1 / 38

IRAKURGAIA

IRAKURGAIA. ESKEMA. BALIABIDEAK. INTERNET. Bizia iraunaraztea. Lehen irakurgaia. Antzinarotik gaur egun arte, bizitza nola sortzen den enigmari erantzuteko hipotesi asko formulatu dira.

bono
Download Presentation

IRAKURGAIA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. IRAKURGAIA ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET Bizia iraunaraztea

  2. Lehen irakurgaia Antzinarotik gaur egun arte, bizitza nola sortzen den enigmari erantzuteko hipotesi asko formulatu dira. 1640an, Jan Baptista van Helmont zientzialaria, arratoiak sortzeko errezeta bat proposatzera heldu zen: “Zorriak, kaparrak, arkakusoak eta zomorroak bezalako izakiak gure ostalariak eta auzokideak dira, baina gure errai eta gorotzetatik jaiotzen dira. Zeren eta izerdiz bustiriko arropa gariarekin batera aho zabaleko ontzi batean jartzen badugu, hogeita bat egunen buruan usaina aldatzen da, eta legamiak, barruko arropatik sortua eta gariaren azalak zeharkatuz, garia arratoi bihurtzen du”. Van Helmonten arabera, giza-izerdiak ezinbesteko indar gisa jokatzen zuen garia arratoi bihurtzeko. Ideia hau “berezko sorrera” kontzeptuan oinarritua sortu zen, denbora luzez iraun zuena. Berezko sorreraren kontrako lehenengo esperientzia zientifikoa Francisco Redik burutu zuen 1668an, eta honek, deskonposizioan zeuden haragi-ontzietan agertzen ziren zomorro zuriak euli larbak zirela eta ontziak estali gabe zeudenean bakarrik agertzen zirela erakutsi zuen. Hala ere, zientzialari askok ez zituzten Rediren ondorioak onartu zomorroak oxigeno ezagatik agertzen ez zirela uste baitzuten, funtsezko “ezinbesteko printzipioa” animalia hauen garapenerako. Van Helmont

  3. HASIERA Edukien eskema • Bizia iraunaraztea • Izaki bizidunak eta bizi-funtzioak Izaki bizidunen konposizio kimikoa Ezaugarriak Elikadura zelularra Ezaugarriak Autotrofoa Heterotrofoa Zelula Historia Neurria eta forma Egitura eta konposizioa Motak Zelula- ugalketa Ezaugarriak Sailkapena Gai genetikoa Mitosia

  4. Izaki Bizidunen bizi-funtzioak Zelulen neurria eta forma Izaki bizidunen konposizio kimikoa Elikadura autotrofoa Zelularen historia Egitura eta konposizio zelularra Zelula motak Fotosintesia Ugalketa zelularraren ezaugarriak Elikadura zelularraren ezaugarriak Arnasketa zelularra Elikadura heterotrofoa Zatiketa zelular motak Gai genetikoa eta kromosomak Estekak Mitosia HASIERA Unitatearen azalpenerako baliabideak

  5. IZAKI BIZIDUNON ANTOLAKETA INGURUNE-ALDAKETEI ERANTZUTEA HAZKUNTZA UGALKETA ELIKADURA ARNASKETA HONDAKIN-SUSTANTZIAK ASKATZEA Izaki bizidunen bizi-funtzioak Izaki bizidunak BIZI-FUNTZIOAK

  6. ITZULI Izaki bizidunen bizi-funtzioak Izaki bizidunak IZAKI BIZIDUNON ANTOLAKETA Sekuoia Zaldia Molekula txikiak Animalia-zelula Inurria Birusa Bakterioak Tresnarik gabeko ikusketa Argi-mikroskopioa Sagua Mikroskopio elektronikoa 0,1 nm 100 μm 0,1 m 1 m 1 nm 10 nm 100 nm 1 μm 10 μm 1 mm 1 cm 10 m 100 m

  7. ITZULI Izaki bizidunen bizi-funtzioak Izaki bizidunak ELIKADURA ENERGIA GAIA

  8. ITZULI Izaki bizidunen bizi-funtzioak Izaki bizidunak ARNASKETA Oxigenoa Gai organikoa Energia Ura Karbono dioxidoa

  9. ITZULI Izaki bizidunen bizi-funtzioak Izaki bizidunak HONDAKIN- SUBSTANTZIAK ASKATZEA Karbono dioxidoa Iraitz-aparatua Arnas-aparatua Ura Amoniakoa

  10. ITZULI Izaki bizidunen bizi-funtzioak Izaki bizidunak INGURUNE- ALDAKETEI ERANTZUTEA GAUA EGUNA

  11. ITZULI Izaki bizidunen bizi-funtzioak Izaki bizidunak HAZKUNTZA

  12. ITZULI Izaki bizidunen bizi-funtzioak Izaki bizidunak UGALKETA

  13. Izaki bizidunen konposizio kimikoa BIOMOLEKULA INORGANIKOAK BIOMOLEKULA ORGANIKOAK Azido nukleikoak Azido nukleikoa Ura Nukleotidoa Gatz mineralak Proteina Proteinak Lipidoak Gluzidoak Gantza Gantz-azidoak Aminoazidoak Polisaka- ridoak Glizerola Monosaka-ridoak

  14. Zelularen ezagutza historikoa 1666 1675 1838 1855 Matthias J. Schleiden eta Theodor Schwann Rudolf Virchow Anthony van Leeuwenhoek 3. printzipioa TEORIAZELULARRA TEORIA ZELULARRA Mikroskopioa • Zelula da: • Izaki bizidunen egitura-unitatea • Izaki bizidunen funtzio-unitatea Robert Hooke • Zelula oro, zatiketagatik, aurretik existitzen den beste zelula batetik dator. Animaliakuloak Mikroskopioa Kortxoa

  15. Zelulen neurria eta forma Mikroskopioa Zelula Zelula Mikrometro 1 (μm) 0,001 milimetro da (mm) Arrautza

  16. Zelulen egitura eta konposizioa Material genetikoa 5 1 2 6 Erribosomak 4 Mintz plasmatikoa Mitokondrioa 1 3 7 3 4 Zitoplasma 2 Bakuoloak Golgi aparatua Animalia-zelula 5 6 Material genetikoa 8 5 Pareta zelularra 2 Erretikulu endoplasmatiko leuna eta izurtsua 3 Zentrosoma 1 7 4 Mintz plasmatikoa 7 8 6 Zitoplasma Lisosomak Landare- zelula Kloroplastoa

  17. Zelula motak Zelula prokariotoa Zelula eukariotoa Material genetikoa Nukleoa Material genetikoa Ez dute nukleorik Bakterioa Landare-zelula Animalia-zelula

  18. ANABOLISMOA Elikadura zelularraren ezaugarriak Ameba KATABOLISMOA FAGOZITOSIA Mantenu-gaiak SAKATU IRUDIA HANDITZEKO

  19. ITZULI Elikadura zelularraren ezaugarriak METABOLISMOA Katabolismoa Substantzia organiko konplexuak Substantzia bakunak Energia

  20. ITZULI Elikadura zelularraren ezaugarriak METABOLISMOA Anabolismoa Substantzia organiko bakunak Substantzia organiko konplexuak Energia

  21. Elikadura autotrofoa SAKATU ZENBAKIAK HANDITZEKO 1 3 2 4

  22. FOTOSINTESIA ITZULI Elikadura autotrofoa Elikagai inorganikoen sarrera CO2 Eguzki-argia O2 Gatz mineralak H2O Materia organiko bakuna 1

  23. ARNASKETA ZELULARRA ITZULI Elikadura autotrofoa Katabolismoa O2 Materia organiko bakuna Energia 2

  24. ITZULI Elikadura autotrofoa Karbono dioxidoa kanporatzea CO2 3

  25. ITZULI Elikadura autotrofoa Anabolismoa Materia organiko bakuna Energia Beste funtzio batzuk Materia organiko konplexua 4

  26. Elikadura heterotrofoa SAKATU ZENBAKIAK HANDITZEKO 1 3 2 4

  27. ITZULI Elikadura heterotrofoa Elikagai organikoen sarrera Materia organiko bakuna 1

  28. ARNASKETA ZELULARRA ITZULI Elikadura heterotrofoa Katabolismoa CO2 Materia organiko bakuna H2O O2 Energia 2

  29. ITZULI Elikadura heterotrofoa Karbono dioxidoa kanporatzea CO2 3

  30. ITZULI Elikadura heterotrofoa Anabolismoa Materia organiko bakuna Energia Materia organiko konplexua Beste funtzio batzuk 4

  31. ELIKADURA AUTOTROFOA Fotosintesia Karbono dioxidoa Ura Eguzki-argia CO2 H2O Karbono dioxidoa Eguzki-argia Ura Oxigenoa Gatz mineralak Gatz mineralak Materia organikoa Oxigenoa O2 KLORO-PLASTOA Materia organikoa

  32. ELIKADURA HETEROTROFOA ELIKADURA AUTOTROFOA Arnasketa zelularra Materia organikoa Oxigenoa O2 MITOKONDRIA Materia organikoa Oxigenoa Energia Energia Karbono dioxidoa Ura CO2 H2O Karbono dioxidoa Ura

  33. Ugalketa zelularra Biztanleriaren tamaina handitzea Zelula alabak ORGANISMO UNIZELULARRA ORGANISMO PLURIZELULARRAK Zelula ama Hazkundea

  34. Zatiketa zelular motak Bakterio eta protozooetan Protozoo batzuetan Esporak Onddo, alga, goroldio eta garoetan Legamietan

  35. Gai genetikoa eta kromosomak Kariotipoa (gizakia) Zelula eukariotoa Nukleoa Kromatina Zatiketa zelularra baino lehen Kromosomak 46 kromosoma

  36. HEMEN SAKATU ANIMAZIOA IKUSTEKO Mitosia

  37. ITZULI Mitosia

  38. Mitosia Zelula eta bere funtzioak WEB GUNE HONETARA JOAN WEB GUNE HONETARA JOAN HASIERA Esteka interesgarriak

More Related