ผศ.ฉลาด จันทรสมบัติ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

1. บทที่ 1 แนวคิดใหม่ในการพัฒนา ผศ.ฉลาด จันทรสมบัติ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

2. บทนำ โลกปัจจุบันเป็นโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว และมี ความสลับซับซ้อนยากที่จะเข้าใจ เราลองสังเกตปรากฏการณ์ ที่อยู่รอบตัว จะเป็นว่าโลกทุกวันนี้เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว สังคมเกษตรเปลี่ยนแปลงเป็นสังคมอุตสาหกรรม ชนบทเปลี่ยน เป็นชุมชนเมือง การติดต่อสื่อสารเป็นไปอย่างรวดเร็ว ซึ่งผลของ การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวก่อให้เกิดผลกระทบและปัญหาตามมา มากมาย อาทิเช่น ปัญหาความยากจนและช่องว่างระหว่าง คนรวยกับคนจน ปัญหาความรุนแรงที่ภาคใต้ปัญหาราคา พืชผลการเกษตร ปัญหาวัยรุ่น ปัญหายาเสพย์ติด

3. ปัญหาเรื่องมลพิษภาวะ ความเสื่อมโทรมของทรัพยากรและ สิ่งแวดล้อม ปัญหาสื่อลามก ฯลฯ ซึ่งในความจริงปัญหา เหล่านี้มิได้แยกออกจากกัน แต่เกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน และ ในขณะเดียวกันสังคมต่างพยายามที่จะแสวงหา แต่เกี่ยวข้อง สัมพันธ์กัน และในขณะเดียวกันสังคมต่างพยายามที่จะแสวงหา ทางออกใหม่ ๆ มีการนำเสนอแนวคิดใหม่ เช่น เศรษฐกิจ พอเพียงทดแทนเศรษฐกิจทุนนิยม การมีส่วนร่วมในการจัด การทรัพยากร กระแสท้องถิ่น กระแสอนุรักษ์ภูมิปัญญา การปฏิรูปการเมือง การปฏิรูปการศึกษา การปฏิรูปการเรียนรู้ การกระจายอำนาจจากส่วนกลางสู่ท้องถิ่น

4. ถึงเวลา เปลี่ยนวิธีคิดวิธีทำงาน กุญแจสำคัญที่ทำให้สังคมไทยไม่เลวร้ายอย่างที่คิด ก็คือฐานความเข้มแข็งของชุมชน การเป็นชุมชนเกษตร ที่สามารถผลิตอาหารได้เองและวัฒนธรรมความเอื้ออาทร ของสังคมไทย ที่ถึงแม้จะถูกบ่อนเซาะโดยเศรษฐกิจทุนนิยม แต่ก็ยังไม่ล่มสลายไปทั้งหมด จากผลดังกล่าวทำให้เกิดนโยบาย การเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน เพื่อเผชิญปัญหาวิกฤติ เศรษฐกิจ และถือเป็นยุทธศาสตร์สำคัญของชาติ และทำให้ ประเทศไทยไม่เลวร้าย อย่างเม็กซิโกหรืออาร์เจนตินา

5. ถึงเวลา เปลี่ยนวิธีคิดวิธีทำงาน (ต่อ) เพราะว่าสถาบันชุมชนในชนบทยังไม่ล่มสลายและเป็นฐานใน การผลิตปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิตคืออาหารแรงงานที่ตกงาน กลับบ้านได้กลับไปอาศัยความอบอุ่นและเอื้ออาทรที่ยังคงเหลืออยู่ ฟูมฟักและหล่อเลี้ยง จนสามารถลุกขึ้นมายืนหยัดทำมาหา เลี้ยงชีพได้ และรัฐบาลต่อๆ มาได้หันมาให้ความสำคัญกับ การฟื้นฟูความเข้มแข็งของเศรษฐกิจชุมชน ให้ความสำคัญกับ เศรษฐกิจชุมชนอย่างที่ไม่เคยมีมาก่อนในประวัติศาสตร์ชาติไทย จนมีนโยบายหลายประการในการสนับสนุนเศรษฐกิจชุมชน คนรากหญ้า

6. ถึงเวลา เปลี่ยนวิธีคิดวิธีทำงาน (ต่อ) เพราะเป็นที่ประจักษ์แล้วว่า เศรษฐกิจของชุมชนคือ ฐานเศรษฐกิจที่สำคัญของประเทศ และจากการศึกษาชุมชน ที่เข้มแข็งได้ข้อค้นพบว่า การมีส่วนร่วมของคนในชุมชนใน การตัดสินใจเรื่องส่วนรวมเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ชุมชนเข้มแข็ง เพราะถ้าคนในชุมชน ได้ร่วมคิดร่วมตัดสินใจ จะก่อให้เกิด ความรู้สึกเป็นเจ้าของเรื่อง และนำไปสู่การร่วมปฏิบัติและ ร่วมรับผิดชอบ ทำให้การดำเนินกิจกรรมการพัฒนาชุมชน

7. ถึงเวลา เปลี่ยนวิธีคิดวิธีทำงาน (ต่อ) เป็นไปได้จริง โดยที่ชาวบ้านเป็นเจ้าของโครงการ เป็นเจ้าของ กิจกรรมที่คิดร่วมกันเป็นกิจกรรมที่สอดคล้องกับความต้องการ ของชาวบ้าน ชาวบ้านจะรู้สึกภาคภูมิใจและเป็นเจ้าของโครงการ พัฒนาและเกิดความตระหนักในการที่จะร่วมพัฒนาชุมชนของ ตนเองให้ดีขึ้น ดังนั้น การเรียนรู้ร่วมกัน จึงเป็นปัจจัยสำคัญ ในการที่จะดำเนินกิจกรรมการพัฒนาให้สำเร็จ

8. แนวคิดใหม่ในการพัฒนา แนวคิดใหม่ในการพัฒนา เพื่อสร้างความเข้มแข็งแบบยั่งยื่น ประกอบด้วย การจัดกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม การให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมของชาวบ้านในการพัฒนา เป็นหลักการพัฒนาชุมชนที่รู้กันมานาน โดยมีหลักการ 6 ร่วม คือ ร่วมคิด ร่วมตัดสินใจ ร่วมทำ ร่วมรับประโยชน์ ร่วมประเมินผล และ ร่วมรับผิดชอบ - การประชุม - การให้การศึกษาอบรม - กระบวนการมีส่วนร่วม - วิทยากรกระบวนการ (Facilitator) - การเรียนรู้จากการปฏิบัติ (Action Learning) - คนสำคัญของการจัดการความรู้

9. การประชุม การอบรม สัมมนา การประชุม เป็นเครื่องมือสำคัญ ที่ใช้ในการขับเคลื่อนงาน และการพัฒนา แต่ปัญหาที่ปรากฏก็คือ ข้าราชการประชุมจนไม่มีเวลาทำงาน ชาวบ้านต้องมาร่วมประชุม อบรม จนไม่มีเวลาทำมาหากิน ดังนั้น ทำอย่างไร จะประชุมให้น้อยลง และการประชุมอบรม แต่ละครั้ง เกิดประโยชน์สูงสุดกับทุกฝ่าย ทำอย่างไร จะทำการประชุมให้มีประสิทธิภาพ ประชุม แล้วเกิดประโยชน์ประชุมแล้วก่อให้เกิดความก้าวหน้าในการทำงาน ซึ่งต้องปรับเปลี่ยนการประชุมแบบใหม่ ที่แตกต่างจากเดิม

10. การประชุม การอบรม สัมมนา การประชุม เป็นเครื่องมือสำคัญ ที่ใช้ในการขับเคลื่อนงาน และการพัฒนา แต่ปัญหาที่ปรากฏก็คือ ข้าราชการประชุมจนไม่มีเวลาทำงาน ชาวบ้านต้องมาร่วมประชุม อบรม จนไม่มีเวลาทำมาหากิน ดังนั้น ทำอย่างไร จะประชุมให้น้อยลง และการประชุมอบรม แต่ละครั้ง เกิดประโยชน์สูงสุดกับทุกฝ่าย ทำอย่างไร จะทำการประชุมให้มีประสิทธิภาพ ประชุม แล้วเกิดประโยชน์ประชุมแล้วก่อให้เกิดความก้าวหน้าในการทำงาน ซึ่งต้องปรับเปลี่ยนการประชุมแบบใหม่ ที่แตกต่างจากเดิม

11. กิจกรรมท้ายบท 1. เพราะเหตุใดจึงมีการเปลี่ยนแปลงแนวคิดใหม่ในการพัฒนา 2. แนวคิดที่ส่งเสริมการพัฒนาแบบมีส่วนร่วมประกอบด้วยอะไรบ้าง จงอธิบาย 3. เครื่องมือที่ช่วยในการพัฒนาแบบมีส่วนร่วมตามแนวคิดใหม่ในการพัฒนา มีอะไรบ้าง จงอธิบาย

45. สวัสดี สวัสดี SAWUTDEE