380 likes | 674 Views
TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI. Antalya Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Programlar Şubesi. TUZ NEDİR?. Kimyasal formülü NaCl 2 ( sodyum klorür ) dür.
E N D
TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI Antalya Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Programlar Şubesi
TUZ NEDİR? Kimyasal formülü NaCl2 (sodyumklorür) dür. Sofra tuzu;doğrudan tüketiciye sunulan, ince toz haline getirilmiş, iyotla zenginleştirilmiş, rafine edilmiş veyaedilmemiş yemeklik tuzlardır. 25-40 mg/kg potasyum iyodat katılması zorunludur. Deniz tuzuRafine edilmemiş, doğal mineral zenginliğini koruyan tuzdur. Gıda sanayi tuzu;gıda sanayinde kullanılan yemeklik tuzlardır. İyot eklenmesi zorunlu değildir.
TUZUN BİLEŞENİ • 1 gramında 400 mg Na(sodyum) • 600 mg Cl2 (klorür) bulunur. • 1 çay kaşığında 5,75 gram tuz • “ “ “ 2300 mg Na • Güvenli Na ihtiyacı 1500-2400 mg’dır Etiketteki sodyum(sembolü na) miktarı 2,5 ile çarpılarak alınan tuz miktarı saptanabilir. Günlük tuz tüketimi 1 çay kaşığını(5gr) geçmemeli. Kalp hastaları için bu miktar ¾ çay kaşığıdır.
VÜCUDUMUZDA SODYUM (Na): • %60’ı hücre dışı sıvı • %30-40’ı kemik kristallerinin yüzeyi • %10’u plazma(kan), sinir ve kas dokusu
TUZUN VÜCUDUMUZDAKİ İŞLEVLERİ • Vücutta elektrik akımını iletir. • Sinir-kas çalışmasında elektro-kimyasal uyarıları sinir hücresi boyunca taşıyarak uyarının kasa iletilmesini sağlar. • Hücre içi ve dışı sıvıların dengesini sağlar.(sodyum-potasyum dengesi) • Sıvı dengesini sağlar.(damarlarda sıvı hareketi) • Sodyum karbonhidratın basit yapıtaşı glikozun emiliminde yardımcı olmaktadır.
TUZUN BESİN SAKLAMADAKİ YERİ • Antiseptik Besin nemi↓ Bakteri aktivitesi ↓ • Besin içindeki suyu çeker Bakteri ve çürümeye yol açan enzim aktivitesi durur. • Sebzeler tuzlu suda mayalanma olmaz korur. • Ekmeklere kendine has doku verilmesinde (ör: mayalı ekmekler) Bugün besinleri korumak için daha iyi seçenekler var.
SAĞLIKLI OLMAK İÇİN GÜNDE EN FAZLA 5 GRAM (1 ÇAY KAŞIĞI)TUZ YETERLİDİR ! ¼ ÇAY KAŞIĞI TUZ İYOT İHTİYACIMIZI KARŞILAMAK İÇİN YETERLİDİR. ÜLKEMİZDE GÜNDE 18 GRAM TUZ (7200 mg sodyum) TÜKETİLİYOR
GÜNLÜK ALINAN TUZUN KAYNAĞI Doğal Besinler %5 Sofra Tuzu %15 Restaurant Kantin İşlenmiş Gıda Fast-food Ürünler %80
GIDA ENDÜSTİRİSİ YÜKSEK TUZLU ÜRETİLMİŞ BESİNLER Tuzlu Tada Bağımlılık Et Ürünlerinde Su Tutma Özelliği Susama Hissi İçecekler Mineralli Sular ↑ Ağırlık Artışı Talep ↑
AŞIRI TUZ TÜKETİMİNE BAĞLI • Hipertansiyon • Felç • Kardiyovasküler hastalıklar (Kalp yetmezliği, kalp krizi, damar sertliği) • Kronik böbrek hastalıkları/yetmezliği • Böbrek taşı • Osteoporoz • Gastrit, Mide Kanseri • Pankreas hastalıkları • Obezite
Felç Retinopati-Körlük Tansiyon 12/8 olmalıdır. Kalp Yetmezliği Proteinüri, Böbrek Yetmezliği Aort Diseksiyonu Periferik Vasküler Hastalık Damar sertliği
TÜRK HİPERTANSİYON PREVALANS ÇALIŞMASI Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği 2004
2008 SaltTURK Çalışmasına Göre • Ülkemizde günlük tuz tüketimi ortalama 18 mg/gün • Akdeniz bölgesi günlük tuz tüketimi ile Türkiye ortalamasının üstünde ve 1. sırada • Çalışmaya katılan katılımcılardan, hipertansiyon hastalığı saptananların yarısından çoğu (%64’ü) hipertansiyon hastası olduklarının farkında değil.
2008 SaltTURK Çalışmasına Göre Her 100 mEq/gün Sodyum Alımı (~6 gr. Tuz)Kan Basıncında; Sistolik KB 3,5 mmHg Diastolik KB 2,5 mmHg
Avrupa Bölgesinde Tuz Alımında Azalmanın İskemik Kalp Hastalıklarından ve İnmeden Ölümlerdeki Azalmaya Etkisi SKB: Sistolik Kan Basıncı (Büyük Tansiyon) DKB: Diastolik Kan Basıncı (Küçük Tansiyon)
Aşırı Tuz Tüketimi ve Böbrek Doğrudan etki Kan Basıncı Tuz Tüketimi (Sodyum ↑ Alımı) Böbrek Hasarı Proteinüri (idrar ile protein atılması) Renal Hemodinami (Böbrek Damarlarında Basınç)
TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMAK İÇİN • Tadına bakmadan yemeklere tuz atmayın. • Besin alırken daima taze ve aşırı tuz içermeyen besin alın: Hazır gıda ↓ Konserve Gıda ↓ İşlenmiş gıda ↓ Tuzlu kuruyemişler ↓ • Tuzsuz veya tuzu azaltılmış besin tercih edin. (tuzsuz zeytin, tuzsuz peynir, suyunda tuzu az limonu bol olan turşu vb…) • Yemeklerin tatlandırmak için maydanoz, kekik, dereotu, rezene, fesleğen gibi aroma vericileri kullanın.
TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMAK İÇİN • Ciddi hipertansiyon sorununuz varsa tuzsuz ekmek tüketiniz veya yemekleri tuzsuz tüketiniz. • Peynir ve zeytini tuzunu salsın diye tüketmeden bir gün önce suda bekletiniz. • Şişe suyu ve maden suları sodyum içerebilir.Etiketine bakın. • Tuzdan(sodyumdan) zengin besinlerden kaçının. • Besin etiketlerine bakın.
SODYUMUN EN ZENGİN KAYNAKLARI • Sofra Tuzu, Kabartma Tuzu • Bulyon Küp, Toz Et Tabletleri • Soya sosu • Sürülebilir Maya Ekstratı • Salam, Sosis, Sucuk,Marine Etler • Kurutulmuş Domates • Peynir • Kraker • Turşu • Tuzlu Kuruyemişler
SODYUMUN DİĞER KAYNAKLARI • Hazır çorba, hazır köfte, hazır meze • Hazır pilav/makarna harcı • Raf ürünleri (kraker, bisküvi, cips, kek, çikolata vb…) • Sucuk, salam, sosis, pastırma • Konserve ürünler (salça, bezelye, sebze...) • Tuzlu kuruyemişler (fıstık, leblebi vb…) • Tütsülenmiş ürünler • Salamura ürünler (Peynir, zeytin, turşu, yaprak vb) • Soslar (ketçap, soya sosu, hardal, mayonez…)
BESİN ETİKETLERİNE BAKIN HAZIR GIDALAR TANSİYONUNUZU ARTTIRABİLİR.
BESİN ETİKETLERİNE BAKIN • İÇİNDEKİLER: • %75 sütlü çikolata • %25 karamel • Süt tozu • Sorbitol • Fruktoz şurubu • Şeker • İnvertaz enzımı • Emülgator • Tuz • Sodyum hidrojen karbonat • Aromalar
Günlük sodyum (Na) ihtiyacı 1500-2400 mg
Günlük sodyum (Na) ihtiyacı 1500-2400 mg
Günlük sodyum (Na) ihtiyacı 1500-2400 mg
Günlük sodyum (Na) ihtiyacı 1500-2400 mg
Günlük sodyum (Na) ihtiyacı 1500-2400 mg