نظام نوین مالی اولین تجربه درخاورمیانه بامحوریت وزارت بهداشت ودرمان وآموزش پزشکی

1. نظام نوین مالی اولین تجربه درخاورمیانه بامحوریت وزارت بهداشت ودرمان وآموزش پزشکی درراستای تغیرات نظام مالی دولت كارگاه آموزش وکارشناسان بودجه دانشگاههای علوم پزشکی کشور خرداد1391

2. امير مومنان علي (ع) فرمود : خدا رحمت كند كسي را كه بداند ازكجاست ؟ در كجاست ؟ به كجا مي رود ؟

3. مزایای حسابداری تعهدی • امکان شناسائی تعهدات مالی واحد های دانشگاه • امکان شناسائی بدهی های مشکوک الوصول • تاکید بر اهمیت مدیریت هزینه وتغیرمحاسبه هزینه هااز یک مبنای ثابت به مبنای متغییرخصوصا در بیمارستانها چرا که این مهم در کنترل هزینه ها سهم بسزائی دارد • واین روش عملکرد واقعی مالی سازمان شناسائی می شود • ارائه بیشتر خدمات وجبران هزینه هابا استفاده از روشهای هزینه یابی برای محاسبه در امد وهزینه • شناسائی مراکز پرهزینه علل ایجاد هزینه هاوتصمیمات مناسب برای کاهش هزینه ها • اصلاح شیوه های الگوی مصرف بودجه ریزی وتغییر در نظام بودجه ریزی • بهتر از گذشته با رویکرد پول دانشگاه را می شناسیم

4. شناخت مسأله اتكا به اطلاعات بودجه كلان برا‍ي تحل‍يل عمل‍يات برا‍ي ارگانها‍ي بازرس‍ي ب‍يرون‍ي !! عدم امكان استخراج اطلاعات مال‍ي عدم امكان ق‍يمت گذار‍ي خدمات عدم وجود كنترلها‍ي داخل‍ي مناسب در سازمان بدل‍يل نبود گزارشات مال‍ي هيچ پيوندي با بودجه نيست (مگر اينکه اصلاحات شود) لذا ريسک از دست دادن کنترل هاي مالي عدم وجود اطلاعات مال‍ي شفاف قابل رد ‍ياب‍ي و در نت‍يجه ضعف كنترل ها‍ي داخل‍ي در بخش عدم توجه به لزوم تول‍يد درآمد در بخش و ضعف شد‍يد مسئول‍يت سنج‍ي مد‍يران 4

5. مبناي حسابداري نقدی • حسابداری بر مبنای نقدی چیست ؟ • در حسابداری نقدی ( Cash basis ) صـرفـاً معاملاتـی كـه در برگیرنده دریافت و پرداخت وجه نقد می‌باشند در دفاتر منعکس می‌گردند، بدون اینكه طی دوره هیچگونه تلاشی برای ثبت صورتحساب‌ها یا مبالغ پرداخت نشده و مطالبات یا بدهی‌های شركت صورت گیرد. • در این روش هـدف اولیه از تهیه صورت‌های مالـی، ارائـه اطلاعاتی درباره دریافت‌ها و پرداخت‌های وجه نقدسازمان، طی دوره مالی مورد نظر می‌باشد. • این سیستم اغلب در سازمان‌های دولتی و واحدهایی كه منابـع ورودی آنهـا در قالب بودجـه تخصیص یافته و عملاً تفاوتی نیز بین درآمدهای نقدی و تعهدی وجود ندارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

6. مبنای تعهدی در مبنای تعهدی کامل، درآمدها زمانی، شناسایی و در دفاتر حسابداری منعکس می گردند که تحصیل می شوند یا تحقق می یابند. در این مبنا، زمان تحصیل یا تحقق درآمد، هنگامی است که درآمد به صورت قطعی مشخص می‌شود یا بر اثر ادامه خدمات حاصل می‌گردد. لذا زمان وصول وجه در این روش مورد توجه قرار نمی گیرد، بلکه زمان تحصیل یا تحقق است که در شناسایی و ثبت درآمدها اهمیت دارد. همچنین در این مبنا، زمان شناسایی و ثبت هزینه‌ها، زمان ایجاد و یا تحمل هزینه‌هاست و زمانی که کالایی تحویل می‌گردد یا خدمتی ارائه می‌شود، معادل بهای تمام شده کالا‌ی تحویلی و یا خدمت انجام یافته، بدهی قابل پرداخت ایجاد می شود.

7. همانطور که میدانید؟ 1 جمع آوری اطلاعات به روش‌های سنتی و کنترل وجوه بر اساس ردیف و برنامه‌های بودجه بیشترین زمان حوزه امور مالی را به خود اختصاص داده است روش نقدی استفاده از اطلاعات مالي به راحتي براي حوزه امور مالي و ساير استفاده كنندگان فراهم مي باشد. روش تعهدی

8. همانطور که میدانید؟ امکان مقایسه هزینه های بخش های مختلف و مقایسه با قسمت‌های مختلف امکان پذیر نمی‌باشد روش نقدی 2 با توجه به این‌که از مراکز هزینه استفاده می‌شود امکان مقایسه هزینه بخش‌های مختلف و مشابه با یکدیگر میسر می‌باشد روش تعهدی

9. همانطور که میدانید؟ به علت این‌که تنها ثبت‌های مربوط با ورود و خروج وجه نقد در موسسه ثبت می‌گردید امکان اثبات میزان کسری بودجه به صورت مستند میسر نیست. روش نقدی 3 با توجه به ثبت کلیه رویدادهای نقدی و تعهدات ايجاد شده براي موسسه، امکان اثبات کسری بودجه با مستندات کافی میسر می‌باشد. روش تعهدی

10. همانطور که میدانید؟ امکان بررسی عملکرد مالي یک واحد عملیاتی از لحاظ تطابق درآمد و هزينه میسر نمی‌باشد. روش نقدی 4 امکان بررسی عملکرد مالي یک واحد عملیاتی در هر زمان از لحاظ تطابق درآمد و هزينه امکان‌پذیر است. روش تعهدی

11. همانطور که میدانید؟ امکان شناسائی فعالیت‌های داراي ارزش افزوده به دلیل نداشتن قیمت تمام شده فعالیت‌ها وجود ندارد. روش نقدی 5 با توجه به وجود اطلاعات مالي مناسب تصميم گيري درخصوص شناسائي فعاليت‌هاي داراي ارزش افزوده و هر گونه تصميم در خصوص ادامه فعاليت يا واگذاري بخش/قسمت عملياتي زيان‌ده فراهم مي گردد. روش تعهدی

12. همانطور که میدانید؟ اطلاعات مورد نياز مديريت بودجه جهت تدوين بودجه تفصيلي از حساب‌هاي مالي قابل استخراج نمي‌باشد. روش نقدی 7 در اين روش اطلاعات مكفي در خصوص تدوين بودجه تفصيلي وجود دارد. روش تعهدی

13. همانطور که میدانید؟ امکان بررسی و مقایسه عملکرد یک مدیر موفق با یک مدیر ناموفق وجود ندارد روش نقدی 8 با توجه به این‌که امکان تهیه صورت سود و زیان فراهم می‌باشد به راحتی یک مدیر موفق از یک مدیر ناموفق تشخیص داده می‌شود. روش تعهدی

14. همانطور که میدانید؟ ارزش ریالی موجودی کالا، دارائی‌هاي ثابت مشهود و نامشهود، مطالبات، بدهي‌ها، تعهدات احتمالي و ... در دفاتر مالی منعکس نمی‌باشد. روش نقدی در اين روش اطلاعات مكفي در خصوص موارد فوق وجود دارد. روش تعهدی 9

15. همانطور که میدانید؟ صورت مالی تهیه شده تنها پاسخگوی نیازهای مراجع نظارتي می‌باشد و وضعیت مالی موسسه را در یک دوره و یک تاریخ مشخص طبق استاندارهاي حسابداري بیان نمی‌کند. روش نقدی با توجه به رعایت استانداردهای حسابداری، صورت مالی شفاف و قابل استفاده برای مدیران جهت ارزیابی عملکرد مؤسسه و زیر مجموعه تهیه می‌شود. روش تعهدی 10

16. همانطور که میدانید؟ مبناي شناسائي هزينه پرداخت‌ها ميباشد، يعني اگر دارو به صورت نسيه خريداري شود ثبتي صورت نمي‌گيرد ولي در زمان پرداخت وجه آن يك‌جا به هزينه دوره شناسائي مي‌گردد و در نتيجه واحد مصرف كننده آن مشخص نمي‌شود. روش نقدی مبناي شناسائي هزينه مصرف است نه پرداخت. يعني اگر دارو به صورت نسيه خريداري شود ابتدا ارزش ريالي دارو به حساب موجودي كالا و حساب فروشنده منظور گرديده و هزينه به تدريج و با صدور حواله مصرف به ميزان مصرف واقعي به تفكيك واحد مصرف كننده شناسائي مي‌گردد. روش تعهدی 11

17. همانطور که میدانید؟ درآمد سازمان در زمان وصول شناسائي مي‌گردد نه در زمان تحقق. يعني اگر بيماري به واحد درماني مراجعه نمايد و از خدمات بيمه‌اي استفاده كند تنها بخشي كه به صورت نقد دريافت گرديده است به عنوان درآمد شناسائي مي‌گردد. روش نقدی درآمد سازمان در زمان تحقق شناسائي مي‌گردد يعني اگر بيماري به واحد درماني مراجعه نمايد و از خدمات بيمه‌اي استفاده نمايد تمام صورت‌حساب بيمار به حساب درآمد منظور گرديده و طلب از شركت‌هاي بيمه اي نيز شناسائي مي گردد. روش تعهدی 12

18. همانطور که میدانید؟ در قوانين آمره از جمله ماده 16 قانون مديريت خدمات كشوري تخصيص اعتبار منوط به وجود قيمت تمام شده خدمات مي باشد لذا اجراي اين قانون امكان‌پذير نمي باشد. روش نقدی 6 شرايط لازم براي اجراي قانون فوق الذكر فراهم است. روش تعهدی

19. پرسنل پرسنل انرژ‍ي جر‍يان داده ها ضا‍يعات رختشوئ‍ي پرسنل پرسنل پرسنل مواد مواد مواد مواد مواد مواد مواد نظافت پرسنل پرسنل تجه‍يزات پزشک‍ي. با‍يد س‍يستم به گونه ا‍ي باشد که اطلاعات هز‍ينه و عمل‍يات از پائ‍ين تر‍ين سطح استخراج و جمع آور‍ي شود. مثال اطاق عمل! فضا‍ي اطاق عمل کالاها‍ي استر‍يل حاش‍يه س‍يستم m.Abolhallaje دفتربرنامه ر‍يز‍ي منابع مال‍ي وبودحه

20. الزامات قانونی آئین نامه مالی و معاملاتی قانون برنامه چهارم توسعه سال 88-84 قانون مدیریت خدمات کشوری

21. الزامات قانونی ماده 16 قانون مدیریت خدمات کشوری ماده 16 : به منظور افزايش بهره‌وري و استقرار نظام كنترل نتيجه و محصول(ستانده) و كنترل مراحل انجام كار و ................... دستگاههاي اجرائي موظفند اقدامات ذيل را به عمل آورند. الف- تعيين قيمت تمام شده فعاليتها و خدمات و محصولات واحدهاي مجري از قبيل واحدهاي آموزشي، پژوهشي ، بهداشتي، درماني، خدماتي، توليدي و اداري، متناسب با كيفيت و محل جغرافيايي ارائه فعاليتها و خدمات، در چهارچو متوسط قيمت تمام شده فعاليتها و خدمات مذكور در بودجه مصوب سالانه ملي و استاني با تاييد سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور يا استان. ب - تعيين شاخصهاي هدفمند و نتيجه گرا و استانداردهاي كيفي خدمات و پيش بيني ساز و كارهاي نظارتي براي كنترل كميت و كيفيت خدمات ارائه شده. ج-

22. الزامات قانونیقانون برنامه چهارم توسعه (سال 1388-1384) ماده 88 : وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی موظف است، به منظور ارتقای مستمر کیفیت خدمات سلامت و تعالی عملکرد بالینی، افزایش بهره وری و استفاده بهینه از امکانات بهداشتی و درمانی کشور، اقدامهای ذیل را انجام دهد : الف : تدوین ، نظارت و ارزشیابی ..................... ب: مشتری مدار نمودن واحدهای بهداشتی ، درمانی ، از طریق اصلاح فرآیندها و ساختار مدیریت اقتصادی (از جمله اصلاح نظام حسابداری، پرداخت مبتنی بر عملکرد، بودجه ریزی عملیاتی) ج: اداره بیمارستانهای ......................... د: تفکیک بیمارستانها، ........................ هـ : طراحی ........................................... ماده 49 ماده 88 ماده 138 ماده 144

23. الزامات قانونیآئین نامه مالی و معاملاتی موسسه موظف است کليه عمليات مالی خود اعم از وجوه ، دارايي ها،بدهی ها،هزينه ها و تعهدهای مالی در مقابل ديگران و ديگران در مقابل موسسه را بر مبنای روشهای متداول حسابداری در حسابهای خود ثبت و نگهداری نمايد .

25. گروه حسابها : گروه حسابها کلی ترين سطح حسابها به شرح ذیل می باشد : اولين رقم سمت چپ در شماره کليه حسابها نشان دهنده گروه حسابها می باشد . هرگروه حساب از تعدادی حساب کل تشکيل شده است .

26. دارايي ها اموال و حقوق مالي متعلق به هر مؤسسه است كه قابلیتقويم به پول و داراي منافع آتي مي باشد. در اين تعريف منظور از اموال ، انواع دارايي مشهود و قابل لمس و رويت ، مانند : موجودينقدي ملزومات ، اثاثيه ، ساختمان و غيرهمي باشد و منظور از حقوق مالي ، اقسام ديگر دارايي مانند مطالبات از اشخاص حقيقي و حقوقي ( حسابهاي دريافتني ، اسناد دريافتني ) حق اختراع ، سرقفلي و نظير آن مي باشد.

27. دسته بندی دارائیها • دارائیهای جاری (مثال )موجودی نقد -موجودی کالا -علی الحساب وپیش پرداختها -حسابهای دریافتنی • دارائیهای هاي غير جاري ( مثال) دارائیهای ثابت مشهود -نامشهود –دارائیهای در جریان ساخت –دارائیهای در جریان تعمیرات اساسی

28. بدهي ها مبالغي كه يك مؤسسه به افراد و مؤسسات ديگر بدهكار است و يا كليه مبالغي كه بازپرداخت آنها در تاريخهاي معين بر عهدة مؤسسه است ، بدهي ناميده مي شود. به عبارت ديگر بدهي ادعا يا حق مالي طلبكاران نسبت به داراييهاي يك مؤسسه است

29. دسته بندي بدهي ها • بدهي هاي جاري يا كوتاه مدت (مانند حسابهاي پرداختني ) مثال بستانکاران فروشنده گان دارویا ارائه دهنده گان خدمات پزشکی • بدهي هاي غير جاري يا بلند مدت ( مانند اسناد پرداختني )مانندذخیره باز خرید سنوات کارکنان یاپیش دریافتهای بلند مدت

30. بدهي هاي جاري ، حسابهاي پرداختني ( بستانكاران ) ، مالياتهاي تكليفي ،بیمه های تامین اجتمائی اسناد پرداختني كوتاه مدت ، پيش دريافت از مشتريان ، مطالبات کارکنان، كارمزد وامها ، سود تضمين شده پرداختني ، وامهاي پرداختني سپرده وودایع دریافتی .

31. خالص دارائیها در ابتدای سال این حساب به منظور نشان دادن مابه التفاوت ارزش دارائیهاوبدهیهای ثبت نشده ناشی ازعملکردوفعالیتهایی سنوات گذشته به تفکیک دولتی وشبه تجاری استفاده می شود

32. درامد ـ درآمد:مبالغي است كه از محل ارائه خدمات (فروش كالا) كسب مي‌شود. درآمد منجر به افزايش دارايي‌ها (كاهش بدهي‌ها) و افزايش سرمايه مي‌گردد. به‌ همين خاطر زماني مي‌توانيم درآمد را شناسائي كنيم كه خدماتي ارائه شده يا فروش كالايي صورت گرفته باشد. • نمونه‌هايي از درآمدها عبارتند از:، حق ويزيت دريافتي يك پزشك، كرايه حمل و نقل كالا، و...

33. درامدهاوهزینه های غیرعملیاتی درامدهاوهزینه های غیرعملیاتی :جز هزینه یا درامد جاری نمی باشد درامدهای غیر عملیاتی ماننددرامد حاصل از برگزاری سمینارها اجاره زمین ورزشی فروش سرقفلی محیطهای تبلیغاتی اجاره بوفه هزینه های غیرعملیاتی مانندهزینه های غیر مترقبه مانند اتش سوزی- هزینه ناشی از سوانح طبیعی یازیان کاهش دارائیهای ثابت

34. هزینه ـ هزينه:هزينه مبالغي است كه براي كسب درآمد صرف مي‌شود. هزينه موجب كاهش دارايي(افزايش بدهي) و كاهش سرمايه مي‌گردد. به همين خاطر زماني مي‌توانيم هزينه را شناسائي كنيم كه از ديگران خدماتي دريافت داشته باشيم..

35. حسابهای بودجه ای وکنترلی ـ :این حساب به منظورنشان دادن وکنترل قرار دادها -اسناد وغیره بر ذمه دانشگاه یا واحدمی باشد را نشان می دهدمانند اسناد تضمینی عهده دانشگاه–اعتبار مصوب –کنترل تخصیص – تامین اعتباروبه سال بعد نیز منتقل نمی شود به جز تامین اعتبار وضمانتنامه ها

36. معادله حسابداري و اجزاء آن معادله اصلي حسابداري : سرمايه(خالص دارائيها)+ بدهي = دارائي فرمول سود(زيان): هزينه - درآمد = سود (زيان)

37. حساب‌هاي موقت و دائم • حسابهاي موقت، حسابهايي هستند كه حاوي اطلاعات يك دوره حسابداري بوده و شامل حسابهاي صورتحساب سودوزيان، برداشت و خلاصه حساب سودوزيان مي‌باشد. اين حسابها در ابتداي دوره مالي افتتاح مي‌شوند و براي ثبت رويدادها در طي دوره مالي مورد استفاده قرار مي‌گيرند و در پايان دوره مالي بسته مي‌شوند. • حسابهاي دائمي، حسابهايي هستند كه فعاليتهاي يك يا چند دوره حسابداري را گزارش مي‌كنند. تمام حسابهاي ترازنامه، حسابهاي دائمي هستند و مانده آنها در پايان دوره مالي بسته مي‌شود و در ابتداي دوره مالي بعد افتتاح مي‌گردند.

38. ترازنامه ترازنامه صورتي است كه وضعيت مالي يك مؤسسه را در تاريخ معين نشان مي‌دهد. نحوه تهيه ترازنامه همانند معادله اصلي حسابداري مي‌باشد.

39. معادلة حسابداري دارايي‌ها = بدهي‌ها + سرمايه يعني منابع اقتصادي = ادعا نسبت به منابع اقتصادي

40. صورت درآمدها و هزینه‌های تفکیک نشده صورت منابع و مصارف دولتي صورت درآمدها و هزینه‌ها صورت‌های مالی اساسی ترازنامه صورت جريان وجوه نقد

41. صورت جريان وجوه نقد صورت‌حسابی است که بر مبنای نقدی تهیه شده به طوریکه منابع و مصارف وجوه نقد دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی را به تفکیک فعالیت‌های مختلف (اعم از عملیاتی، بازده سرمایه گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی، مالیات بر درآمد، سرمایه‌گذاری، و تأمین مالی)، نشان می‌دهد.

42. شرحی در خصوص حسابها حسابهای اصلی حسابهایجزء معین حسابهایمعین حسابهای کل

43. الف ) حسابهای اصلی :این حسابها به منظور ايجاد مبانی مورد نياز جهت تهيه ، جمع آوری و کنترل اطلاعات و ارائه گزارش های لازم و امکان ثبت بهينه رويدادهای مالی مورد استفاده قرار می گیرند این حسابها به تنهائی دارای مفهوم بوده و بر اساس آنها آثار مالی رویدادها و تعهدات ایجاد شده در دفاتر مالی طبقه بندی ، ثبت و نگهداری می گردد. • این حسابها عبارتند از : گروه حساب ، حساب کل ، حساب معین و حساب جزء معین که در مجموع کد یک حساب لاینفک را تشکیل می دهند. این حسابهای لاینفک در 3 طبقه اصلی به شرح ذیل قرار دارند:

44. حسابهای کل حسابهای کل حسابهای هستندکه دفتر کل بر اساس انها طبقه بندی وتفکیک گردیده وتراز ازمایشی وصورتهای مالی .........اساسا بر مبنای انها تنظیم می گردد • هر حساب کل از یک یا چند حساب معین تشکیل شده است • شماره حسابهای کل از دورقم تشکیل شده است اولین رقم سمت چپ نشان دهنده گروه ورقم دوم تقسیم بندی داخلی گروه وتعین کننده حساب کل می باشد

45. حسابهای معین

46. حسابهای جز معین

47. پ حسابهای کل : حسابهايي هستند که " دفتر کل " بر اساس آنها طبقه بندی و تفکيک گرديده و تراز آزمايشی و صورتهای مالی .................. اساساً بر مبنای آنها تنظيم می گردد . شماره حسابهای کل از 2 رقم تشکيل شده است اولين رقم سمت چپ نشان دهنده گروه حساب و رقم دوم تقسيم بندی داخلی گروه در تعيين حساب کل می باشد .

48. جبران خدمت کارکنان 71 استفاده از کالا و ...... 72 هزینه های اموال و .... 73 حقوق و مزاياي هيئت علمي رسمي یارانه 74 7101 7102 حقوق 710101 فوق العاده شغل 710102 710103 حقوق و مزاياي هيئت علمي غير رسمي