MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH

1. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH • Cel: wspomaganie procesów zarządzania gospodarką zasobami wodnymi a także ich ochroną. • Zadania: • ilościowy i jakościowy bilans zasobów wodnych; • dostarczanie danych o stanie czystości wód; • dostarczanie danych umożliwiających analizowanie procesów hydrogeochemicznych zachodzących w zlewniach; • prognozowanie zmian jakości wód w zależności od warunków hydrologicznych; • realizacja międzynarodowych zobowiązań Polski wynikających z podpisanych umów i konwencji.

2. Struktura monitoringu uwzględnia powiązania z: • układem zlewniowym (Regionalne Zarządy); • układem administracyjnym (Wydziały Ochrony środowiska U.W. i WIOŚ). •  Monitoring wód powierzchniowych: • wody płynące (rzeki); • wody stojące (jeziora); • zbiorniki zaporowe; • osady wodne; • Bałtyk. • Koniec •  Główne źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych: • ścieki przemysłowe i miejskie (punktowe); • zanieczyszczenia obszarowe (nawozy, środki ochrony roślin); • ścieki odprowadzone z terenów wiejskich; • zasolone wody kopalniane.

3. MONITORING WÓD PŁYNĄCYCH (RZEKI) • 1. sieć krajowa (ogólnopolska); • sieć reperowa; • sieć podstawowa; • sieć graniczna; • 2. sieci regionalne; • 3. sieci lokalne; • 4. osłonowe stacje ujęć wody. • Sieć reperowa zadania: • dostarczanie danych do bilansu zanieczyszczeń odprowadzanych głównych rzek Polski i do Bałtyku; • dostarczanie danych o jakości głównych rzek; • prognozowanie zmian jakości wód; • weryfikacja modeli prognozowania zmian jakości wód.

4. Sieć obejmuje 20 przekrojów pomiarowo kontrolnych: • 5 w zlewni Wisły; • 5 w zlewni Odry • 10 na rzekach Przymorza. •  Badania wykonywana 1 lub 2 razy w tygodniu i obejmują ok. 44 parametry jakości wód, są podstawą opracowywania dekadowych i miesięcznych komunikatów o jakości wód rzecznych Polski.

5. Sieć podstawowazadania: • dostarczanie danych o stanie czystości wód rzek, będący podstawą opracowywania corocznej oceny stanu; • analizowanie procesów hydrogeochemicznych w zlewni; • Sieć obejmuje 1027 przekrojów pomiarowo kontrolnych zlokalizowanych na 57 rzekach. • Badania wykonywana 1 lub 2 razy w miesiącu i obejmują 27 parametry jakości wód, • Sieć graniczna • Obejmuje przekroje kontrolno pomiarowe uzgodnione w ramach umów z partnerami zagranicznymi (58 przekrojów kontrolno-pomiarowych)

6. Sieci regionalnezadania: • stworzenie miarodajnego narzędzia oceny stany jakości wód z obszaru regionu (bądź województwa); • stworzenie bazy danych do podejmowania decyzji planistyczno-inwestycyjnych na rzecz poprawy jakości wód w obszarze regionu; • zapewnienie warunków powtarzalności wyników pomiarów; • określenie wpływu źródeł zanieczyszczenia na jakość wód; • tworzenie programów zadań z zakresu ochrony wód dla potrzeb władz samorządowych; • dostarczanie danych do kontroli jakości wód rzek wpływających i wypływających z monitorowanego obszaru.

7. Sieci lokalne Tworzone są przez podmioty gospodarcze szkodliwie oddziaływujące na środowisko na podstawie decyzji administracyjnych przez organ administracji. Osłonowe stacje ujęć wód Systemy ostrzegawczo-osłonowe ujęć wody w aglomeracjach miejskich – finansowane przez przedsiębiorstwa produkujące i dostarczające wodę pitną.

8. MONITORING WÓD STOJĄCYCH (JEZIORA) • Cel: • ocena stanu wód jezior. • niedopuszczenie do degradacji jezior • Monitoring reperowy •  Cel: identyfikacja zanieczyszczeń wód jeziorowych spowodowanych ogólnym pogorszeniem stanu środowiska i ustalenie głównych dróg ich transportu. •  Elementem badań jest także jakość i ilość wód dopływów i wypływów. • Sieć reperowa obejmuje 33 jeziora w małym stopniu narażone na oddziaływanie czynników antropogennych.

9. Kryteria wyboru jezior do sieci reperowej: • jezioro nie może być odbiornikiem ścieków pochodzących ze zrzutów punktowych; • duża powierzchnia jeziora – ponad 100 ha; • zróżnicowane rozmiary zlewni (stosunek powierzchni zlewni do powierzchni jeziora); • zróżnicowane użytkowanie gruntów w zlewni. • Analizy jakości wód jeziorowych i zasilających je cieków obejmuje 20 wskaźników fizyko-chemicznych oraz 2-4 biologiczne, przeprowadza się 2-4 razy w roku. • Wykonawca IMGW.

10. Monitoring podstawowy Cel: określenie stanu zanieczyszczenia wybranych jezior i ich przyczyn. Badania prowadzi się co roku na innych jeziorach o powierzchni większej niż 50 ha (1032 jeziora) oraz na zbiornikach mniejszych ważnych dla regionu z ekologicznego i gospodarczego punktu widzenia. Cykl badawczy co 5 lat w stosunku do wszystkich wytypowanych jezior. W przypadku wykrycia niekorzystnych zmian wód jeziora opracowuje się program ochrony. Badania prowadzą WIOŚ pod nadzorem IOŚ.

11. Wskaźniki określające podatność jezior na degradacje: • średnia głębokość jeziora – iloraz objętości jeziora i powierzchni zwierciadła wody; • stosunek objętość jeziora do długości linii brzegowej - im iloraz większy tym jezioro bardziej odporne; • procent stratyfikacji wód – udział hypolimnionu w całej objętości jeziora, im wyższy tym lepsza jakość wody; • iloraz powierzchni dna czynnego tj. dna leżącego w zasięgu epilimnionu i objętości epilimnionu im wyższy tym gorzej; • procent wymiany wody w roku – stosunek odpływu wody z jeziora do jego pojemności w odniesieniu do jednostki czasu, im większy tym gorzej; • współczynnik Schindlera – iloraz powierzchni zlewni całkowitej mierzonej łącznie z powierzchnią jeziora i objętości jeziora (Pz +Pj/V) – jest wskaźnikiem wpływu zlewni na jezioro, im mniejszy tym lepiej;

12. sposoby zagospodarowania zlewni bezpośredniej (zl. bezp. – obszar z którego następuje bezpośredni spływ wód do jeziora). • Hypolimnion – (warstwa podskokowa) dolna, chłodna warstwa wód w jeziorze • Epilimnion (warstwa nadskokowa) – górna, w lecie najlepiej ogrzana warstwa wód w jeziorze.

13. MONITORING GEOCHEMICZNYCH OSADÓW WODNYCH •  cel – oznaczenie w nich metali ciężkich jako wskaźnika zanieczyszczenia wód metalami •  sieć pomiarowa monitoringu osadów obejmuje: • punkty zlokalizowane przy ujściach rzek o długości ponad 60 km oraz wszystkich rzek prowadzących wody pozaklasowe; • punkty rozmieszczone równomiernie wzdłuż biegu rzek o długości ponad 100 km; • punkty zlokalizowane na granicy państwa na rzekach wypływających lub wpływających na terytorium Polski; • punkty zlokalizowane na jeziorach w sieci podstawowej. oznaczane są pierwiastki: As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Hg, Mn, Mg, Ni, P, Pb, S, Pb, Sr, Zn

14. MONITORING BAŁTYKU Międzynarodowy Program Monitoringu Bałtyku oparty jest na konwencji Helsińskiej o ochronie środowiska morskiego Bałtyku. Zasady metodyczne i organizacyjneustalono w Szczecinie w 1997r. Cel: poznanie kierunku natężenia i przyczyn długookresowych zmian zachodzących w ekosystemie bałtyckim. Program dotyczy stref pełnomorskich i oparty jest na 45 stacjach międzynarodowych. W polskiej strefie znajdują się 3 stacje. Pomiary fizyczne, chemiczne i biologiczne prowadzone są co najmniej 6 razy w roku. Ponadto prowadzi się kontrolę biomasy w strefie przybrzeżnej 2 razy w roku na 5 stacjach.

15. Monitoring strefy pełnomorskiej jest niewystarczający, wspierają go dodatkowo programy: • Mors – skażenia radioaktywne morza; • EGAP – zanieczyszczenia chemiczne atmosfery nadmorskiej; • monitoring odcinków ujściowych rzek i ładunków zanieczyszczeń wnoszonych do morza ciekami wodnymi; • monitoring osadów dennych; • monitoring stref przybrzeżnych

16. MONITORING ZBIORNIKÓW ZAPOROWYCH • Eutrofizacja spowodowana nadmiernymi ładunkami pierwiastków biogennych, głównie: P., N, C, powoduje pojawienie się toksycznych zakwitów sinic. Obok zanieczyszczeń chemicznych stanowi to poważne zagrożenie zbiorników zaporowych. • Przeciw działanie: • redukcja zanieczyszczeń ze źródeł punktowych • redukcja zanieczyszczeń obszarowych • redukcja i retencjonowanie nutrientów w korycie i dolinie rzeki • biokontrola wtórnego zanieczyszczenia w korycie i dolinie rzeki

17. Przyczyny dla których zbiorniki zaporowe są wyjątkowo podatne na degradację: • materia pochodzenia lądowego dostarczana jest do zbiornika na jednostkę objętości wody zbierana jest w dorzeczu z powierzchni wielokrotnie większej niż w przypadku jeziora • funkcjonowanie zbiorników o długim okresie retencji (powyżej 30 dni) zbliżone jest do zbiorników zamkniętych, w których występuje cyrkulacja biogenów. Stąd procesy eutrofizacji (przeżyźniania) mogą przebiegać szybko w przypadku braku odpowiednich zabiegów ochronnych. •  Jakość wody w zbiorniku jest wypadkową charakterys-tyki abiotycznej i biotycznej oraz procesów antropo-genicznych zachodzących w zlewni, stąd istnieje konieczność wypracowania zintegrowanej strategii i ochrony całych systemów rzecznych.

18. Zagrożenia • Toksyczne zakwity jako efekt eutrofizacji (przeżyźniania) Eutrofizacja powoduje wtórne zanieczyszczenie w postaci intensywnych zakwitów: • glonów - powodujących powstawanie chloroformu w trakcie procesu uzdatniania wody (chlorowanie) znacznie przekraczającego poziomy dopuszczalne; • sinic szczególnie w obecności dużych stężeń fosforu. Toksyny sinicowe np. hepatoksyny są stabilne chemicznie - nie podlegają rozkładowi w trakcie tradycyjnych procesów uzdatniania wody a nawet gotowania. Microcystis - sinica najczęściej występująca • Zakwity sinicowe a globalne zmiany klimatu • Ocieplanie klimatu powoduje nasilenie negatywnych procesów i zwiększenie zagrożenia spowodowane wydłużeniem się okresu wegetacji i wzrostu temperatury.

19. Monitoring • a. zlewnia • monitoring źródeł punktowych • monitoring zanieczyszczeń obszarowych (50% ładunków biogenów transportowanych rzekami do zbiorników zaporowych i Bałtyku) z wykorzystaniem zdjęć lotniczych • b. zbiornik • monitoring standardowy • monitoring w czasie powodzi (intensyfikacja) • monitoring biologiczny - fitoplankton/ zooplankton/ryby • planktonożerne/ryby drapieżne • monitoring osadów wodnych • Badania będą prowadzone: • sieci regionalne – pojemność ponad 40 mln m3 • sieci lokalne

20. EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO WÓDPOWIERZCHNIOWYCH • Zadaniem podsystemu jest określenie i dokumentowanie ilości i rodzaju zanieczyszczeń wprowadzanych do wód. • Cele: śledzenie zmian ładunków odprowadzanych do wód; • identyfikacja głównych źródeł zanieczyszczeń; • prowadzenie prawidłowej gospodarki wodą w układzie zlewniowym w tym optymalizację programów naprawczych; • zakres badań:BZT5, ChZT, zawiesiny, metale ciężkie, chlorki, siarczany, biogeny, fenole lotne, cyjanki, detergenty, ekstrakt eterowy. •  Badania uzupełnione o szacowanie spływów powierzchniowych oraz o nierejestrowane małe źródła punktowe.

21. MONITORING ZWYKŁYCH WÓD PODZIEMNYCH • Cel: wspomaganie działań zmierzających do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu czynników antropogenicznych na wody podziemne. • W Polsce objęto ewidencją 12 323 potencjalne źródła skażenia wód podziemnych w tym: • wylewiska i wysypiska odpadów komunal. - 865 • fermy hodowlane i przemysł spożywczy - 404 • zwałowiska odpadów przemysłowych - 310 • magazyny materiałów chemicznych - 131 • obiekty gospodarki produktami naftowymi - 10267 • inne - 343

22. Sieć krajowa monitoringu wód podziemnych • stanowiska pomiarowe reperowe • stanowiska pomiarowe podstawowe • sieć reperowa • zadanie: prowadzenie obserwacji zmian chemizmu, a także stanu zwierciadła wód podziemnych głównych pięter wodonośnych na obszarach o niewielkim oddziaływaniu antropopresji i poza oddziaływaniem lokalnych ognisk zanieczyszczeń. • Sieć reperowa ma liczyć 250 stanowisk pomiarowych. • Sieć podstawowa • zadania: zapewnienie stałej kontroli jakości wód powszechnie użytkowanych poziomów wodonośnych. • Sieć podstawowa składa się z 1150 stanowisk pomiarowych.

23. Sieć regionalna • Zadania: rozpoznanie oraz stała kontrola jakości wód o znaczeniu regionalnym: • ustalenie jakości wód i priorytetów ich wykorzystania na potrzeby komunalne i przem.; • rozpoznanie wpływu w czasie i przestrzeni naturalnych i antropogenicznych procesów kształtujących jakość wód; • określenie odporności wód na zanieczyszczenia wielkoprzestrzenne; • ustalenie i oszacowanie istniejących i potencjalnych ognisk zanieczyszczeń oraz określenie ich zasięgu i zagrożeń jakie powodują dla wód podziemnych; • przedstawienie trendów zmian jakości wód; • dostarczenie danych umożliwiające ustalenie strategii ochrony wód; • umożliwienie realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniami oraz podniesienie jakości wód już zanieczyszczonych; • prowadzenie racjonalnej gospodarki wodami podziemnymi; • racjonalne zagospodarowanie przestrzenne uwzględniające potrzebę ochrony wód podziemnych

24. MONITORING REGIONALNY • Sieć monitoringu regionalnego powinna obejmować główne zbiorniki wód podziemnych stanowiące podstawowe źródło zaopatrzenia w wodę aglomeracji miejsko-przemysłowych i wiejskich i spełniających przynajmniej jeden z warunków: • posiadają znaczną ilość zasobów; • są intensywnie użytkowane; • wartość zasobów jest istotna dla gospodarki regionu; • jakość wód ulega zmianom; • podlegają lub będą podlegać oddziaływaniu antropopresji.

25. Monitoring regionalny musi zawierać informacje o warunkach hydrologicznych: • warunki występowania zbiorników wód oraz o warstwach izolujących tj. podścielających i pokrywających; • warunki zasilania i drenażu zbiorników wód oraz drogi przepływu i więzi hydrauliczne z innymi poziomami wodonośnymi i wodami powierzchniowymi; • właściwości fizyko-chemiczne wód zbiornika; • ocena podatności zbiornika na zanieczyszczenia; • wielkość zasobów dyspozycyjnych; • charakterystyka techniczna studni oraz pobór wód.

26. SIECI LOKALNE MONITORINGU WÓD PODZIEMNYCH • zadania: • rozpoznawanie i śledzenie wpływu na jakość wód podziemnych stwierdzonych i potencjalnych ognisk zanieczyszczeń • stała kontrola jakości wody dopływająca do ujęcia wody podziemnej. • monitoring lokalny tworzony jest także wokół konkretnych ujęć wody w formie osłonowej

27. MONITORING POWIERZCHNI ZIEMI (MPZ) • powierzchnia ziemi - wierzchnia warstwa utworów geologicznych, pokrywa glebowa i szata roślinna, niezależnie od ekologicznych i gospodarczych funkcji terenu oraz charakteru i stanu przekształcenia wymienionych elementów środowiska. • Elementy biologicznie czynnej powierzchni ziemi: • gleba; • rzeźba terenu; • fitoekologiczne zasoby wody; • szata roślinna.

28. Najważniejsze zagrożenia biologicznie czynnej powierzchni ziemi: • zmiany w strukturze użytkowania ziemi; • techniczna zabudowa powierzchni ziemi; • górnicza eksploatacja surowców; • składowanie odpadów; • przemysłowe i motoryzacyjne zanieczyszczenie ekosystemów; • chemizacja produkcji rolnej i leśnej; • inwestycje powodujące degradację gleb i zakłócenia stosunków wodnych.

29. zadania monitoringu (MPZ) - analizowanie, ocenianie i prognozowanie jakościowych i ilościowych zmian w strukturze ekologicznej, będącej skutkiem: • radykalnej ingerencji w środowisko; • długotrwałego użytkowania środowiska; • antropopresji z przyległych i odległych terenów; • żywiołów naturalnych. • zadania MPZ w zakresie informacyjno-organizacyjnym: • dostarczanie informacji o stanie i zmianach jakościowych oraz przestrzennych w zakresie degradacji i zanieczyszczenia gleb, użytkowania ziemi i dewastacji ich powierzchni; • dostarczanie ostrzegawczych prognoz dotyczących zachodzących zmian; • integrowanie i usprawnianie badań i ocen związanych z powierzchnią ziemi.

30. źródła informacji do monitoringu przestrzennego: • dane z monitoringów branżowych, monitoringu lokalnego, prac prowadzonych przez instytuty naukowe, materiały wojewódzkich służb ochrony środowiska; • materiały z istniejącej dokumentacji glebowej i topograficznej; • zdjęcia lotnicze i satelitarne (techniki teledetekcji);

31. Monitoring terenów rolnych – MTR (teoria) • zadania: gromadzenie danych źródłowych o ilościowych i jakościowych zmianach w strukturze przestrzennej użytków rolnych, pomiary i obserwacje, ocena stanu degradacji i zagrożenia, prognozowanie negatywnych tendencji, wskazywanie potrzeb profilaktycznych i rekultywacyjnych działań. • monitoringi wchodzące w skład MTR: • monitoring agroekologiczny; • monitoring chemizmu gleb i roślin; • monitoring erozji gleb; • monitoring melioracji i rekultywacji gruntów; • monitoring użytków zielonych i mokradeł; • monitoring chemizacji rolnictwa.

32. 1. Ocena stanu zasobów gleb gruntów rolnych: • grunty orne; • użytki zielone. • 2. Agrochemiczne właściwości gleb użytków rolnych: • zawartość próchnicy w ornych glebach mineralnych • stan i zasoby materii organicznej w glebach torfowych • odczyn gleb uprawnych • zasobność gleb uprawnych w składniki mineralne: - makroelementy: P, K, Mg - mikroelementy: B, Cu, Mn, Mo, Zn - rozpuszczalne formy mikroelementów

33. 3. Stan erozji gleb: • erozja wodna; • erozja wąwozowa; • erozja wietrzna. • 4. Określenie stanu degradacji gleb: • degradacja gleb powodowana imisją zanieczyszczeń gazowych i pyłowych; • oddziaływanie nawozowej chemizacji rolnictwa; • oddziaływanie środków ochrony roślin; • degradacja gleb powodowana deformacjami; • stosunków wodnych. • 5. Degradacja gleb powodowana mechanicznymi przekształceniami powierzchni

34. MONITORING TERENÓW ZURBANIZOWANYCH ujmuje wszystkie formy użytkowania ziemi (gruntów) w granicach administracyjnych miast, łącznie z terenami przemysłowymi. 1. monitoring struktury użytkowania terenów zurbanizowanych: - analizuje, ocenia i prognozuje zmiany w strukturze przestrzennej ekologicznego i technicznego zagospodarowania ziemi na podstawie istniejącej dokumentacji oraz specjalistycznych ekspertyz i badań. - weryfikuje on zgodność kształtowania struktury przestrzennej miasta z obowiązującymi planami przestrzennego zagospodarowania i dostarcza danych na potrzeby lokalnych planów zagospodarowania

35. 2. monitoring struktury i funkcjonowania zieleni • analizuje i ocenia: • udział powierzchni biologicznie czynnych (zielonych) w strukturze miasta; • zmiany udziału terenów zieleni w przestrzennym rozwoju miasta; • zgodność terenów zieleni z ekologicznymi warunkami miasta. • 3. monitoring degradacji gleb i roślin • kontroluje: • chemiczne, fizyczne i biologiczne zanieczyszczenia biologicznie czynnych powierzchni miasta; • zniekształcenia pokarmowych i wodnych warunków życia i funkcjonowania szaty roślinnej.

36. 4. monitoring deformacji i zanieczyszczenia gruntów • gromadzi i przetwarza źródłowe dane o mechanicznym i chemicznym zanieczyszczeniu wierzchniej warstwy ziemi. • 5. monitoring odpadów - • gromadzi i opracowuje informacje o: • składowiskach odpadów; • gruntach rekultywowanych i użyźnianych odpadami, uwzględniając aktualny i potencjalny stan zagrożenia dla jakości środowiska. • zadania: kontrola wpływu składowiska na środowisko w czasie: budowy, eksploatacji, rekultywacji i ponownego zagospodarowania

37. MONITORING LEŚNY (MTL) • 1. Monitoring struktury lasów: • - struktura wiekowa; • - struktura gatunkowa; • - siedliska leśne; • - struktura powierzchniowa zasobów leśnych: • plany urządzania lasów • mapa glebowo-siedliskowa (skala 1:5 000) • mapa gospodarczo-przeglądowa obszaru leśnictw

38. Monitoring stanu zdrowotnego lasówzadania: • określenie przestrzennego rozkładu poziomu uszkodzeń drzewostanu; • śledzenie kierunku zmian poziomu uszkodzeń w czasie; • analizowanie związków przyczynowo-skutkowych pomiędzy uszkodzeniem lasów a biotycznymi i abiotycznymi czynnikami środowiska; • opracowywanie prognoz zmian poziomu uszkodzenia lasu. • Czynniki zagrażające kondycji zdrowotnej lasów: • wiatry i śnieg; • ilość, stan i obieg wody; • grzyby, szkodniki owadzie; • ssaki roślinożerne; • pożary lasu; • stan powietrza atmosferycznego.

39. Na monitoring stanu zdrowotnego lasów składają się: • monitoring biologiczny - system Stałych Powierzchni Obserwacyjnych (SPO); • Wielkopowierzchniowa Inwentaryzacja Stanu Zdrowotnego i Sanitarnego Lasu (WISZiSL); • monitoring techniczny; • inwentaryzacja zagrożenia fitopatologicznego.

40. monitoring biologiczny - system Stałych • PowierzchniObserwacyjnych (SPO) • SPO założono w 1989 roku, w drzewostanach: sosnowych, świerkowych, jodłowych, dębowych, bukowych i brzozowych w wieku powyżej 40 lat. Każda powierzchnia składa się z 20 drzew, wybranych z drzewostanu panującego. • powierzchnie I rzędu – 1500 • powierzchnie II rzędu – 500 • powierzchnie III rzędu - 200

41. a.defoliacja i odbarwianie aparatu asymilacyjnego • wskaźnik defoliacji i wskaźnik odbarwienia • oblicza się jako średnie ważone wyrażone wzorem: • X = (n + 2n + .......+10n) / N • gdzie: • x - wskaźnik defoliacji lub odbarwienia, • n - liczba drzew w dziesięcioprocentowych • przedziałach, • N - liczba wszystkich drzew, • 1,2,3,...10 - numery przedziałów. • b. badania dendrometryczne: • badanie zmian miąższości drzewostanów; • pomiar pierśnicy; • pomiar wysokości; • grubość kory/

42. chemizm igliwia; • stopień uszkodzenia drzewostanów; • rozpoznanie populacji owadów; • badanie gleby; • badanie żywych korzeni poniżej 0.2 mm. • 2. Wielkopowierzchniowa Inwentaryzacja Stanu Zdrowotnego i Sanitarnego Lasu • Ocena na podstawie ubytku aparatu asymilacyjnego- stopień defoliacji, obejmuje drzewostany w wieku powyżej 20 lat. • Łącznie wylosowano (założono) 23 122 powierzchnie • klasyfikacja : • drzewa martwe; • drzewa żywe.

43. 3. Monitoring techniczny • określenie przestrzennego rozkładu głównych zanieczyszczeń powietrza: SO2, NOx, F. • pomiary metodą kontaktową - pasywny monitory • wyniki wyrażone w mg/m2/dobę - jako wartości średnie • 4. Inwentaryzacja zagrożenia fitopatologicznego i entomologicznego • Specyficzny wysoce wyspecjalizowany monitoring • choroby systemów korzeniowych (huba, opieńka); • szkodniki liściowe; • szkodniki drewna.

44. MONITORING TERENÓW GÓRNICZYCH zadania: gromadzenie, przetwarzanie i interpretowanie źródłowych informacji o użytkowaniu, degradacji i rekultywacji środowiska w obrębie każdego terenu górniczego, regionu, rodzaju górnictwa. MONITORING PRZYRODY CHRONIONEJ zadania - ewidencjonowanie struktur przestrzennych i funkcjonowania: parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, obszarów krajobrazu chronionego, użytków ekologicznych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.

45. MONITORINGI STRUKTUR PRZESTRZENNYCH (MPS) • MPS pozyskuje i przetwarza dane o występowaniu, użytkowaniu i funkcjonowaniu głównych składników powierzchni ziemi, niezależnie od sposobów użytkowania środowiska. Szczególnym zadaniem MPS jest ocena negatywnych (degradacyjnych ) zjawisk oraz wskazywanie niezbędnych profilaktycznych i rekultywacyjnych działań. • działy MPS: • monitoring użytkowania ziemi; • monitoring zniekształcenia powierzchni ziemi; • monitoring odpadów w środowisku; • monitoring degradacji i odnowy środowiska.

46. 1. monitoring użytkowania ziemi • jest kartograficznym , liczbowym i opisowym systemem o zmianach zachodzących w strukturze użytkowania terenu. • 2. monitoring zniekształcenia powierzchni ziemi • eksploatacja zasobów geologicznych, • składowanie odpadów • budownictwo: przemysłowe, mieszkaniowe, drogowe • budownictwo wodne, regulacja rzek i melioracje wodne • erozja wodna powierzchniowa, rzeczna, morska • erozja wietrzna • masowe ruchy ziemi • powodzie • poszukiwanie i dokumentowanie zasobów geologicznych

47. 3. monitoring odpadów w środowisku gromadzi, analizuje i opracowuje dane o składowiskowym użytkowaniu i użytkowym wprowadzaniu odpadów do ziemi oraz o ekologicznych skutkach tego wprowadzania MOŚ prowadzony jest w oparciu o: obowiązkowe ewidencjonowanie odpadów wprowadzenie klasyfikacji i oceny odpadów w aspekcie ich szkodliwego oddziaływania na środowisko 4. monitoring degradacji i odnowy środowiska gromadzi dane o występowaniu głównych form degradacji na głównych obszarach zagrożenia

48. MONITORING PRZYRODY OŻYWIONEJ • cel - badanie stanu poszczególnych gatunków flory i • fauny i całych zespołów • obejmuje: • monitoring gatunków; • monitoring biocenoz i systemów ekologicznych; • monitoring lasów. • Monitoring gatunków • składa się: • monitoring gatunków ginących zagrożonych i rzadkich; • monitoring zwierząt łownych; • monitoring gatunków inwazyjnych i szkodliwych.

49. ad a) monitoring gatunków ginących zagrożonych i rzadkich • opiera się na czerwonych listach i księgach • dane o gatunkach obejmują: • dane o liczebności populacji; • opis biologiczny gatunku; • opis siedliska; • mapa występowania gatunku w Polsce i w Europie; • stopień zagrożenia i możliwość ochrony; • źródła informacji i literatura.

50. MONITORING HAŁASU Hałas definiujemy jako drgania rozprzestrzeniające się w powietrzu w postaci fal akustycznych o częstotliwościach i natężeniach stwarzających uciążliwość dla ludzi i środowiska Zadaniem monitoringu hałasu jest uzyskanie w ujednolicony sposób danych dotyczących klimatu akustycznego, rozumianego jako zespół zjawisk zachodzących w środowisku zewnętrznym, określony za pomocą parametrów akustycznych w funkcji częstotliwości, czasu i przestrzeni.