صنعت گاز روسيه ، قطر و ايران وضع موجود و چشم انداز آينده (بخش چهارم)

1. صنعت گاز روسيه ، قطر و ايران وضع موجود و چشم انداز آينده (بخش چهارم) ارائه كننده : اكبر تركان اسفند ماه 1388

2. مسيرهاي صادرات گاز طبيعي ايران از طريق خط لوله 3-1 ساير مسيرها طرح صادرات گاز طبيعي ايران به ارمنستان، عمان، امارات متحده عربي، كويت، بحرين، سوريه و نخجوان 2

4. بندر گناوه • راس الزور عسلويه

5. هنگام سيري جاسك امارات

6. پارس جنوبي بحرين

7. گاز برق

9. سرخس بندرجاسك

11. تحليل SWOT اقتصاد و صنعت گاز ايران – نقاط قوت دارا بودن رتبه دوم ذخاير گاز طبيعي جهان ( 16 درصد ذخاير گازي جهان) توانايي بالا در صادرات گاز طبيعي برخورداري از كيلومترها مرز آبي و ارتباط با آب هاي بين المللي و قابليت ايجاد اسكله‌ها و بنادر صادراتي موقعيت جغرافيايي برجسته در منطقه درياي خزر، خليج فارس و درياي عمان وجود منابع انساني برجسته شاملدانش آموختگان دانشگاهي و نخبگان و ظرفيتهاي عظيم دانشگاهي موقعيت جغرافيايي و دسترسي به آبهاي آزاد و واقع شدن در منطقه انرژي خيز خاورميانه ورود به حوزه هاي فناوري برتر نظير فناوري اطلاعات (IT)، بيوتكنولوژي (BT) و نانو تكنولوژي (NT) و انرژي هسته اي وجود زيرساختهاي شبكه حمل و نقلي و ظرفيتهاي تامين انرژي از جمله برق، گاز و شبكه هاي انتقال

12. تحليل SWOT اقتصاد و صنعت گاز ايران – نقاط ضعف شدت انرژي بالاي و مصرف فزايده و روبه رشد گاز طبيعي در داخل كشور صادرات ناچيز گاز طبيعي و دارا بودن رتبه 15 صادرات گاز جهان با سهم 0.7 درصدي محدوديت منابع سرمايه گذاري و نياز فزاينده به جذب سرمايه گذاري و دانش فني در صنعت گاز بالاتر بودن نرخ تورم و بيکاري در کشور در مقايسه با كشورهاي تازه صنعتي شده و رقباي منطقه اي نظام پولي و مالي توسعه نيافته و غير مرتبط با سيستمهاي بين المللي بخش خصوصي توسعه يافته و روند کند و نامناسب خصوصي سازي دولت حجيم و تصدي گري گسترده دولت عدم وجود زيرساختهاي حقوقي و قوانين و مقررات لازم براي تقويت حضور بخش خصوصي در اقتصاد اتكاي كامل به نفت جهت كسب در آمدهاي ارزي و وابستگي كليه برنامه هاي كشور به اين درآمد فناوري هاي كهنه و غير کاراي توليد و عرضه کالاها و خدمات فرار سرمايه هاي انساني تحصيل كرده و ماهر

13. تحليل SWOT اقتصاد و صنعت گاز ايران – نقاط ضعف وجود موانع رقابتي شدن اقتصاد از جمله حجم بالاي يارانه ها و قوانين دست و پاگير تجاري و گمرکي بي توجهي به دانش و مهارت مديريت بعنوان يكي از الزامات توسعه ساختارهاي نامناسب سازماني و عدم رعايت اصل شايسته سالاري فقدان نگاه بلندمدت و فراجناحي در سياستگذاري هاي كلان كشور دخالتهاي سياسي در ساختارهاي اقتصادي و غلبه اولويتهاي سياسي بر واقعيتهاي اقتصادي عدم وجود رويه باثبات در تصميم گيري هاي سياسي و اقتصادي وجود موانع قانوني و عدم شفافيت قوانين تجاري موجود در جهت جذب سرمايه گذاران خارجي بويژه در صنعت نفت و گاز

14. تحليل SWOT اقتصاد و صنعت گاز ايران – فرصتها • نياز رو به گسترش بازارهاي جهاني به گاز طبيعي و ظرفيت بالقوه ايران در زمينه صادرات گاز طبيعي • وجود مناطق اکتشاف نشده و پتانسيل بالاي توليد مواد هيدروكربوري در بلند مدت • پيدايش قطب هاي جديد قدرت اقتصادي در جهان، شامل چهار كشور برزيل، روسيه، هند و چين (BRICs) • اجراي طرح تحول اقتصادي و هدفمند كردن يارانه ها • وجود شرايط اقليمي متنوع • مشابهت هاي فرهنگي و مذهبي با کشورهاي غني و حاصل خيز منطقه • وجود بازارهاي مصرفي بالقوه در کشورهاي همسايه و نياز مبرم آنها به ارائه خدمات و محصولات • وجود سند چشم اندازه 20 ساله نظام به عنوان استراتژي بلندمدت توسعه اقتصادي کشور • امكان ورود ايران به همراه كشورهاي مكزيك، اندونزي و تركيه به جمع كشورهاي صنعتي (E7)

15. تحليل SWOT اقتصاد و صنعت گاز ايران – تهديدات • اعمال تحريم و فشارهاي بين المللي توسط قدرت هاي غربي • عدم حضور گسترده سرمايه‌گذاران خارجي در صنعت گاز ايران به دليل فشارهاي سياسي بين‌المللي • وابستگي بالاي اقتصاد به درآمدهاي نفتي و تأثير پذيري شديد اقتصاد از تغييرات قيمتي آن • فرار سرمايه هاي انساني و بعضا فرار سرمايه هاي فيزيكي • عدم دسترسي به فناوريهاي برتر و فاصله قابل توجه با کشورهاي پيشرو در اين زمينه • ديپلماسي ضعيف خارجي بويژه در سطح کشورهاي منطقه • نامناسب بودن فضاي کسب و کار در کشور • عدم توجه و پايبندي به سند چشم انداز 20 ساله نظام به عنوان سند توسعه اقتصادي کشور

16. جمع بندي طي سالهاي گذشته صنعت گاز نقش برجسته اي در ديپلماسي خارجي روسيه ايفا نموده و اين كشور از اهرم گاز به عنوان يكي از مهمترين مولفه هاي ارتقاي امنيت ملي و اقتدار اقتصادي خود بهره برده است. روسيه پس از فروپاشي شوروي سابق درصدد بازيافتن نقش تعيين كننده خود در سياست و اقتصاد جهاني بوده و با سرمايه گذاري گسترده در صنعت گاز و با دستيابي به سهم قابل توجه از بازارهاي جهاني گاز بويژه اتحاديه اروپا تاحدود زيادي در تحقق اين هدف موفق بوده است. روسیه قطر اما درمنطقه خليج فارس كه تا پيش از آغاز جنگ تحميلي كويت به عنوان مرکزتجاری كشورهاي حاشيه جنوبي خليج فارس تلقي مي شد به دليل همجواري با عراق و بعدها به دليل جنگ ايران و عراق بتدريج با افول مواجه شد و جاي خود را به دوبي داد. طي جنگ تحميلي به دليل تحريم اقتصادي ايران و صادرات مجدد فزاينده امارات به ايران و همچنين سرازير شدن سرمايه گذاري هاي خارجي اين كشور با رشد اقتصادي قابل ملاحظه اي مواجه شد و به مركز تجارت منطقه خليج فارس مبدل گرديد.

17. جمع بندي اما در حال حاضر به دليل سرمايه گذاري هاي گسترده قطر در بخش گاز و حضور شركتهاي تراز اول جهان در صنعت گاز قطر، ورود به دوره گاز طبيعي و برخورداري از سومين ذخاير گاز جهان از يكسو و تقويت قواي آمريكا در منطقه و استقرار نيروهاي آمريكايي در عراق و يمن و انتقال بخشي از نيروهاي سرفرماندهي آمريكا در عربستان به دوحه و تاثير پذيري بسيار كم اقتصاد قطر از بحران اقتصادي بين المللي و رتبه دوم جهان به لحاظ درآمد سرانه، منطقه خليج فارس در آستانه شروع عصري جديد با پيشقراولي قطر مي باشد كه راه اندازي مهمترين شبكه خبري بين المللي ( الجزيره )، برگزاري اجلاس هاي معتبر بين المللي نظير اجلاس سازمان جهاني تجارت در دوحه، جذب سرمايه گذاري هاي گسترده خارجي بويژه در صنعت گاز و ساير بخشهاي اقتصادي بويژه خدمات نظيرانعقاد قررداد 2.5 ميليارد دلاري براي ساخت فرودگاه بين المللي دوحه و دستيابي به عنوان رياست اجلاس كشورهاي صادركننده گاز، گواه اين مدعاست.

18. نتيجه گيري • جمهوری اسلامی ايران با توجه به قرارداشتن در دوره دوم عمر مخازن نفت كشور و اقبال جهاني به سمت گاز طبيعي، پيشقراولي قدرتهاي نوظهور اقتصادي جهان (BRIC) شامل روسيه، برزيل، چين و هند و رشد فزاينده تقاضاي گاز بويژه در اين كشورها و اتحاديه اروپا و نقش تعيين كننده تجارت گاز در تجارت و اقتصاد بين الملل بايد با پشتوانه ذخاير عظيم گاز كشور براي ايفاي نقش تعيين كننده در بازار جهاني گاز تدابير آينده نگرانه و سنجيده اي بيانديشيد. • مصرف فزاينده و روبه رشد گاز در ايران مهمترين تهديد آتي ماست كه با بهره گيري از سياستهاي مناسب و كارامد قيمتي و غيرقيمتي آن را از پيش رو برداشت. • ضمنا با اتخاذ ديپلماسي صحيح در حوزه گاز ضمن تامين امنيت ملي پايه هاي اقتدار اقتصادي جمهوري اسلامي ايران را تحكيم نمود.

19. به اميد آينده‌اي بهتر براي ايراني سرفراز با تشكر از توجه شما والسلام