BUCZYNA

1. SPIS BUCZYNA WYKONAŁY: KATARZYNA DURDA PAULINA GRZYB PATRYCJA KWAPISZ

2. SPIS TREŚCI • Ogólne informacje • Rodzaje buczyn • Buczyna kwaśna • Buczyna kwaśna niżowa • Buczyna kwaśna górska • Buczyna żyzna • Buczyna żyzna niżowa • Buczyna żyzna górska • Buczyna górska karpacka • Buczyna górska sudecka • Buczyna żyzna storczykowa • Warstwowa budowa lasu • Buk • Świerk • Jodła • Klon • Dąb • Grab • Lepiężnik biały • Parzydło leśne • Mchy • Porosty • Koniec

3. SPIS Ogólne informacje Buczyna (las bukowy) to rodzaj lasu liściastego lub mieszanego, którego drzewostan stanowi głównie buk (w Polsce niziny) lub buk z domieszką jodły i świerka (tereny górskie). Fitosocjologicznie buczyny zgrupowane są w związku Fagion sylvaticae.

4. SPIS Rodzaje buczyn Rodzaje buczyn występujących w Polsce: 1. buczyna kwaśna: -niżowa -górska 2. buczyna żyzna : -niżowa (buczyna pomorska) -górska A. buczyna sudecka B. buczyna karpacka - storczykowa

5. SPIS Buczyna kwaśna Buczyna kwaśna - (acydofilna), typ lasu bukowego. Zaliczana jest do związku Fagion sylvaticae, dominującym gatunkiem drzewa jest buk zwyczajny, domieszkowo występować mogą: klon, dąb, grab, jodła lub świerk. Występuje na siedliskach ubogich i glebach kwaśnych, na niżu i w obszarach podgórskich i górskich. Zbiorowisko dosyć ubogie florystycznie, runo zwykle dość luźne (niewielkie pokrycie), trawiasto-mszyste. W Polsce dwa zespoły roślinne, wikaryzujące ze sobą regionalnie i piętrowo: kwaśna buczyna górska Luzulo luzuloidis-Fagetum - głownie i w typowej postaci w piętrze regla dolnego, ale także na pogórzu. Występuje w Sudetach i Karpatach, jednak bardziej rozpowszechniona jest na obszarze sudeckim, kwaśna buczyna niżowa Luzulo pilosae-Fagetum - tereny nizinne.

6. SPIS Buczyna kwaśna

7. SPIS Buczyna kwaśna niżowa Typowa postać tego zespołu jest zbudowana z drzewostanu buka Fagus silvatica - drzewa o szarej i gładkiej korze; buk znajdziemy też w warstwie krzewów. Obserwacje wykazały, że runo jest znikome i składa się z roślin ogólnoleśnych, takich jak: konwalijka dwulistna Maianthemum biofolium czy szczawik zajęczy Oxalis acetosella.Na "Kępie Redłowskiej" występują mszyste postaci zespołu kwaśnej buczyny, które pojawiają się na zboczach gdzie ma miejsce intensywne zwiewanie ściółki stoku. Takie warunki sprzyjają rozwojowi różnych gatunków mchów i tworzą malownicze strome zbocza .Kwaśna buczyna niżowa, jak i inne fitocenozy przybierają w rezerwacie "Kępa Redłowska" najczęściej formy mniej lub bardziej zdegenerowane. W omawianym zbiorowisku nasadzono niegdyś gatunki siedliskowo obce - modrzew Larix sp. i sosnę Pinus sp.. W niektórych miejscach spowodowało to zmiany w charakterze podłoża, gdyż do dna lasu docierało więcej światła. Tam pojawiał się niecierpek drobnokwiatowy Impatiens parviflora (Fot. 3) oraz jeżyny Rubus fruticosus. Różnorodność runa stawała się bogatsza, co dla naturalnej kwaśnej buczyny niżowej jest zjawiskiem niekorzystnym.Innym charakterystycznym dla "Kępy Redłowskiej" zjawiskiem jest występowanie kilku gatunków grzybów, między innymi sromotnika bezwstydnego Phallus impudicuc (Fot. 4). Można go poznać po przykrym charakterystycznym zapachu. Zapach ten zwabiać ma owady, które na odnóżach przenoszą zarodniki tego grzyba.

8. SPIS Buczyna kwaśna niżowa

9. SPIS Buczyna kwaśna górska „Kwaśna" buczyna górska (Luzulo nemorosae-Fagetum) - ubogie florystycznie zbiorowisko leśne, w typie siedliskowym lasu mieszanego świeżego lub wilgotnego, z dominacją buka w drzewostanie, z domieszką: jawora, świerka, czasem jodły. Występuje w piętrze regla dolnego, na glebach w typie rankeru lub oligotroficznej gleby brunatnej. Runo ma fizjonomię trawiasto-mszystą, charakterystyczną cechą jest obfite występowanie kosmatki gajowej Luzula luzuloides oraz udział gatunków górskich, takich jak np.: starzec Fuchsa Senecio Fuchsii, przenęt purpurowy Prenanthes purpurea.

10. SPIS Buczyna kwaśna górska

11. SPIS Buczyna żyzna Buczyna żyzna wykształciła się w partiach o żyźniejszych glebach (z dużym udziałem glin). W jej runie występują, głównie trawy – perłówki (Melica sp.) i turzyce (Carex sp.) oraz łanowo rosnące, kwitnące w czerwcu żywce cebulkowe (Dentaria bulbifera). Gatunkiem charakterystycznym jest marzanka wonna (Galium odoratum). Dość często wraz z bukiem w drzewostanie występuje dąb. Żyzne buczyny są najbardziej okazałymi lasami na Wolinie, wysokość buków sięga często ponad 30 m, a ilość masy na 1ha przekracza nawet 700m3. Jest to las bardzo stabilny i trwały, o dużej dynamice odnowień naturalnych.

12. SPIS Buczyna żyzna niżowa Żyzna buczyna niżowa (Melico-Fagetum) – najuboższa postać żyznej buczyny, która wykształca się na glebach świeżych, brunatnych wyługowanych lub płowych. . W drzewostanie dominuje buk, w nieznacznej domieszce może występować jawor. W runie brak jest gatunków górskich .

13. SPIS Buczyna żyzna niżowa

14. SPIS Buczyna żyzna górska Żyzna buczyna górska z bukiem i jodłą w drzewostanie. Wykształca się na eutroficznych glebach brunatnych. Charakterystyczny jest zwarty, wysokopienny drzewostan, bardzo słabo rozwinięta warstwa krzewów, dość niskie i zwarte runo z żywcem gruczołowatym Dentaria glandulosa. Występuje w województwie w odmianie zachodniokarpackiej, w dwóch jednostkach: w formie podgórskiej i reglowej.

15. SPIS Buczyna żyzna górska

16. SPIS Buczyna górska karpacka Buczyna karpacka występująca już w niedużych fragmentach głównie na Wyżynie Olkuskiej i Garbie Tenczyńskim stanowi pozostałość lasów bukowych zniszczonych wskutek powszechnego dawniej stosowania drewna bukowego dla potrzeb hutnictwa. Buczyna ta charakteryzuje się domieszką jodły, rzadziej świerka i jaworu. W jej runie rosną żywiec gruczołowaty, lepiężnik biały, przetacznik górski, parzydło leśne, paprotnik kolczasty i tojad mołdowski.

17. SPIS Buczyna górska karpacka

18. SPIS Buczyna górska sudecka Żyzna buczyna sudecka (Dentario enneaphylli-Fagetum); forma podgórska - żyzny las bukowy, zajmujący siedliska w typie lasu świeżego i wilgotnego, wykształcający się na glebach wapniowcowych, z obecnością żywca dziewięciolistnego Dentaria enneaphyllos w runie.

19. SPIS Buczyna górska sudecka

20. SPIS Buczyna żyzna storczykowa Buczyna storczykowa - żyzny i ciepłolubny las buczynowy o charakterystycznej kombinacji gatunków, w której znamienny jest udział gatunków światłolubnych i ciepłolubnych, w tym niektórych storczyków (stąd nazwa). Fitosocjologiczne lasy te zgrupowane są w podzwiązku Cephalanthero-Fagenion, w Polsce zbiorowiska te występują na kresach zasięgu i mają charakter reliktowy. W naszym kraju wyróżnia się 5 odrębnych typów takich buczyn. Gatunki charakterystyczne (storczyki): buławnik wielkokwiatowy, buławnik mieczolistny, kruszczyk rdzawoczerwony, kruszczyk szerokolistny. Gatunki wyróżniające: dzwonek brzoskwiniolistny, dzwonek jednostronny, czyścica storzyszek, kokoryczka wonna. W buczynie storczykowej można znaleźć bardzo rzadkiego grzyba - borowika szatańskiego. Buczyna storczykowa występuje w Polsce m.in. w rezerwacie leśnym "Bukowa góra" koło Dobromierza na południowym stoku Bukowej Góry. Jest to jedyne odkryte stanowisko w Górach Świętokrzyskich. Drzewostan stanowią głównie buk pospolity, jawor i lipa szerokolistna, które mają tu północny zasięg.

21. SPIS Buczyna żyzna storczykowa

22. SPIS WARSTWOWA BUDOWA LASU

23. SPIS Buk Buk - rodzaj drzew z rodziny bukowatych obejmujący 40 gatunków. Występuje głównie w strefie umiarkowanej na półkuli północnej, w Polsce na Pomorzu i na południu kraju (powiązanie z większą wilgotnością powietrza tych rejonów). W Polsce występuje w stanie naturalnym tylko buk zwyczajny (Fagus sylvatica L.). Uprawiane są także liczne odmiany ozdobne. Charakterystyka Pokrój Osiągają wysokość do 40 metrów. Kora Jasnoszara, cienka i lekko połyskująca. Drewno Twarde, o odcieniu różowym. Liście Sezonowe, faliście karbowane, mogą być ząbkowane lub całobrzegie, położone naprzemianlegle. Kwiaty W kątach liści, męskie - w główkach na wiotkich, zwisłych osiach, żeńskie - 2 lub 4 kwiatowe wierzchotki, na krótszych osiach. Owoce - 2 trójgraniaste orzeszki, zamknięte w pokrywę pokrytej kolczastymi lub listkowatymi wyrostkami. Zastosowanie Drewno : wykorzystywane do produkcji instrumentów muzycznych, parkietu, mebli giętych itp. Z nasion produkuje się olej. Systematyka W strefie umiarkowanej półkuli południowej występuje zastępczy rodzaj (Nothofagus) nazywany bukiem południowym lub bukanem.

24. SPIS Buk

25. SPIS Świerk Świerk - rodzaj wiecznie zielonych drzew z rodziny sosnowatych (Pinaceae), który obejmuje około 35 gatunków. Występuje na obszarach chłodnych i umiarkowanych półkuli północnej. Charakterystyka Pokrój Drzewa są wysokie i przeważnie mają regularną, stożkową koronę. Liście Świerk posiada spiralnie osadzone, kłujące szpilki. Szyszki Cylindryczne, zwisające do dołu. W Polsce występuje świerk pospolity (Picea abies), głównie w górach na południu kraju oraz w północono-wschodniej części kraju. W górach bory świerkowe tworzą piętro regla górnego (piętro górskie wyższe). Świerk silnie zacienia dno lasu. Ma tendencję do zakwaszania gleb, na których rośnie. Wyróżnia się wyjątkowo płytkim i rozległym systemem korzeniowym, wskutek czego jest podatny na wiatrołomy.

26. SPIS Świerk

27. SPIS Jodła Jodła (Abies Miller 1756) - rodzaj zimozielonych drzew z rodziny sosnowatych obejmujący blisko 50 gatunków, które występują na półkuli północnej. Charakterystyka Drewno Bezżywiczne, jasne i lekkie. Liście Posiada szpilki płaskie z dwoma paskami na spodzie. Kwiaty Charakterystyczne dla jodły są wzniesione pionowo szyszki żeńskie, które są osadzone na górnych gałęziach. Rozsypują się one po dojrzeniu. Zastosowanie Drewno znajduje zastosowanie w stolarstwie oraz budownictwie.

28. SPIS Jodła

29. SPIS Klon Klon - rodzaj roślin z rodziny klonowatych (Aceraceae Juss.). Około 120 gatunków w strefie umiarkowanej (kilka w górach tropikalnych). Występują głównie w Azji, poza tym w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, północnej Afryce. Charakterystyka Pokrój Drzewa osiągające duże rozmiary oraz niewielkie krzewy. Liście Opadające na zimę, ustawione naprzeciwlegle o różnorodnej blaszce, od pojedynczej poprzez różnie klapowaną aż do złożonych z 3-7 listków . Kwiaty Najczęściej obupłciowe, (poligamiczne), ale również na tej samej roślinie męskie kwiaty pręcikowe, rzadko rośliny dwupienne. Kwiaty zebrane w grona, baldachogrona lub wiązki. Okwiat 5 -, rzadziej 4 - krotny. Owoce Charakterystyczne, dwuskrzydlaki orzechy) rozpadające się po dojrzeniu.

30. SPIS Klon

31. SPIS Dąb Dąb (Quercus L. Sp.Pl.2 1753) - rodzaj drzew, rzadziej wysokich krzewów zaliczony do rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.). Należy do niego ok. 600 gatunków występujących prawie wyłącznie na półkuli północnej. Charakterystyka Pąki Wielołuskowe, skupione po kilka na końcowych częściach pędów. Liście Ułożone skrętolegle, u niektórych gatunków nie opadające na zimę (utrzymują się na roślinie zaschnięte), podczas gdy niektóre są wręcz zimozielone (dąb korkowy, dąb ostrolistny). Całobrzegie (Quercus imbricaria), piłkowane lub ząbkowane (Quercus acutissima, Q. libani, Q. prinus), poprzez wrębne i klapowane (dąb szypułkowy, dąb czerwony), po pierzastosieczne (dąb szypułkowy 'Pectinata'). Kwiaty Rozdzielnopłciowe lecz same rośliny są jednopienne, wiatropylne. Kwiaty męskie zebrane w kotkowate kwiatostany, podczas gdy żeńskie są pojedyncze. U gatunków klimatu umiarkowanego kwiaty męskie zwisają luźno spomiędzy rozchylonych łusek pąków ubiegłorocznych, żeńskie zaś są wyprostowane i znajdują się w kątach górnych liści rozwijających się pędów. Owoce Orzechy zwane żołędziami osadzone pojedynczo w miseczkach, gęsto pokryte drobnymi łuskami. Osiągają dojrzałość w pierwszym lub drugim roku.

32. SPIS Dąb

33. SPIS Grab Grab - rodzaj drzew z rodziny Stylocerataceae Takht. W Polsce jeden gatunek rodzimy i kilka introdukowanych, ale rzadko uprawianych (prawie wyłącznie w kolekcjach). Na świecie 25 gatunków, przede wszystkim w Azji Wsch. i Ameryce Pół. Charakterystyka Pokrój Drzewa lub wysokie krzewy o gładkiej, nieznacznie spękanej, popielatej korze. Pąki Ostrokończyste, pokryte licznymi łuskami zachodzącymi na siebie dachówkowato. Liście Opadające na zimę, skrętoległe, eliptyczne do jajowatych, o wyraźnie zaznaczonych nerwach bocznych ("harmonijkowate"). Kwiaty Rośliny jednopienne, kwiaty męskie 6 - 12 pręcikowe, bez okwiatu z jedną łuską. Kwiaty żeńskie podparte przysadkami, które po przekwitnieniu silnie się rozrastają tworząc trójklapowe okrywy, do nich przyrośnięte są orzeszki. Owoc Spłaszczony, żeberkowany orzeszek, po dojrzeniu opadający razem z okrywami.

34. SPIS Grab

35. SPIS Lepiężnik biały Lepiężnik biały Petasites albus – roślina z rodziny astrowate. Występuje w całej Polsce, ale na niżu roślina ta jest rzadka, w górach natomiast jest bardzo pospolita. Charakterystyka Pokrój Duża roślina wieloletnia, posiadająca długie, gładkie kłącze. Jest rośliną rozdzielnopłciową i dwupienną, tzn. że na jednych łodygach kwiatowych wyrastają tylko kwiaty męskie, a na innych tylko kwiaty żeńskie. Łodyga Ma grubą, mięsistą łodygę , na której skrętolegle wyrastają na wiosnę bezogonkowe, lancetowate, kremowo-zielone liście, które podczas rozwoju rośliny stopniowo zielenieją i wydłużają się. Łodygi okazów męskich osiągają wysokość 40 cm, żeńskich 80 cm. Liście Oprócz niewielkich liści łodygowych, lepiężnik wytwarza też liście odziomkowe wyrastające bezpośrednio z kłącza. Olbrzymie te liście rozwijają się dopiero po przekwitnięciu kwiatów. Osiągają średnicę kilkadziesiąt centymetrów. Liście te, podobnie jak liście lepiężnika różowego, są największymi liśćmi wśród roślin dziko rosnących w Polsce. Mają długie ogonki, wyrastające z kłącza pionowo lub ukośnie do góry. Ich blaszka liściowa o sercowato-nerkowatym kształcie jest nierówno ząbkowana i na dolnej powierzchni pokryta gęstym, krótkim kutnerem. Wydzielają charakterystyczny, nieprzyjemny zapach. Kwiaty Jest to jedna z najwcześniej kwitnących wiosną roślin. Już w marcu można dostrzec wyłaniające się z gruntu grube pąki tej rośliny. Zakwita jeszcze przed rozwojem liści. Drobne kwiaty zebrane są w koszyczki, a te w grona na szczycie łodygi. Kwiaty żeńskie składają się tylko ze słupka o długiej szyjce i dwudzielnym znamieniu, oraz z puchu (powstałego z przekształconego okwiatu). Kwiaty męskie mają koronę z 5 płatkami, zrośniętymi dołem w rurkę, pręciki zrośnięte w rurkę, oraz niepłodny słupek. Czasami w koszyczkach męskich występuje kilka kwiatów żeńskich. Kwiaty, podobnie jak liście, wydzielają słabą woń. Owoc Niełupki wyposażone w puch, umożliwiający przenoszenie ich przez wiatr, nieraz na dalekie odległości.

36. SPIS Lepiężnik biały

37. SPIS Parzydło leśne Liście podwójnie lub potrójni trójsieczniepierzaste. Listki szeroko-jajowate, zaostrzone. Kwiaty w kwiatostanach wiechowatych.

38. SPIS Parzydło leśne

39. SPIS MCHY Mchy (Bryopsida, Musci) - klasa roślin lądowych należacych do typu (gromady) mszaków. Obejmuje ok. 14 tysięcy gatunków, w Polsce tylko ok. 650. Większość mchów (95%) należy do prątników (Bryidae). Charakterystyka Mchy posiadają rhizoid zamiast korzeni. Poza brakiem systemu przewodzącego cechują się cyklem życiowym w którym dominującą formą jest haploidalny gametofit. Sporofity (forma diploidalna) są krótko żyjącą formą.

40. SPIS MCHY

41. SPIS Porosty Porosty (Lichenes) – typ (gromada) zaliczana do grzybów. Są to organizmy plechowate utworzone przez powiązanie komórki glonu (zielenice lub sinice) i strzępki grzyba (workowce lub podstawczaki). Uznawane za grzyby lichenizowane (zdolne do symbiozy z glonami). Nauka zajmująca się porostami to lichenologia. Znaczenie porostów Porosty jako organizmy pionierskie mają bardzo ważną funkcję glebotwórczą. Są ważnym składnikiem pokarmowym (dla reniferów i piżmowołów) oraz schronieniem bezkręgowców. Niektóre ptaki wykorzystują porosty do budowy gniazd. Porosty wykorzystywane są w lecznictwie (płucnica lekarska, brodaczka, tarczownica), inne są cenione w kuchni (krusznica jadalna - "manna z nieba"). Porosty są bardzo czułym biowskaźnikiem (bioindykatorem) czystości atmosfery. Specjalna skala porostowa pozwala na podstawie składu gatunkowego porostów określić stopień zanieczyszczenia atmosfery.

42. SPIS Porosty

43. SPIS Koniec Buczyna Buczyna