Download
1 / 26
400 likes | 1.76k Views
leqcia 11. ნახშირწყლები, მონოსაქარიდები. ბიოორგანული ნაერთები. ბიოორგანული ნაერთები ეწოდებათ ბიოლოგიურ სისტემებში გავრცელებულ ნაერთებს!. რა კავშირია ბიორგანულ და ორგანულ ნაერთებს შორის?. ბიოორგანულ ნაერთების აღნაგობა იმავე პრინციპებს ეფუძვნება, რომელსაც “კლასიკური” ორგანული ნაერთები.
E N D
leqcia11 ნახშირწყლები, მონოსაქარიდები ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ბიოორგანული ნაერთები • ბიოორგანული ნაერთები ეწოდებათ ბიოლოგიურ სისტემებში გავრცელებულ ნაერთებს! პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
რა კავშირია ბიორგანულ და ორგანულ ნაერთებს შორის? • ბიოორგანულ ნაერთების აღნაგობა იმავე პრინციპებს ეფუძვნება, რომელსაც “კლასიკური” ორგანული ნაერთები მეთანი ვიტამინი B12 პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
რა კავშირია ბიორგანულ და ორგანულ ნაერთებს შორის? • ბიოორგანულ მოლეკულებს შორის რეაქცია მიმდინარეობს ცოცხალი უჯრედის შიგნით, მაგრამ ურთიერთქმედების კანონზომიერებები იგივეა, რასაც აქვს ადგილი კოლბაში ან სინჯარაში ორგანული მოლეკულების ურთიერთქმედებისას. პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
კლასიფიკაცია ბიოორგანული ნაერთები მონოსაქარიდები ნახშირწყლები დისაქარიდები ცილები ოლიგოსაქარიდები ლიპიდები პოლისაქარიდები ცხიმები ნუკლეინმჟავები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ნახშირწყლები • ნახშირწყლების ზოგადი ფორმულა: Cn(H2O)n • ნახშირწყლებიისტორიული დასახელეება! • სინამდვილეში წარმოადგენენ: პოლიჰიდროქსიალდეჰიდებს, პოლიჰიდროქსიკეტონებს ან ნაერთებს, რომელთა ჰიდროლიზი იძლევა პოლიჰიდროქსიალდეჰიდებსა და პოლიჰიდროქსიკეტონებს პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ბუნებაში გავრცელება • ერთ-ერთი ყველაზე გავრხელებული ნახშირწყალია გლუკოზა! CO2 ენერგია H2O გლუკოზა ჟანგვა ენერგია პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
კლასიფიკაცია შაქრების დასახელებისას გამოიყენება სუფიქსი“ოზა” მონოსაქარიდები n=3 ტრეოზები ალდოზები კეტოზები n=4 ტეტროზები ნახშირბადების რაოდენობის მიხედვით ფუნქციური ჯგუფის მიხედვით n=5 პენტოზები n=6 ჰექსოზები . . . ალდოჰექსოზა კეტოპენტოზა . . . პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
კლასიფიკაცია • მაგალითები ალდოტეტროზა ალდოჰექსოზა კეტოპენტოზა გლიცერინალდეჰიდი ალდოტრიოზა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
კლასიფიკაცია • D- და L- რიგი სარკული გამოსახულება D-გლიცერინალდეჰიდი L-გლიცერინალდეჰიდი სარკული გამოსახულება D-ერითროზა L-ერითროზა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
კლასიფიკაცია– ტეტროზები • მოიცავენ 2 ქირალურ ნახშირბადს, ე.ი. აქვთ 4 სტერეოიზომერი D-ერითროზა L-ერითროზა D-თრეოზა L-თრეოზა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
კლასიფიკაცია– პენტოზები • მოიცავენ 3 ქირალურ ნახშირბადს, ე.ი. აქვთ 23=8 სტერეოიზომერი: ოთხი D–რიგის და ოთხი L-რიგის დიასტერეომერი D-რიბოზა D-არაბინოზა D-ქსილოზა D-ლიქსოზა L-რიბოზა L-არაბინოზა L-ქსილოზა L-ლიქსოზა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
კლასიფიკაცია– ჰექსოზები • მოიცავენ 4 ქირალურ ნახშირბადს, ე.ი. აქვთ 24=16 სტერეოიზომერი: რვა D–რიგის და რვა L-რიგის დიასტერეომერი D-ალოზა D-ალტროზა D-გლუკოზა D-მანოზა D-გულოზა D-იდოზა D-გალაქტოზა D-ტალოზა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
კლასიფიკაცია • ეპიმერები ეწოდებათ ისეთ დიასტერეომერებს, რომელთა აღნაგობა განსხვავდება მხოლოდ ერთი ნახშირბადატომის კონფიგურაციით D-ალოზა D-ალტროზა D-გლუკოზა D-მანოზა C2- ეპიმერი დიასტერეომერი C3- ეპიმერი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
აღგაგობა – ციკლური სტრუქტურები ჰეუორსის სტრუქტუ–რები –ანომერი –D–გლუკოპირანოზა D–გლუკოზა ანომერული ნახშირბადი პირანი –ანომერი –D–გლუკოპირანოზა შეადარეთ ანომერები და ეპიმერები? პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
აღგაგობა – ციკლური სტრუქტურები –D–ფრუქტოფურანოზა D–ფრუქტოზა ფურანი –D–ფრუქტოფურანოზა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები – რედოქს რეაქციები რედოქს (Redox)– რეაქციები აღნიშვნავს ჟანგვა–აღდგენის რეაქციებს (Reduction - აღდგენა Oxidation – ჟანგვა) • აღდგენის რეაქციები • ალდოზების ან კეტოზების კარბონილის ჯგუფის აღდგენით მიიღება პოლიჰიდროქსი ნაერთები– ალდიტოლები • აღმდგენელები: NaBH4, H2/Pd, ... D-მანოზა D-მანიტოლი D-ფრუქროზა D-გლუციტოლი ალდიტოლი ალდიტოლი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები – რედოქს რეაქციები • ჟანგვის რეაქციები (ბრომის საშუალებით) ბრომი საშუალო სიძლიერის დამჟანგველია, ამიტომ იგი მხოლოდ ალდეჰიდის ჯგუფს ჟანგავს, ხოლო კეტონისა და სპირტული ჰიდროქსილის ჯგუფები ხელუხლებელი რჩება D-გლუკოზა D-გლუკონმჟავა ალდონმჟავა აღნიშნული რეაქციით შესაძლებელია ალდოზებისა და კეტოზების ერთმანეთისაგან გარჩევა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები – რედოქს რეაქციები • ჟანგვის რეაქციები (ტოლენსის რეაგენტით) ტოლენსის რეაგენტიAg(NH3)2OH D-გლუკონმჟავა D-გლუკოზა D-გლუკოზა ალდონმჟავა D-ფრუქტოზა ენოლი მიაქციეთ ყურადღება! ტოლენსის რეაგენტი კეტონებს ვერ ჟანგავს, თუმცა გამოიყენება კეტოზების ჟანგვისათვის. რატომ? პასუხისათვის ყურადღებით დააკვირდით სქემას. D-მანოზა ალდონმჟავა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები – რედოქს რეაქციები • ჟანგვა – (აზოტმჟავის საშუალებით) აზოტმჟავა ძლიერი დამჟანგველია. ამიტომ იგი იწვევს ორი კიდურა ფუნქციური ჯგუფის დაჟანგვას კარბოქსილამდე. ალდონ მჟავა– ნახშირწყალი, რომელიც მოიცავს ერთCOOH ჯგუფს ალდარმჟავა – ნახშირწყალი, რომელიც მოიცავს ორCOOH ჯგუფს D-გლუკოზა D-გლუკარმჟავა ალდარჟავა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები • ოზაზონების წარმოქმნა D-გლუკოზა D-გლუკოზის ოზაონი მონოსაქარიდები წყალში იხსნებიან და წარმოქმნიან სიპიფებს. მათი დასუფთავება საკმაოდ პრობლემატურია. ოზაზონები – კრისტალური და წყალში უხსნადი ნაერთებია, ეს კი საშუალებას იძლევა გამოვყოთ და გავასუფთავოთ მონოსაქარიდები “ოზ” – შაქრების დაბოლოვება“აზონი” – ჰიდრაზონიდან პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები • ეპიმერები ერთიდაგივე ოზაონებს წარმოქმნიან D-გლუკოზის ოზაონი D-გლუკოზა D-ფრუქტოზა D-ფრუქტოზის ოზაონი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ეს საინტერესოა! D-გლუკოზა ჰემოგლობინ–AIc დიაბეტით დაავადებულულ ადამიანებში ხშირია კატარაქტით დაავადებების შემთხვევებიც, რაც განპირობებულია თვალის ბროლის ცილების NH2-ჯგუფებსა და გლუკოზას შორის მიმდინარე რეაქციები. წარმოდგენილი რეაქციის თანახმად, ჰემოგლობინ–AIc–სა და სისხლში გლუკოზის რაოდენობა პროპორციულია. ამიტომ ამ რეაქციას იყენებენ დიაბეტით დაავადებული ადამიანების სისხლში შაქრის რაოდენობის ანალიზისათვის პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ჩონჩხის დაგრძელების რეაქციები • კილიანი–ფიშერის მეთოდი D-რიბოზა D-ერითროზა D-არაბინოზა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ჩონჩხის დამოკლების რეაქციები • რუფის დეგრადაციის მეთოდი D-არაბინოზა D-გლუკოზა ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://chemistry.ge/eliz/presentations.html
მადლობთ ყურადღებისათვის! ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://chemistry.ge/eliz/presentations.html
