dame

1. “ La dame a la “ lampe Nightingale Florence PROCES NA ZDRAVSTVENA NEGA

2. PROCES NA ZDRAVSTVENA NEGA POJAVA I RAZVOJ NA PROCESOT NA ZDRAVSTVENA NEGA VO SESTRINSTVOTO

3. IZVORI: • Andrea Ackermann, Mount St. Mary College, Critical-thinking-the-nursing-process 2001. • http://www.umanitoba.ca/nursing/courses/128,(2005) • Sara-jo Wiscombe, Nursing Process ,Wallace Community College, May 22, 2001. • Tucker C, MODULE A INTRODUCTION TO NURSING Process, August 21, 2002 .

4. Sistemski racionalen metod za planirawe i ovozmo`uvawe na ZN • Cel • Da se identificira zdravstvenata sostojba na bolniot i aktuelnite i potencijalni zdravstveni problemi • Da se vospostavi plan za da se zadovolat potrebite • Da se prevzemat specifi~ni intervencii za da se zadovolat potrebite

5. PROCES NA ZDRAVSTVENA NEGA • Pro{irena dejnost na MS: • - nastava • zdrav. vosp. • organizacija na slu`bata Pove}e etapna metoda nau~no zasnovana Podobar kvalitet na ZN-refleksija: - korisnici - medicinska sestra - profesija Racionalno koristewe na vreme i energija Sestrinstvoto e mnogu pove}e od sproveduvawe na lekarskite nalozi

6. PROCES NA ZDRAVSTVENA NEGA - proverka na filozofijata na sestrinstvoto - profesionalno povrzuvawe na teorijata i praktikata Dokumentirawe - baza na podatoci istra`uvawe pi{uvawe Procesot na ZN ne e primenliv samo vo bogati zemji: Високо образование→ дobra procenka во re{avawe na prioritetnite potrebi

7. Procesot na ZN se sostoi od: • ispituvawe • sestrinska dijagnoza • planirawe na predvidenata nega • implementacija, izveduvawe na negata • evaluacija (vrednuvawe na postignatite rezultati)

8. VO PZN op{tite nau~ni principi za ~ovekot, negovata priroda i potrebi se koristat na specifi~en na~in U~ewe &Razvoj Efikasnost partnerstvo Kvalitativna nega orientirana kon pacientot PACIENT Rakovodewe • specifi~nost na celokupnata li~nost • (psiholo{ka, fiziolo{ka, socioekonomska, • kulturolo{ka, sposobnosti /ograni~) Centar na vnimanie Podr{ka Respekt Komunikacija

9. Na pacientot da mu se obezbedi: • sigurnost i za{tita • udobnost, podr{ka i da mu se olesni stradaweto vo site fazi na bolesta • da mu se pomogne da gi obnovi svoite sposobnosti • da se prifati interesiraweto i soodvetnata pomo{ koja ja nudi semejstvoto i prijatelite kakosostaven del od tretmanot

10. PRIMENA NA PROCESOT ovozmo`uva: podobro organizirawe, sistematizirawe i sproveduvawe na zdravstvenata nega pru`awe na individualizirana problemski naso~ena ZN fleksibilnost vo negata-brzo prilagoduvawe • aktivno u~estvo na korisnikot vo negata, za{titata i unapreduvaweto na zdravjeto

11. PRIMENA NA PROCESOT ovozmo`uva: dokumentirawe na site etapi na rabotata vo ZN kontinuitet vo pru`awe na ZN podobra koordinacija vo sestrinskiot tim podobra komunikacija i pokvalitetna koordinacija me|u sestrite i lekarite poekonomi~na nega

12. Karakteristiki na Procesot na ZN • Se bazira na znaewe koe bara kriti~ko razmisluvawe • planski organizirano i sistemati~no • Centrirano kon bolniot • Celno centrirano • Dinami~no

13. Kriti~ko razmisluvawe • Se primenuva kriti~no razmisluvawe pred da se prevzemat dejstvija • Se prevzema odgovornost za prezemenite dejstvija • Vklu~uvawe na profesionalnoto znaewe • Se primenuva Proces na ZN

14. Kriti~ko razmisluvawe • MENTALNI OPERACII – decision making & rezonirawe • ZNAEWE - da se imaat faktite & da se razbere pri~inata • STAVOVI - otvoreni, sigurni …

15. Istoriski pregled na razvitok na PZN na na{ite prostori • Alma - Ata (1978) - gi otvori vidicite za ulogata na MS (deklaracija - “Zdravje za site do 2000”) • 1983 prevedeno upatstvo za primena na proces vo Primarnata Zdravstvena Za{tita • 1986 odr`ano sovetuvawe vo Maribor za primena Proces na ZN • edukacija za nastavnicite vo [kola za MS • izu~uvaweto na procesot na ZN e obvrska vo edukacija na idnite MS

16. Definirawe na PZN(slo`enite poimi se te{ki za definirawe) • 1. Regionalno biro na SZO za sestri-Kopenhagen (1980): “Procesot na zdravstvena nega e promislen, problemski orientiran pristap koj vklu~uva principi i nau~ni metodi za zadovoluvawe na potrebite na lu|eto za nega” • potoa se dodavaat etapite: procena, planirawe, primena, evaluacija Procesot se ozna~uva kako smislena, problem orientirana aktivnost (se istaknuva primenata na nau~ni principi)

17. Definirawe na PZN • 2. Lukman i Sorensen (1980) “Procesot na zdravstvena nega e sistem na me|usebno povrzani i me|uzavisni problemski orientirani ~ekori kon zadovoluvawe na potrebite na bolniot i nemu bliski i zna~ajni lica” Procesot se ozna~uva kako sistem (vklu~uva pove}e metodi i organizaciona struktura)

18. Definirawe na PZN • 3. Griffith and Christensen (1986) • Procesot na zdravstvena nega e smislena, logi~na i racionalna aktivnost niz koja na sistemati~en na~in se realizira sestrinskata praktika

19. Definirawe na PZN • Afaro Rozalinda (1990) • Proces na ZN e organiziran i sistematiziran metod na davawe na individualizirana nega, orientirana na identifikacija i tretman na specifi~ni reakcii na poedincite ili grupi na aktuelni ili potencijalni problemi vo zdravjeto • *kompletna definicija ako se zeme vo obzir deka pod poimot organiziran i sistmatiziran metod podrazbira i drugi va`ni elementi na Zdravst. Proces kako:fazi, etapi, dokumentacija i dr.

20. Definirawe na PZN • Iyer PV,Taptich BJ, Bernoochi-Losey (1995) • Procesot na zdravstvena nega e sistem vo sestrinskata praktika, koj na medicinskata sestra í obezbeduva mehanizam da gi koristi svoite ubeduvawa, znaewa i ve{tini vo dijagnosticiraweto i tretmanot na bolnite na aktuelni i potencijalni zdravstveni problemi

21. Klu~ni poimi koi se koristat vo definiraweto na Procesot • problemski orientiran pristap • potrebi na bolniot/lu|eto za nega • me|usebno povrzani i me|uzavisni ~ekori • vklu~uvawe na bliski lica • organiziran i sistematiziran metod • specifi~ni reakcii na bolen/korisnik • predviduvawe na ishodot • soodvetna dokumentacija • nau~ni principi i metodi

22. Klu~ni poimi koi se koristat vo definiraweto na Procesot • sistem • smislena, logi~na i racionalna aktivnost • individualizirana nega • zdravstveni problemi • ubeduvawe, znaewe, ve{tina na MS • proverka i evaluacija

23. Definirawe na PZNM. Tijani} (2003) • Procesot na zdravstvena nega e nau~no zasnovan sistem na rabota na medicinskata sestra, naso~en kon otkrivawe i re{avawe na potrebite na poedinecot, semejstvoto i zaednicata za nega, koe proizleguva od nivnata reakcija kon zdravstvenite problemi i drugi `ivotni sostojbi povrzani so zdravjeto

24. [to nosi ovaa definicija: • taa pretstavuva lanec od: • dobro obmisleni, • programirani, • pove}eetapni, • sukcesivni i • me|uzavisni dejstvija • koi moraat da imaat, proverka, vrednuvawe i soodvetna dokumentacija

25. ISPITUVAWE Sobirawe podatoci Organizirawe podatpci Polnova`nost na podatpcite Dokumentirawe PREGLED DIJAGANOZA Analizirawe Identif. na zdravstv problemi, rizici i predizvici Formulirawe na dijagnost. postavki PLANIRAWE Prioritet na problemite/dijagnos Formulirawe na celite /posakuvan ishod Selektirawe na sestr. intervencii Pi{uvawe na sestrinskiot raspored PROCES NA ZDRAVSTVENA NEGA IMPLEMENTACIJA Povtorno ispituvawe na bolniot Odreduvawe na potrevata od pomo{ na MS Implementacija na intervenciite Supervizija na odredeni slu~ai Dokumentirawe na sestrinskite aktivnosti EVALUACIJA Sobirawe na podatoci Komparirawe na podatocite povrzani so ishod Sporeduvawe na aktivnostite na MS so potrebite na pacientot Donesuvawe zaklu~oci Prodol`uvawe, modificirawe, ili zavr{uvawe na planot za zgri`uvawe

26. ISPITUVAWE - Sobirawe na podatoci - Organizirawe na podatoci - Polnova`nost na podatocite - Dokumentirawe PROCES NA ZDRAVSTVENA NEGA

27. ISPITUVAWE • MS se gri`i kompletno za site potrebi na pacientot • ja priprema ramkata za ispituvawe, bazirana na model ili skoring sistem - Waterlow, kade {to problemite se javuvaat kako aktuelni ili potencijalni PROCES NA ZDRAVSTVENA NEGA

28. ISPITUVAWE • Ispituvaweto e sistemati~no i kontinuirano sobirawe, organizacija, valorizirawe i dokumentacija na podatocite (informacija) • Ispituvaweto e kontinuiran proces koj se sproveduva za vreme na site fazi na procesot na zdrvstvena nega • Fokusot na sestrinskoto ispituvawe e na odgovorot na klientot na problemot {to go ima • Treba da gi vklu~i potrebite na klientot, negovite zdravstveni problemi i `ivoten stil PROCES NA ZDRAVSTVENA NEGA

29. Tipovi na ispituvawe • Inicijalno ispituvawe • Problem - orientirano • Itno ispituvawe • Vremenski povtoreno ispituvawe Procesot na ispituvawe vklu~uva 4 tesno povrzani aktivnosti: • Sobirawe na podatoci • Organizirawe na podatoci • Valorizacija • Dokumentirawe

30. 1. Sobirawe na podatoci • Sobirawe na podatocite e proces na sobirawe na informacii za zdravjeto na klientot • Mora da bide i sistemati~no i kontinuirano za da se prevenira ispu{tawe na zna~ajni podatoci i • ja reflektira promenata na zdravstvenata sostojba

31. Tipovi na podatoci • Subjektivni podatoci,prika`ani kako simtomi ili prikrieni podatoci - se opi{uvaat ili verificiraat samo od strana na zasegnatata osoba (bolka, ~e{awe..., ~uvstvo na zagri`enost se primeri za subjektivni podatoci) • Vklu~eni se senzaciite, ~uvstvata, percepciite za sopstvenoto zdravje i `ivotna situacija • Objektivni podatoci, prika`ani kako znaci ili jasni podatoci koi se prepoznatlivi od nabquduva~ot ili mo`at da bidt mereni ili testirani po prifatlivi standardi. Mo`at da bidat vidlivi, slu{nati, po~uvstvuvani od strana na nabquduva~ot ili ispituva~ot

32. Izvori na podatoci - izvorite na podatoci se primarni ili sekundarni - klientot e primaren izvor na podatoci - ~lenovite nafamilijata se izvor na drugite dopolnitelni podatoci, drugite zdravstveni izvori kako izve{tai, raporti, laboratoriski i dijagnosti~ki izve{tai i relevantnata literatura se sekundarni ili indirektni izvori metodi na sobirawe na podatoci • Observirawe • Intervju

33. Observirawe e sobirawe na podatoci so primena na sens - Observacijata e gri`liva, promislenave{tina koja se razviva preku prakticirawe i so organiziran priod Ima aspekt na: (a) zabele`uvawe na podatocite (b) selektirawe, organizirawe i interpretirawe na podatocite

34. Intervju planirana komunikacija ili konverzacija so cel, na pr., - za da se dobie ili da se dade informacija - da se identificira problemot - da se evaluira promenata - da se u~i, da se ovozmo`i podr{ka, sovet ili terapija

35. Ispituvawe • Fizi~ko ili fiziolo{ko ispituvawe e sistematsko sobirawe na podatoci koe go koristi nabquduvaweto, za da gi prepoznae zdravstvenite problemi • Za da se sprovede ispituvawe, MS koristi tehniki na inspekcija, auskultacija, palpacija i perkusija

36. 2. Organizirawe na podatoci Se koristat pi{uvani ili kompjuterizirani planovi koi gi organiziraat podatocite od ispituvaweto sistemati~no Toa ~esto se narekuva: - sestrinska istorija, - sestrinsko ispituvawe ili - sestrinska baza na podatoci

37. Verificirawe na podatocite • Osnovno vo kriti~noto mislewe!!!! • Merewe na podatocite • Dvojno proveruvawe na observaciite • Proverka so eksperti i ~lenovi na timot • Komparirawe na objektivnite i subjektivnite podatoci • Razjasnuvawe na klu~nite to~ki

38. Dokumentirawe na podatocite - za kompletirawe na fazata na ispituvawe, MS gi zapi{uva podatocite na klientot - osnovno! -potrebna e to~na dokumentacija i treba da gi vklu~i site sobrani podatoci za zdavjeto na klientot - podatocite se zapi{uvaat vo fakti~kata sostojba i ne se interpretiraat od strana na MS

39. ISPITUVAWE Sobirawe podatoci Organizirawe podatpci Polnova`nost na podatpcite Dokumentirawe PREGLED DIJAGANOZA Analizirawe Identif. na zdravstv problemi, rizici i predizvici Formulirawe na dijagnost. postavki PLANIRAWE Prioritet na problemite/dijagnos Formulirawe na celite /posakuvan ishod Selektirawe na sestr. intervencii Pi{uvawe na sestrinskiot raspored PROCES NA ZDRAVSTVENA NEGA IMPLEMENTACIJA Povtorno ispituvawe na bolniot Odreduvawe na potrevata od pomo{ na MS Implementacija na intervenciite Supervizija na odredeni slu~ai Dokumentirawe na sestrinskite aktivnosti EVALUACIJA Sobirawe na podatoci Komparirawe na podatocite povrzani so ishod Sporeduvawe na aktivnostite na MS so potrebite na pacientot Donesuvawe zaklu~oci Prodol`uvawe, modificirawe, ili zavr{uvawe na planot za zgri`uvawe

40. DIJAGANOZA • analizirawe • identif. na zdravstv. problemi, rizici i predizvici • - formulirawe na dijagnost. postavki PROCES NA ZDRAVSTVENA NEGA