h) TEBÜK SEFERİ (631) :

1.  h)TEBÜK SEFERİ    (631)   : Nedeni :   Bizans İmparatoru Herakleios' un, İslamiyetin yayılmasını engellemek amacıyla, büyük bir orduyla Arap Yarımadası üzerine sefere çıktığı haberlerinin ( söylenti ) alınması. Bunun üzerine Hz.Muhammed' in , Mute yenilgisinin olumsuz etkilerini silmek ve Bizanslıların Arabistan'a girmesine engel olmak istemesi. Önemi : Hz. Muhammed'in son seferidir.Hz.Muhammed döneminde Müslümanlar en geniş sınırlara ulaşmışlardır.

2. Hz. Muhammed' in Son Zamanları Ve Ölümü  : a.VEDA HACCI VE VEDA HUTBESİ   : Hicret'in onuncu yılında Hz. Muhammed Mekke' ye Hacca gitmiştir. Bu onun son ziyareti olduğu için Veda Haccı ( Haccü'l Veda ) olarak , burada Müslümanlara yaptığı konuşma da "Veda Hutbesi " olarak adlandırılmıştır.Veda Hutbesi'nde Hz. Muhammed ; bütün insanların eşit olduğunu, Müslümanların kardeş olduğunu,birbirlerinin canlarına ve mallarına kastetmemelerini, kötü alışkanlıklardan vazgeçilmesini, kadınlara iyi davranılmasını, istemiştir. VUSLAT Hz. Muhammed, Veda Haccı'ndan sonra Medine'ye dönmüş, Bizans'a karşı yeni bir sefer hazırlığında iken hastalanarak , 8 Haziran 632 tarihinde altmış üç yaşında iken ölmüştür..

3. ÖSS- 1995 Dört Halife dönemiride bütün Müslümanlar kardeş kabul edildiği halde, Emeviler döneminde Araplar diğer Müslümanlardan üstün görülmüşlerdir. Emeviler dönemindeki bu anlayış aşağıdaki­lerden hangisine ortam hazırlamıştır? A) Hukuk alanında ilk örgütlenmenin başlamasına B) Arap Yarımadası'nda islamiyet'in yayılmasına C) Kur'an nüshalarının eyaletlere gönderilmesine D) Değişik kültürlerden insanların bir arada yaşamasına E) Siyasi kargaşaların başlamasına

4. DÖRT HALİFE DEVRİ Hz. Muhammed’ in ölümünden sonra , devlet başkanlığına sırasıyla Hz. Ebubekir , Hz.Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali getirildiler. Bu döneme” Dört halife “ ya da “ Hulafa-i Raşidin”  ya da , halifeler seçimle getirildikleri için “ Cumhuriyet Devri “ denilir. (632-661)

5. Hz.EBUBEKİR DEVRİ (632-634) I-Suriye Seferi :Usame Bin Zeyd komutasında  bir orduyu Suriye ‘ ye göndermiş , bu yöredeki kabileler egemenlik altına alınmıştır. * Böylece Hz. Muhammed’in ölümünden sonra da İslamiyet’in gücünü devam ettirdiği kanıtlanmıştır.

6. ÖSS-1993 Hz. Ebubekir döneminde, - Yalancı peygamberler ortadan, kaldırılmış, - iç ayaklanmalar bastırılmış, - Dinlerinden dönen Arap kabilelerinin yeniden Müslüman olmaları sağlanmıştır. Hz. Ebubekir dönemindeki bu gelişmelerin tü­mü birlikte düşünüldüğünde bunlar, aşağıdakilerden hangisinin bir kanıtıdır? A) Ayaklanmaların ekonomik nedenlerden çıktığının B) Mezhep ayrılıkl,arına son verildiğinin C) Dini,ve siyasi.yönden etkinlik kazanıldığının D)Halifelik seçiminde kabilelerin etkili olduğunun E) Arap kabileleri arasında göçebe hayatın yaygınlaştığının.

7. II-Ayaklanmalar ve Yalancı Peygamberler Hz. Muhammed’in ölümünden sonra Arabistan ‘ da , İslamiyet’in tam yerleşememesi, halkın zekat vermek istemeyişi, kabile yaşamını sürdürmek ve devlet otoritesi altına girmek istememek nedenlerinden dolayı ayaklanmalar olmuş , ve yalancı peygamberler türemişti.  Yalancı peygamberler sorununu çözmek amacıyla , Halit Bin Velid komutasında bir ordu Yemen’e gönderilmiş, yalancı peygamberler ortadan kaldırılarak, bir tehlikeden kurtulunmuştur. Ayaklanmalar ve Zekat sorunu çözüme kavuşturulmuştur.

8.  III-Kur’an’ ın Kitap Haline Getirilmesi    Hz.Muhammed döneminde Kur’an ayetleri hafızlar tarafından ezberleniyor, vahiy katipleri tarafından deri, tahta, düz kemik, taşlar üzerine yazılıyordu. Ancak, savaşlarda hafızların ölmesi, ve yazılı ayetlerin malzemelerini korumadaki güçlükler nedeniyle, bir kurul oluşturulmuş ve Kur’an kitap haline getirilmiştir . IV-Irak Savaşları Halit Bin Velid komutasındaki ordu, Irak’a gönderilerek , Hire bölgesi ele geçirilmiş, Fırat nehri çevresindeki kabileler İslamiyet' i  kabul etmişlerdir

9. V-Yermük Savaşı  ( 634 ) Müslümanların Suriye ve Filistin’e doğru hareket ettiğini öğrenen, Bizans İmparatoru Herakliyus, topladığı ordu ile Suriye’ye doğru hareket etmiş, Yermük Irmağı kenarındaki savaşı, Müslümanlar kazanmışlardır. * Müslümanların Bizans’a karşı ilk büyük zaferidir. * Suriye kapıları , Müslümanlara açıldı. Değerlendirme : • Hz. Ebubekir, Hz. Muhammed’in ölümünden sonra dağılma tehlikesi geçiren İslamiyet’ i toplamış Devlet otoritesini yeniden sağlamış •  Kur’an’ı kitap haline getirmiş •  İslamiyet’in ilk kez Arap yarımadası dışında Suriye,Filistin ve Irak’ta yayılmasını sağlamıştır

11. Hz.ÖMER DEVRİ (634-644) 1-Irak, İran ve Horasan’ daki Fetihler : I-Köprü Savaşı  ( 634 )  ( Sasaniler- Müslüman Araplar ) : Müslümanların , Kufe yakınlarında Fırat nehri üzerinde bir köprü kurarak , Sasanilere saldırması ile başlayan savaşı Müslümanlar kaybettiler. * İlk fetihler sırasındaki en ağır yenilgi olarak kabul edilir. Ancak Sasanilerdeki karışıklıklar üzerine Sasani ordusu çekilmiş, Araplar Fırat’ı geçip, Dicle’ye kadar ilerlemişlerdir

12. II-Kadisiye Savaşı ( 636 ) ( Sasaniler – Müslümanlar )   Yapılan bu savaşı Müslümanlar kazanarak, İran’ın iç bölgelerine kadar ilerlediler.  Sasanilerin merkezi Medain ele geçirildi. ( 637 )  Sonuçları : Irak ve Batı İran Arapların eline geçti. Irak’ta Basra ve Kufe kentleri kurularak Müslümanlar buralara yerleştirildiler. Yukarı Mezopotamya fethedildi  (639 ). III-Nihavend Savaşı ( 642 )  ( Sasaniler-Müslümanlar) Yapılan savaşı, Müslüman Araplar kazanmışlar, İran kentlerini ele geçirmişlerdir. Hz.Ömer’in son zamanlarında İran’ın tamamı fethedilmiştir.

13. IV-Horasan’ ın Fethi ( 644 ) : İran’ın doğusunda Merv’ e çekilmiş olan  Sasani Hükümdarı III.Yezdcerd’ in toparlanmasına fırsat vermemek ve bölgeyi fethetmek amacıyla yapılan sefer sonucu Horasan ele geçirilmiş, böylece Ceyhun nehrine kadar sınırlar genişlemiştir

14. 2.  Bizans Topraklarındaki Fetihler   I-Suriye’deki Fetihler :  Bu yöndeki fetihlere devam edilerek, Şam, Humus, Harran, Filistin, Halep sınırlar içine alındı. Suriye’nin fethinden sonra Kudüs’e yönelindi   II-   Kudüs’ün Fethi :  Kudüs dışında tüm Filistin’i fetheden Müslüman Araplar, Kudüs’e yöneldiler. Kudüs halkının Bizans’tan yardım isteği ile gönderilen Bizans kuvvetleri “ Ecnadeyn “ denilen yerde yenilgiye uğratıldı. ( 636 ).  Bu zaferden sonra, Kudüs kuşatmaya alındı. Kudüs Patriğinin kenti Hz.Ömer’e teslim edeceğini bildirmesi üzerine, Hz.Ömer Kudüs’e gelerek kenti teslim aldı. * Böylece Kudüs, savaşılmadan ele geçirildi.   III-  Mısır’ ın Fethi :  Mısır’ ın ekonomik durumunun zenginliği ve Bizans’tan gelebilecek tehlikelere açık olması nedeniyle, bölgenin fethi gerekiyordu. Amr bin As komutasındaki ordu, Mısır’ a yönelerek , Babylon ( Babilon ) ( 641) ve İskenderiye kentini ( 642 ) ele geçirdi. Kahire yakınlarında ordu kent olarak “ Fustat “ kenti kuruldu.

15. 3.  Devlet Örgütlenmesi : Devletin geniş bir coğrafi bölgeye yayılması, yönetim-siyasi-ekonomik-askeri alanlarda örgütlenilmeyi zorunlu hale getirmiştir. • İlk kez Düzenli ordu kuruldu. Askerlere maaş bağlandı. • Suriye ve Filistin’ de ordugahlar oluşturuldu. • Orduya ait kayıtların tutulması amacıyla ilk kez ordu divanı oluşturuldu. • Devletin önemli sorunlarının görüşüldüğü meclis oluşturuldu. •  Müslüman olmayanlardan“ Haraç “ vergisi ( Toprak ) alınmaya başladı. • İlk kez “ Beytü’l-Mal ( Devlet Hazinesi) oluşturuldu. • Ülke yönetim birimlerine ayrıldı. • Valiler ve Halife’ye bağlı olarak Kadılar atandı. • İlk kez adalet işlerinde kadıların görevlendirilmesiyle, yönetim ve adalet işleri birbirinden ayrıldı. •  Hicret başlangıç alınarak, Hicri takvim uygulamaya konuldu. NOT:Hz. Ömer, vergisinin azaltılmasını isteyen bir İranlı tarafından, yaralanarak , 644’ te öldü.

16. Değerlendirme Yaşamı süresince sade bir yaşam sürmüş, adalet ve doğruluktan ayrılmamıştır. • İslamiyet’in en parlak dönemlerindendir. • Arabistan dışında büyük fetih hareketleri yapılarak, Irak, İran, Horasan, Suriye, Filistin, Mısır ele geçirilmiştir. • Devletin yönetim, askeri, adalet, siyasi alanlarında örgütlenmesini gerçekleştirmiştir.

17. Hz.OSMAN DEVRİ (644-656)

18. 1.  İran’ daki Fetihler :  Ceyhun ırmağı ile, Hazar nehri arasındaki Toharistan’a ordu gönderilmiş, bölgede geniş bir alan fethedilmiştir. 2.  Kafkasya’da Fetihler :  652 ‘de Kafkasları aşıp, Hazar Hanlığına sefer düzenlenmiş, Belencer tahrip edilmiştir. IX. yy. sonlarına kadar Hazarlarla, Arapların mücadelesi sürmüş, Kafkas dağları iki taraf arasında sınır olmuştur. 3.  Afrika ‘ da Fetihler :  Bizanslılar 645 te,  İskenderiye’ yi ele geçirdilerse de , kent geri alınmıştır ( 646 ). Trablus ve Libya alındı. 4.  İlk Deniz Savaşları ve Akdeniz Fetihleri Suriye valisi Muaviye tarafından ilk İslam donanması oluşturuldu. Stratejik konumu nedeniyle ilk Kıbrıs’a sefer düzenlenmiş, ve Kıbrıs vergiye bağlanmıştır ( 649 ). 653 ‘teki seferle, Müslümanlar Kıbrıs’a yerleşmeye başlamış ve Kıbrıs tehlike olmaktan çıkmıştır.  655 ‘ te, Bizans’la ilk deniz savaşı yapılmış, Bizans yenilgiye uğratılmıştır.  Girit, Malta ve Rodos adalarına seferler düzenlenmiştir

19. 5.   Kur’an’ ın Çoğaltılması :  Hz. Osman’ın İslamiyet’e yaptığı en büyük hizmetlerden biridir. Şive farklılıklarından dolayı Kur’ an ayetlerinin farklı okunması üzerine bir kurul oluşturularak Kur’ an çoğaltıldı. Bir örneği Medine’ de bırakılarak, Mekke, Şam, Kufe, Basra, Mısır’a gönderilmiş, böylece Kur an’ın günümüze kadar orijinalininbozulmadan gelmesini sağlamıştır 6.  Yönetimi  : Kendi soyundan olan Emevileri kayırması ve koruması, onları önemli görevlere getirmesi, hoşnutsuzluğa yol açmış, Mısır, Kufe, Basra ve Şam’ da ayaklanmalar çıkmıştır.

20. ÖSS- 2000 I. Hz. Ebubekir döneminde görevlendirilen heyet, Kur'an surelerini toplamıştır. II. Hz. Osman zamanında Kur'an'ın düzenlemesi yapılmıştır. III. Düzenlenen Kur'an, çoğaltılarak çeşitli yerlere gönderilmiştir. Yukarıdakilerden hangileri, Kur'an'ın özgün halinin bozulması, değişik biçimlerinin ortaya çıkması tehlikesini kesin olarak önlemiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III