابعاد ساختاري: پيچيدگي،تخصصي بودن،داشتن استاندارد، سلسله مراتب اختيارات، رسمي بودن، متمركز بودن،حرفه اي بودن و نسبتهاي پرسنلي. • ابعاد محتوايي: اندازه،تكنولوژي،محيط،اهداف و استراتژي سازمان و فرهنگ.
رسمي بودن • اسناد و مداركي كه در سازمان وجود دارد؛در اين اسناد روشها، شرح وظايف،مقررات و سياستهايي را كه سازمان بايد رعايت و اجرا نمايد،نوشته شده است.
تخصصي بودن • يعني اينكه سازمان مزبور تا چه اندازه يا چه درجه اي كارها و فعاليتهاي خود را به وظايف جداگانه و تخصصي تقسيم كرده باشد.
داشتن استاندارد • به موردي اطلاق مي شود كه بسياري از كارهاي مشابه به روشي يكسان و همانند انجام شوند.
سلسله مراتب اختيارات • يعني هر يك از افراد بايد گزارش كار خود را به چه كسي بدهند. • سلسله مراتب اختيار،حيطۀ كنترل هر مدير را مشخص مي كند.
پيچيدگي • مقصود از پيچيدگي تعداد كارها يا سيستمهاي فرعي است كه درون يك سازمان انجام مي شود يا وجود دارد. • ابعاد پيچيدگي: عمودي،افقي و فضايي. • پيچيدگي عمودي: تعداد سطح در سلسله مراتب اختيار؛ • پيچيدگي افقي: تعداد مشاغل؛ • پيچيدگي فضايي: محل ها و مناطق جغرافيايي.
متمركز بودن • به آن سطح از اختيارات گفته مي شود كه قدرت تصميم گيري دارد. • متمركز: اگر تصميم گيري در سطوح بالاي سازمان صورت گيرد. • غير متمركز: اگر تصميم گيري به سطوح پايين تر تفويض گردد.
حرفه اي بودن • به سطح تحصيلات رسمي و آموزش كاركنان اطلاق مي شود. • اگر در يك سازمان،كاركنان براي گرفتن شغل بايد دوره هاي آموزشي بلندمدت را طي كنند،مي گويند كه سازمان بسيار حرفه اي است.
ابعاد محتوايياندازه: • اندازۀ سازمان عبارت است از بزرگي آن كه بصورت تعداد افراد يا كاركنان مشخص گردد. • بزرگي را مي توان به توجه به يك واحد خاص، يك دايره، يك بخش يا كل سازمان مشخص كرد.
تكنولوژي سازمان • عبارت است از ماهيت زيرسيستم توليد، و شامل عمليات و روشهاي فرآيند توليد مي شود.
محيط • شامل عواملي مي شود كه در خارج از سازمان وجود دارند. • برخي از اين عوامل: صنعت،دولت،مشتري عرضه كنندگان كالا و مؤسسات مالي.
اهداف و استراتژيهاي سازمان • معمولاً هدفها بصورت اسناد نوشته مي شوند كه بيان كننده و نشاندهندۀ مقصود غايي و هميشگي شركت مي باشند. • استراتژي عبارت است از يك برنامۀ عملي كه به موجب آن شيوۀ تخصيص منابع و فعاليتهاي شركتدر رابطه با محيط و در راه نيل به هدفهايش تعيين مي گردد.
فرهنگ • نشاندهندۀ مجموعه اي از ارزشها،باورها،هنجارها و تفاهم هايي است كه سازمان در آنها با كاركنانوجوه مشترك دارد. • فرهنگ سازمان چيز نانوشته اي است ولي با توجه به شعارها، جشنها،نوع لباس و نماي سازمان قابل مشاهده است.
تئوري سازمان • شيوه اي از انديشيدن دربارۀ سازمانها مي باشد. • راهي است براي مشاهده و تجزيه و تحليل سازمانها بصورتي دقيق تر و عميق تر.
تاريخچۀ تئوري سازمان • ديدگاه كلاسيك (دو نگرش مديريت علمي و اصول اداري) • تحقيقات هاثورن • بوروكراسي وبر • سيستمهاي عقلايي
مقايسۀ الگوي سازماني نوين با مدرن(پسانوگرا)
ديدگاه اقتضايي • اقتضايي: يعني ”يك چيز به چيزهاي ديگر بستگي دارد“. • راه منحصر به فردي كه بهترين باشد، وجود ندارد. • معني تئوري اقتضايي: ”آن بستگي دارد“. • روش مديريت درست همان است كه مناسب وضع سازمان باشد.
تئوري سازمان از ديدگاههاي مختلف • ديدگاه عقلايي-اقتضايي • ديدگاه بنيادگرا-ماركسيسم • ديدگاه مبادله-هزينۀ اقتصادي
ديدگاه عقلايي-اقتضايي • فرضيۀ اين ديدگاه: مديريت سازمان بصورت تلويحي در جهت كارايي گام بر مي دارد و مي كوشد تا وضع موجود را حفظ كند. • اساس اين ديدگاه: مديران(آگاهانه) منطقي هستند. • سازمان نوعي ابزار يا وسيله است.
ديدگاه بنيادگرا-ماركسيسم • مديران (اگاهاه) منطقي هستند ولي منطق مزبور به گونه اي است كه منافع آنان را تأمين كند. • جنبۀ اول: تصميماتي كه مديران مي گيرند در جهت تثبيت، تقويت و تأييد مقام، موقعيت و جايگاه خودشان است. • اين ديدگاه با ارزشهاي اصل برابري و مساوات منافات دارد. • جنبۀ دوم: وضع موجود سازمان در حال تغيير است؛هدف تئوري سازمان اين است كه اعضا را از استثمار، اختناق و ازخودبيگانگي برهاند. و تئوري سازمان بايد ديد سياسي داشته باشد.
ديدگاه مبادله-هزينۀ اقتصادي • فرض اين ديدگاه: افراد در پي منافع خود هستند و بگونه اي عمل مي كنند كه اين منافع تأمين شود. • اين ديدگاه حول محور مبادلۀ كالا و خدمات (و نه توليد) مي چرخد و امور يا رويدادها از زاويۀ بسيار محدود اقتصادي مورد توجه قرار مي گيرند.
سطوح تجزيه و تحليل سازمان • در سطح فرد • در سطح گروه • در سطح سازمان • در سطح محيط خارجي
فصل دوم:مديريت استراتژيك و اثربخشي سازمان
هدف سازماني • هدف سازماني نوعي وضعيت مطلوب است كه سازمان قصد رسيدن به آن را دارد. • هدف سازماني نمايانگر يك نتيجه يا نقطۀ نهايي است.
رهبري استراتژيك مديريت عالي سازمان • مسؤليت اصلي مديريت عالي سازمان، تعيين هدفها، استراتژي و طرح سازمان است تا بدين وسيله سازمان را مناسب محيطي نمايد كه همواره در حال تغيير است.
رهبري سازمان • ارزيابي فرصتها،امكانات و تهديدهاي محيط خارجي؛ • بررسي نقاط ضعف و قوت سازمان؛ • تعيين مأموريت كلي و هدفهاي رسمي سازمان؛ • مديريت و اجراي برنامه هاي استراتژيك(طرح سازمان).
محيط خارجي فرصتها تهديدات عدم اطمينان ميزان در دسترس بودن منابع طراحي سازمان شكل ساختاري تكنولوژي اطلاعات و سيستمهاي كنترل تكنولوژي توليد سياستهاي منابع انساني فرهنگ سازماني روابط بين سازماني ره آوردهاي اثربخش منابع كارآيي تأمين هدف گروههاي ذينفع ارزشهاي رقابتي مدير عامل تيم مديريت عالي محيط داخلي نقاط قوت نقاط ضعف شيوۀ مديريت عملكرد گذشته نقش مديريت عالي سازمان در رهبري،طراحي و اثربخشي سازمان
هدفهاي سازماني: مأموريت • هدف كلي سازمان را مأموريت مي نامند(يعني دليل وجودي سازمان). • مأموريت بيان كنندۀ ارزشها، آرزوها و فلسفۀ وجودي سازمان است.
هدفهاي عملياتي • به هنگام تعيين هدفهاي عملياتي،آنچه را كه سازمان بايد از طريق اقدامات و عمليات واقعي به آنها دست يابد، تعيين مي كنند و اينكه سازمان واقعاً به چه كار مشغول است،مشخص مي نمايند. • اين هدفها در قالب دستاوردهاي قابل سنجش و اندازه گيري، بيان و در كوتاه مدت تأمين مي شوند.
هدفهاي عملياتي شامل: • عملكرد كلي سازمان(سودآوري)؛ • منابع(مالي يا منابع اوليه)؛ • رشد و پيشرفت كاركنان؛ • نوآوري؛ • بهره وري؛
