1 / 30

NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ

NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ. Doç Dr Zeynep Ayfer Aytemur İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı. AMAÇ. Nikotini tanıtmak (etyo-patogenez) Hekimlerin sigara içenlere bakış açısını değiştirmek. MÖ Mısır mumyaları. MS 1492 Amerika Kızılderilileri.

brinda
Download Presentation

NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ Doç Dr Zeynep Ayfer Aytemur İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

  2. AMAÇ • Nikotini tanıtmak (etyo-patogenez) • Hekimlerin sigara içenlere bakış açısını değiştirmek

  3. MÖ Mısır mumyaları MS 1492 Amerika Kızılderilileri

  4. Nikotinin farmakolojisi • Kimyası • Farmakokinetiği ve metabolizması • Farmakodinamiği - Santral etkileri ve bağımlılık - Diğer etkileri Kardiyovasküler Endokrin Metabolik İmmun sistem Gastrointestinal

  5. Nikotinin kimyası • “Nicotiana tabacum” bitkisinin yapraklarından elde edilen bir alkaloid • Renksiz, uçucu, sıvı • Piridin ve pirolidin halkası içeren tersiyer amin N CH3 I N

  6. Nikotinin farmakokinetiği ve metabolizması • Bir sigara 0.8 g tütün, 9-20 mg nikotin içerir • Sigara içici %10’nu (1-2 mg) absorbe eder: - yanarak ayrışma ve tahrip - dumanın kısmi inhalasyonu • Ufak moleküllü ve lipofilik - kolay emilim • Zayıf baz • Hücre membranından geçişi pH’ya bağlı

  7. Nikotinin farmakokinetiği ve metabolizması • Alkali ortamdanon-iyonize kolay emilim • Asit ortamda iyonize güç emilim • Bronşiyol ve alveollerde - toplam yüzey büyüklüğü - fizyolojik pH • 10-20 sn içinde SSS’ne ulaşır Kolay emilim

  8. Nikotinin farmakokinetiği ve metabolizması • Yarı ömrü 2 saat • Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL • Başlıca metabolize olduğu yer karaciğer • Metaboliti kotinin. Yarılanma ömrü 14-20 saat • Fatal doz 40 mg ya da saf maddenin bir damlası (iki sigarada bulunan nikotin miktarına eşdeğer)

  9. Nikotinin farmakodinamiği • Nikotinin etkileri; Beyin, otonomik gangliyon ve nöromusküler bileşkedeki nikotinik asetilkolin reseptörleri (nAChRs) aracılığıyla gerçekleşir • İki tip nikotinik reseptör: - nöromüsküler (2β veya 2β) - nöronal ( ve β subgrupları)

  10. Nikotinin farmakodinamiğiNikotinik reseptörlerin özelliği Agonist bağlama affinitesi ve uyaranlara elektrofizyolojik yanıtta değişkenlik fonksiyonel farklılık Farklı beyin bölgelerinde farklı nikotinik reseptörler yapısal farklılık Nikotinin etkilerindeki çeşitlilik

  11. Nikotinin farmakodinamiği Nikotin Reseptör uyarımı Reseptör depolarizasyonu Reseptör desensitizasyonu ve bunun sonucunda inhibisyon

  12. Nikotinin farmakodinamiği Nikotinin farmakodinamiğinin anlaşılmasında 2 önemli özellik: • Kompleks doz-yanıt ilişkisi Etkileri çok ve karmaşık, toksik, selektif etki yok, terapotik değeri çok sınırlı • Kısa süreli maruziyet ile tolerans

  13. Nikotinin farmakodinamiği Doz-yanıt ilişkisi-1: IV düşük doz nikotin (akut etki) Parasempatik gangliyon uyarımı Kardiyak nabız Kan basıncı

  14. Nikotinin farmakodinamiği Doz-yanıtilişkisi-2: IV yüksek doz nikotin (akut etki) Sempatik gangliyon Adrenal medulla Adrenerjik sinir uçları Karotik-aortik glomus uyarımı Parasempatik gangliyon blokajı Kardiyak nabız Kan basıncı

  15. Nikotinin farmakodinamiği Tolerans:Tekrarlanan dozlarda, ilk dozdan daha az etki Artan dozda nikotin Periferik gangliyon depolarizasyonu ve blokajı Nikotinik asetilkolin reseptör desensitizasyonu Gangliyon blokajı ve tolerans

  16. Nikotinin farmakodinamiği Tolerans-2: • Ağır içicilerde kronik nikotin alımı ile SSS’de nikotinik reseptör sayısı artar (“upregulation”)

  17. Tip Narkotik analjezikler SSS depresanları Anksiyolitikler Psikomotor uyaranlar Nikotinin farmakodinamiği Santral etkiler ve bağımlılık • Örnek Bağımlılık etkisi • Morfin Çok güçlü • Eroin Çok güçlü • Barbitürat Güçlü • Etanol Güçlü • Anestezikler Orta • Benzodiazepin Orta • Amfetamin Güçlü • Kokain Çok güçlü • Kafein Zayıf • Nikotin Çok güçlü

  18. Nikotinin farmakodinamiği Santral etkiler ve bağımlılık • . • Beyindeki • ‘ödüllendirme’ • yolu • psikostimulan ve • pozitif pekiştirici etki • (mezolimbik sistem) • Dopamin • ‘yoksunluk semptomları’yolu,Yüksek kortikal aktivasyon • (“locuscoeruleus”) • Norepinefrin

  19. Pozitif güçlendirici etki Zevk alma  dopamin  norepinefrin β endorfin İş performansında artma  asetilkolin  norepinefrin Hafızada iyileşme  asetilkolin  norepinefrin  vazopressin Negatif güçlendirici etki Anksiyete ve gerginlikte azalma β endorfin -aminobütirik asit (GABA) İştahın baskılanması  dopamin norepinefrin serotonin Yoksunluk belirtilerinde iyileşme  asetilkolin  nonkolinerjik nikotinik aktivite? Nikotinin farmakodinamiği Santral etkiler ve bağımlılık Nikotinin SSS’de güçlendirici etki yeri mezolimbik bölge

  20. Tütün kullanımı bilinç dışı öğrenilen ve yaşanan bir davranış şekli • Deneme dönemi dışında her gün tekrarlanan madde kullanımı • İçme isteğinin engellenemediği düzenli kullanma (kompulsif kullanım)

  21. Düşük dozda Çizgili kaslarda gevşeme Solunum merkezini uyarma, taşipne Bulantı, kusma Tremor Analjezi Yüksek dozda Solunum merkezi üzerinden felç Periferik etki ile solunum kas blokajı Konvülziyon Entoksikasyonda ölüm nedeni solunum kas felci Nikotinin farmakodinamiği Diğer santral ve periferik etkiler

  22. Nikotinin farmakodinamiği Kardiyovasküler etkileri Santral etki -Periferik kemoreseptörler -Beyinde doğrudan etki -Spinal kord kaudal kısmına etki -İntrapulmoner kemoreseptörler (?) • Periferik etki • -Adrenal bezlerden • katekolamin salınımı • Vasküler sinir uçlarından • katekolamin salınımı Sempatoadrenal aktivasyon

  23. Nikotinin farmakodinamiği Endokrin etkileri • ACTH salınımında artma Ruhsal duruma etki • Kortizol salınımında artma Osteoporoz ? • İnsülin salınımı, insülin direnci ve Tip II diabet riskinde artma • β endorfin salınımı • Osteoporoz

  24. Nikotinin farmakodinamiği Metabolik etkileri I. Vücut ağırlığı üzerine etki (içenler ~4 kg daha zayıf) Metabolik hızda artma Mekanizma ? - Olasılıkla katekolamin salınımı ile ilişkili (metabolik hız artışı β bloker ile inhibe) - Yağ oksidasyonunda artma - Leptin düzeyinde artma (leptin, yiyecek alımının negatif, enerji harcanmasının pozitif regülatörü)

  25. Nikotinin farmakodinamiği Metabolik etkileri I. Vücut ağırlığı üzerine etki İştahta azalma Metabolik hızdaki artışa rağmen beklenen kompansatuvar kalori alımı yoktur

  26. Nikotinin farmakodinamiği Metabolik etkileri II. Yağ metabolizması üzerine etki • Adrenal korteks uyarımı sonucu lipoliz • Serbest yağ asitlerinde artma • LDL ve VLDL’de artma • HDL düzeyinde azalma

  27. Nikotinin farmakodinamiği İmmun sistem üzerine etkileri • Hedef hücre lizisinde azalma • T supresör hücre aktivitesinde indüklenme • Periferik lökositlerin mitojenik yanıtları üzerine bifazik etki • Akut maruziyetle lökosit fonksiyonunda bozulma

  28. Nikotinin farmakodinamiği Gastrointestinal sistem üzerine etkileri • Peptik ülser gelişimi • Gecikmiş yara iyileşmesi • GİS kanserlerinin gelişmesi üzerinde promotor etki • Ülseratif kolitin progresyonu

  29. ÖZET Nikotin • Renksiz, uçucu, alkaloid sıvı • Çok güçlü psikomotor uyaran • Hücresel düzeyde, santral ve periferdeki farklı nAChRs üzerinden nöronal uyarı • Reseptörlerinin yaygınlığı ve kan beyin bariyerini kolay geçme nedeniyle çok sayıda farmakolojik etki • Kompleks doz-yanıt ilişkisi ve tolerans gelişmesi nedeniyle etkileri karışık • Selektif etkisinin olmaması ve toksik olması nedeniyle terapotik değeri yok

More Related