KÖTÜ HABERİ VERME “ Giving a bad news ”

1. KÖTÜ HABERİ VERME “Giving a badnews” Prof Dr Süheyla ÜNAL

2. Ders içeriği • Kötü haberin tanımı • Kötü haberi vermede ilkeler

3. Amaç • Bu dersin sonunda öğrenci kötü haberi verme ilkeleri konusunda bilgi edinmiş olmalıdır

4. Kötü haber • Sonuçları kişinin beklediğinden daha olumsuz olan ve geleceğe bakışını önemli düzeyde değiştiren haber, “kötü haber”dir • Kötü haberin etkisi bireyin beklentileri, istekleri, planları ve durumuyla, tıbbi gerçek arasındaki boşluğun büyüklüğüne bağlıdır

5. Kötü haberi verirken • Güveni sürdürmek • Belirsizliği azaltmak • Gerçekçi olmayan beklentileri engellemek • Hastanın uyumunu sağlamak • Sessizliğin sıkıntısını önlemek Kaye 1996

6. Kötü haberi verme • Hazırlık aşaması • Hastanın ne bildiğini öğrenmek • Hastanın ne bilmek istediğini anlamak • Bilgiyi paylaşmak • Hastanın duygularına tepki vermek • Plan yapmak, izlemek Buckman 1992

7. Uygun fiziksel ortam yaratılmalı • Teknik dille konuşmamalı • Aynı düzeyde durmalı • Telefon açık olmamalı Orada, hastayla olunmalı

8. Hasta ne biliyor? • Hastanın durumu hakkında bildikleri • Tıbbi sorununuzu nasıl tanımlarsınız? • Hastalığınız konusunda ne biliyorsunuz? • Diğer doktorlar bu durum hakkında size nasıl bir açıklamada bulundular? • Yakınmalarınız başladığında, ne olabileceğini düşündünüz? • Ciddi bir şey olabileceğini düşündüren ne oldu?

9. Hasta ne biliyor? • Doktor sizi buraya gönderdiğinde aklınıza ne geldi? • Bu hastalık sizi nasıl etkiliyor? • Hastalığın geleceğinizi nasıl etkileyeceğini düşünüyorsunuz? • Hastalığınız konusunda sizi en çok ne endişelendiriyor? • Size olabilecek en kötü şey ne olabilir?

10. Hasta ne bilmek istiyor • Hastalığınız hakkında açıklama yapmamı ister misiniz?

11. Hastayı uyarma • Korkarım, beklediğimizden daha ciddi bir durumla karşı karşıyayız • Size daha iyi bir haber vermek isterdim • Size böyle bir haberi verdiğim için üzgünüm

12. Duygusal tepkiler • Ağlama, üzüntü • İnkar • Şok, panik, korku • Kızgınlık, öfke

13. Duygusal tepkilere hazırlıklı olma • Empati kurun • Duygularını ifade etmesini sağlayın • Beden dilini kullanın • Ne dediğinizi duyun • Kağıt mendil bulundurun • Bir bardak su, çay ya da kahve ikram edin • Hastaya zaman tanıyın

14. Bilgilendirme • Açık ve net bir dil kullanın • Tıbbi tanımlamalardan kaçının • Kısa cümleler kurun • Anladığını test edin • Beden dilini gözleyin • Kaygılarını önemseyin • Hastaya istediği kadar bilgi ve detay verin

15. Bilgilendirme • Tedavi planınızı ve seçenekleri açıklayın • En iyiyi umut edin, ama en kötüye göre tedaviyi planlayın • Acil durumlar için başvuracağı yerleri belirtin • Bir sonraki görüşmenin randevusunu verin • Hastanın güvenliğini test edin

16. Zamanlama • Hastanın hangi dönemde olduğunu dikkate alın • İnkar ve yalıtma • Öfke • Pazarlık • Depresyon • Kabul

17. Ölüm haberi verme • Hastanın ölümüne karşı tepkilerinizi ekip elemanları ile paylaşın • Kaybedilen kişinin yakınına yaklaşıp, selamlaşın, kendinizi tanıtın • Bir yere oturun ve karşınızdakini de oturmaya davet edin • Ölen kişinin adını kullanarak süreç hakkında bilgi verin, üzüntünüzü bildirin • Size yöneltilen soruları yanıtlayın

18. Soru • Kanser tanısı koyduğunuz bir hastaya tanıyı iletirken; • Hastalığın tanısı ve gidişi teknik ayrıntıları ile verilmeli • Yakınlarına söylenmeli, hastaya farklı bir tanı söylenerek umudu korunmalı • Hastanın ne bildiği ve ne kadar bilmek istediği tartılarak bilgi verilmeli • Duygusal tepki vermesine izin verilmemeli • Sempati ile yaklaşmalı

19. Soru • Acil serviste müdahale sırasında kaybedilen hastanın yakınına ölüm haberini iletirken uygun olmayan davranış; a) sakin bir odaya almak b) süreci ayrıntılı olarak açıklamak c) duygularını yaşamasına izin vermek d) öncelikle im diazem yapmak e) üzüntüsünü paylaşmak

20. Kaynaklar • “How to Break Bad News”, by Robert Buckman, MD, 1992 • Mary Ellen FotiBreaking Bad News 2003 • Arber A, Gallagher A (2003) Breaking bad news revisited: the push for negotiated disclosure and changing practice implications. International Journal of Palliative Nursing Vol 9, No 4, Page 166-172