สัตวแพทย์หญิง สุจิตตรา พงศ์วิวัฒน์ งานวิเคราะห์สารตกค้างยาสัตว์และฮอร์โมน

1. การควบคุมคุณภาพภายในห้องปฏิบัติการ เพื่อความมั่นใจในผลทดสอบInternal Quality Control for assuring the quality of test result สัตวแพทย์หญิง สุจิตตรา พงศ์วิวัฒน์ งานวิเคราะห์สารตกค้างยาสัตว์และฮอร์โมน (ห้องปฏิบัติการอ้างอิงแห่งอาเซียนด้านอาหารสาขาสารตกค้างยาสัตว์) งาน KM dayปี 3 วันที่ 17 มิถุนายน 2554 ณ สตส

2. IQC for Quality Assurance • QA sample series คือ ชุดตัวอย่าง (ชุดเล็ก) เตรียมขึ้นสำหรับให้ทดสอบ คู่ขนาน พร้อมไปกับตัวอย่างที่ต้องการทดสอบ • QA sample series เป็นเสมือนเครื่องชี้วัด คือใช้ประเมินคุณภาพของผลทดสอบของตัวอย่างที่ต้องการตรวจ • QA sample series:- ประกอบด้วยNegative control, Positive control & Blind sample • QA sample series ถ้าผลของ QA series อยู่ในเกณฑ์ยอมรับ ผลทดสอบของตัวอย่างที่อยู่ในการวิเคราะห์ชุดเดียวกันก็มีคุณภาพยอมรับได้ (เพราะทำการวิเคราะห์ภายใต้สภาวะเดียวกัน) และสามารถรายงานผลได้อย่างมั่นใจได้ (ในระดับหนึ่ง)

3. IQC for Quality Assuranceที่ใช้ในงานการตรวจสารตกค้างยาสัตว์ • Control Sample (Quality Assurance Sample series) • Negative sample (Blank:- Reagent/Matrix) • Positive sample (Recovery) •  Blind sample  • Control Limit/Criteria เช่น เกณฑ์ ช่วง %Recovery ที่ยอมรับได้ • Control Chart แผนภูมิ เป็นเครื่องมือช่วยควบคุมคุณภาพ

4. Control Sample(Quality Assurance Sample series) • Negative control (Blank) • Reagent Blank เพื่อทดสอบให้แน่ใจว่าสารเคมีที่นำมาใช้นั้นไม่ก่อสัญญาณรบกวนการตรวจสารตกค้างที่ต้องการ และเป็นการทดสอบสารเคมีว่าได้คุณภาพตามคุณลักษณะเฉพาะหรือไม่ • Matrix Blank เพื่อทดสอบให้แน่ใจว่าเนื้อเยื่อที่เลือกมาใช้นั้นปราศจากสารตกค้างที่ต้องการตรวจ และ/หรือ ไม่มีสัญญาณรบกวนการตรวจสารตกค้างที่ต้องการ • Matrix/Reagent Blankwith/without IS เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีสัญญาณรบกวนบริเวณพีคของ internal std

5. Control Sample:- Recovery • Positive sample (Recovery) • Recovery Sampleคือการเติมสารที่ต้องการตรวจ ด้วยตัวเอง ผู้ปฏิบัติงานเป็นผู้เติม ทราบทั้งชนิดและปริมาณ Tips • ข้อดี ผู้ปฏิบัติสามารถประเมินผลงานได้ด้วยตัวเอง • ข้อเสียผู้ปฏิบัติงานอาจปฏิบัติงานด้วยความลำเอียง

6. Control Sample:-  Blind ?? •  Blind sample? ? ? ? Tips สำหรับใช้ทดสอบความรู้ ความสามารถของนักวิเคราะห์ • เป็นข้อสอบ สำหรับทดสอบผู้ปฏิบัติ ข้อดี การทำข้อสอบบ่อย ๆ จะคุ้นเคย และไม่ตื่นเต้นมากเกินไปเมื่อต้องทำตัวอย่างทดสอบความชำนาญ (PT = Ext. QC) • ไม่ทราบว่า มี/ไม่มี สารใด/ปริมาณเท่าใด •  ผู้เตรียมข้อสอบ ไม่ควรเติมสารหรือปริมาณ ซ้ำเดิม เพราะไม่ท้าทาย ควรเปลี่ยนชนิดสารและปริมาณให้เหมาะกับ สถานการณ์ (Tacit K.)

7. Control Sample:-  Blind ?? •  Blind sample? ? ? (1-2 ต.ย.) Tips  • (ถ้ามี) ควรใช้ตัวอย่างที่มีสารตกค้างจริง (incurred tissue) จะดีกว่าตัวอย่างที่เติมสาร (ที่ต้องการตรวจ) เอาเอง (spiking sample) • ฉวยโอกาสในระหว่างทำงานประจำให้ทดสอบต.ย. ที่มีหรือเติมสารตกค้างชนิดอื่น ๆ ที่ต้องการ เพื่อเก็บข้อมูลไว้เป๋นหลักฐานสนับสนุนเพิ่มเติมเรื่อง ความจำเพาะของวิธีทดสอบ (Specificity) สำหรับการพิสูจน์ความใช้ได้ของวิธีทดสอบ (Tacit K.)

8. Control Sample(Quality Assurance Sample Series) • Blank sample: • Reagent Blank ทำเมื่อต้องการทดสอบสารเคมี ใช้ทดสอบว่าเกิดการปนเปื้อนได้(Tacit K) • Matrix Blank: ทำทุกครั้ง 1 ตัวอย่าง หรือ มากกว่า ตามชนิดตัวอย่างที่ต้องตรวจ ใช้ทดสอบว่าเกิดการปนเปื้อนได้(Tacit K) • Recovery sample:duplicate, • 1 or 2 levels (ระดับที่สนใจ เช่นระดับค่า MRL, ½ MRL) • Blind sample: duplicate, • ????Residue: What kind???, Amount???? • Residue: Absence/Presence ????

9. Control Limit/Criteriafor analytical chemistry (Rt, Accuracy, Precision, Reproducibility, Ion ratio of mass fraction) Codex vs EUCommission Decision 2002/657 Tips(Tacit K) ใช้เกณฑ์สากลหรือประเทศคู่ค้าเป็นหลัก และ เลือกใช้เกณฑ์ที่เข้มงวดกว่าหรือเข้มงวดขึ้น (กำหนดเอง) (หลังจากทำการทดสอบเก็บข้อมูล จากชุดตัวอย่างควบคุมคุณภาพ วิเคราะห์แนวโน้มค่าพารามิเตอร์ต่าง ๆ ว่ามีความเป็นไปได้)

10. Control Limit/Criteriafor analytical chemistry Example • Retention time (HPLC technique) •  2.5% เช่น 6  0.15 min (5.85 ถึง 6.15) • 0.1 min เช่น 6 0.1 (5.9 ถึง 6.1) • Accuracy, Precision (% CV) เช่น • 70-110% (เกณฑ์สากล)  90-110%   • %CV< 23 % vs as low as possible  

11. Control Chart • เครื่องมือควบคุมคุณภาพ โดยการ plot กราฟ • แบบกำหนดเกณฑ์ตายตัว เช่น ค่า % recovery • แบบ  2 SD = warning limit (UWL/LWL)  3 SD = Control limit (UCL/LCL) > 2 SD  investigate & corrective action > 3 SD  STOP/reject & [investigate & corrective action] • ข้อมูลจากการ plot กราฟ: สำหรับใช้ปรับปรุงวิธีทดสอบ หรือสำหรับใช้กำหนดเกณฑ์การยอมรับได้ที่เหมาะสมให้กับวิธีทดสอบ

12. Conclusion • Evaluation of each parameters of QA sample : PASS • PASS assure the quality of test results of samples in the same batch • ให้ความมั่นใจได้ว่าผลทดสอบของตัวอย่างในชุดการทดสอบเดียวกันนี้ มีคุณภาพ คือ ถูกต้อง และสามารถรายงานผลได้ • “Test result” is correct and can be reported

13. Conclusion (TIPS)Tacit K. • เก็บข้อมูล ทุกพารามิเตอร์ ในแต่ละชุดการทดสอบ (batch) • วิเคราะห์แนวโน้ม เทียบค่ากับเกณฑ์สากล และ/หรือเกณฑ์ที่เข้มงวดกว่า ในช่วงพัฒนาวิธี • ถ้าใช้เกณฑ์ที่เข้มงวดกว่าได้ ให้ใช้ • ถ้าวิธีทดสอบให้ผล QA ดีกว่าเกณฑ์สากล ต้องแน่ใจว่าทำได้จริง ให้เลือกใช้และกเกณฑ์ที่เข้มงวดกว่าแทนเกณฑ์สากลและกำหนดไว้ใน SOP หมายความว่าสามารถบรรลุเกณฑ์สากลและทำได้ดีกว่านั้น IQC + EQC 

14. ขอบคุณค่ะ Thank you for your attention