OKUL/KURUMDA STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ “GELECEĞE YÖNELİM”

1. OKUL/KURUMDA STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ“GELECEĞE YÖNELİM”

2. Okul/Kurumlarda Stratejik Planlama Zorunlu mudur? 2010/14 Sayılı Genelge ile İlçe MEM, Okul/Kurumlar stratejik plan hazırlamakla yükümlü tutulmuştur.

3. OKUL/KURUMDA STRATEJİK PLANLAMA Stratejik planlama, bir örgütün ne olduğu, ne yaptığı ve bunu niçin yaptığını şekillendirmek ve buna rehberlik etmek için temel kararlar üretmeye yönelik disiplinli bir çaba olarak tanımlanabilir.

4. 2014 2013 2012 2011 2010 Stratejik Planlama • Bulunduğumuz nokta ile ulaşmayı arzu ettiğimiz durum arasındaki yoldur.

5. Okul/Kurum stratejik planının ayırt ediciözellikleri • Uzun dönemli olması • Bütünleştirilmiş bir anlayışla okulun geleceğinin tasarlanması • Okulun dışındaki dünyanın gelecekteki eğilimlerinin dikkate alınması • Okulun var olan ve gelecekte olabilecek kaynaklarının dikkate alınması

6. Stratejik Planlama Yapılırken Şu Sorulara Yanıt Aranacaktır: • Nerdeyiz? • Nereye Ulaşmak İstiyoruz? • Nasıl Ulaşırız? • Başarımızı Nasıl Takip Ederiz ve Değerlendiririz?

7. Stratejik Planlama Süreci

8. OKUL/KURUM SP ORGANİZASYONU

9. A. DURUM ANALİZİ Tarihsel Gelişim Yasal Yükümlülükler Ürün ve Hizmetler Paydaş Analizi ve Görüşler Kurum İçi analiz Örgütsel yapı İnsan kaynakları Teknolojik düzey Mali kaynaklar İstatistiki veriler - Çevre Analizi PEST Üst Politika Belgeleri GZFT analizi OKUL/KURUM SP • B. GELECEĞE YÖNELİM • Misyon, Vizyon, Temel değerler • Tema/Amaç ve Hedefler • Performans Hedefleri • Performans Göstergeleri • Faaliyet/Projeler • Stratejiler İZLEME VE DEĞERLENDİRME

10. OKUL STRATEJİK PLANI

11. Planlı Yönetim Okulun planlı bir şeklide yönetilmesi gereklidir. Çünkü Planlama; • Politika geliştirmeye, • Belirlenen politikaların somut iş programlarına ve bütçelere dayandırmaya, • Uygulamaları etkili bir şekilde izleme ve değerlendirmeye olanak sağlayacaktır.

12. Okulda Stratejik Planlamanın Hazırlık Aşamasında; • Planın Sahiplenilmesi, • Planlama Sürecinin Organizasyonu, (Stratejik Planlama Ekibi: Yönetici, Öğretmen, Personel, Veli, Öğrenci,) • İhtiyaçların Tespiti, • Zaman Planı, • Hazırlık Programı,

13. Misyon okul/kurumun varlık sebebidir; kurumun ne yaptığını, nasıl yaptığını ve kimin için yaptığını açıkça ifade eder. Misyon bildirisi stratejik plan dokümanının diğer kısımlarına da temel oluşturur. MİSYON BİLDİRİSİ

14. Misyon • Fransızca mission olup Türkçe karşılığı ulugörev, özgörev, amaç, görev olarak çevrilmektedir. • Misyon ifadesi okul/kurumun neyi kimin için yaptığını ifade eder

15. Misyon • Varlık sebebinin tanımlanması • Dört temel soru • Ne? • Nasıl? • Neden? • Kime?

16. Misyon için cevaplanması gereken sorular • NE yapmamız gerekiyor/bekleniyor? • Bunları KİM için yapıyoruz? • Hangi yöntem, yaklaşım ve değerler ile NASIL üretiyoruz? Nasıl çalışıyoruz? • Bunları NEDEN yapıyoruz? Neden varız?

17. Misyon İfadesi NE? Hizmet alanların ihtiyaçları NEDEN? Var oluş nedeni, kuruluş amacı Nasıl? Yaklaşımlar,yöntemler KİME? Hizmet alan kesimler

18. Örnek: Okul için Misyon ifadesi • “Biz; çağın gerekleri ile donanmış uygun eğitim ortamlarında, bilimsel yöntem ve teknikleri kullanarak, özgür düşünen, kendisi ve toplumla barışık, milli ve evrensel değerleri benimsemiş, bilgiyi üreten ve bireyleri bir üst eğitim kurumuna ve hayata hazırlamak için varız.”

19. Örnek: Okul için Misyon ifadesi • “Tüm paydaşlarıyla çağın gereğine uygun, kamu yararına yönelik ihtiyaç duyulan etkili ve verimli eğitim öğretim hizmeti sunmaktır”

20. Fransızca vision olup Türkçe’ye özülkü, uludüş, geniş görüşlülük, uzgörü, gösterim, geniş görüş, ileri görüş olarak çevrilmiştir. Vizyon kuruluşun geleceğini simgeler Kuruluşun gelecekte neleri yapmak istediğinin güçlü bir anlatımıdır. Vizyon bir kuruluşun farklı birimleri arasında birleştirici bir unsurdur. VİZYON BİLDİRİSİ

21. Vizyon • Ulaşılmak istenen zirve • İdealist, özgün, çekici, heyecan verici • İddialı / gerçekçi

22. Güçlü bir vizyon • İdealisttir; yürekten gelmesi, hissedilmesi gerekir.·Özgündür; kuruluşa aidiyeti belirgindir.·Ayırt edicidir; okulu diğer okullardan farklı kılar..·Çekicidir; kuruluş içinden olan ve olmayan kişilerin ilgisini çeker, sinerji yaratır.

23. Vizyon İfadesi • Doğru yada yanlış değildir • Gerçekleşmek zorunda değildir • Heyecan vericidir • “Hayal edilen ama hayal ürünü olmayan” bir resimdir.

24. Misyon - Vizyon

25. Örnek: Vizyon ifadeleri • “Eğitimde öncü konuma gelerek dünyanın en kaliteli okulları arasında yer almaktır” • “Özgün çalışmalarıyla model gösterilen kurum olmaktır” • “Bilim ve teknolojinin ışığında geleceğe yön vermek” • Çevrenin bilim, kültür ve sanat merkezi bir okul olmak

26. Temel Değerler/İlkeler • Çalışma felsefesi • Kuruluşun çalışmalarına temel teşkil eden değerler, standartlar ve idealler • Çalışanlarca benimsenen değerler ve inançlar

27. Değerler üç temel alana ilişkin olabilir • Kişiler: Kurum çalışanları ve kuruluş dışındaki kişiler • Süreçler: Kurumun yönetim, karar alma ve hizmet üretimi süreci • Performans: Kurumun ürettiği hizmet ve/veya ürünlerin kalitesine yönelik beklentiler

28. Temel Değerler (Örnek) • ……. Okulu/Kurumu olarak, paydaşlarının istek ve beklentilerine yönelik olarak, paydaşlarıyla açık iletişim ve empati kurar, okulun tüm süreçlerine okul toplumun üyelerinin katılımını sağlayarak okulumuz ile özdeşim kurmasını sağlar, güvene ve işbirliğine dayalı, sürekli gelişim anlayışı içinde öğrenci merkezlieğitim okul merkezli yönetim anlayışını benimseyerek öğrencibaşarısını temel alır ve eğitimin niteliğinden ödün vermeyiz.

29. Temel Değerler (Örnek) • Karar alma sürecinde katılımcılık, şeffaflık ve eşitlik esastır • İnanıyoruz ki; Bütün öğrenciler zekidir, önemli olan bu zekayı aktif hale getirebilmektir. • Biliyoruz ki;Çağımız bilgi öğretme çağı değil, bilgiye ulaşmanın yollarının öğretildiği çağdır.

30. Temel değerler (örnek) • Kalite: Varlık nedenimiz öğrencilerimizdir, kalite işimiz, öğrenci veli ve toplumun beklentilerinin karşılığını vermek bizim hedefimizdir. • Sorumluluk: Bireyler olarak tam sorumluluk gösterir, birlikte çalıştıklarımızın sorumluluğunu destekleriz. • Karşılıklılık: Karşılıklı yarar, kamusal yarar; kamusal yarar ise kalıcı olandır. • Verimlilik: Kaynakları azami ölçüde kullanır, hiçbir şeyi israf etmeyiz ve en iyi yapabildiğimiz işi yaparız.

31. Temalar • Tema; Hizmetlerin ana başlıklar altında verilmesidir. • Tema yazılırken “ilgili amaç ve hedef yazılabilir mi?” • Tema başlığı mümkün olduğu kadar kısa olur. (1-2-3 kelime)

32. Tema Başlıkları • EĞİTİM-ÖĞRETİM • EĞİTİME DESTEK HİZMETLERİ • Paydaş İlişkileri • İnsan Kaynakları • Sektörel İşbirliği • Fiziki Durum • Disiplin • Mali Kaynaklar • Akademik Başarı • …..

33. TEMALAR (MEB) OKUL ÖNCESİ İLKÖĞRETİM ORTA ÖĞRETİM ÖZEL ÖĞRETİM ÖZEL EĞİTİM REHBERLİK ULUSLAR ARASI İLİŞKİLER AB’YE UYUM DENETİM DANIŞMANLIK KURUMSAL KAPASİTENİN GELİŞTİRİLMESİ BİLGİ TOPLUMU HAYAT BOYU ÖĞRENME YÜKSEK ÖĞRETİM

34. Stratejik Amaçlar • Sonuca yönelik • Tutarlı (vizyon, misyon ve ilkelere uygun) • Kavramsal • Yön belirlerler

35. Stratejik Amaçlar • Uygulayıcılar tarafından benimsenmelidir. • Amaçlar motive edici olmalıdır • Her düzeyde birbiriyle uyumlu olmalıdır. • Misyon, vizyon ve ilkelerle uyumlu olmalıdır. • Okul/kurumun misyonunu yerine getirmesine katkıda bulunmalıdır. • Okul/kurumun şimdiki durumundan gelecekteki arzu edilen durumuna dönüşümünü sağlayabilecek nitelikte olmalıdır.

36. Stratejik Amaçlar • Stratejik planlama sürecinin daha sonraki aşamaları için bir çerçeve sunmalıdır. • Hedeflerin gerçekleştirilmesinde yol gösterici olmalıdır. • Kurumun öncelikleri ve durum analizi sonuçlarına göre şekillenmelidir. • Önemli dışsal değişiklikler olmadığı sürece değiştirilmemelidir

37. Stratejik Amaçlar ..mek, …mak (mastar eki) ile biter. Cümlenin açık anlaşılır, net olması gerekir. Stratejik amaç, görev tanımı değildir.

38. Stratejik Amaç Örnek: Eğitim-öğretim yapmak görev iken, çağa uygun şekilde eğitim-öğretim yapmak stratejik amaçtır. Stratejik amaç ifadelerinin görev tanımı ifadelerinden ayrılabilmesi için: daha etkili, verimli, daha kısa zamanda, daha düşük maliyetle,daha geniş kitlelerle, yeniliklere açık, çağa uygun gelişmelerle güncelleyerek gibi kelimeler stratejik amaç cümlelerine eklenmelidir.

39. Stratejik Amaç • Müşterilerimize hizmet etmeyi sürdüreceğiz. Neden yanlış? Amaç, geleceğe dönük pozitif bir değişimi yansıtmamaktadır. Eğer kurumun şu anki hizmet kalitesi kötü ise bunun devam edeceğini ifade eder.

40. Stratejik Amaç • Örnek; Ekiplerin her biri yılda bir kez seminer düzenleyecektir. Neden yanlış? Amaç yeterince açık değildir. Seminerlerin yapılması ile ne amaçlandığı belli değildir. Burada yazılan husus, amaçtan çok amacı gerçekleştirecek bir yolu ya da yöntemi ifade etmektedir.

41. Sorular • Kuruluş misyonunu yerine getirmek için neler yapmalıdır? • Kuruluş orta vadede neleri başarmayı amaçlamaktadır? • Kuruluşun şu andaki faaliyetleri dış çevre ile uyumlu mudur, değilse ne değişmelidir? • Kuruluş diğer kamu kuruluşları ile ortak amaçlara sahip midir?

42. Hedefler • Amaçları gerçekleştirecek somut ifadeler • Miktar, maliyet, kalite, yer ve zaman • Rakamsal • Kısa vadeli • Sonuca odaklı

43. AMAÇLAR Örgütün misyonunu gerçekleştirmesine katkıda bulunmalıdır. Misyon, vizyon ve temel değerlerle uyumlu olmalıdır. İddialı, ama gerçekçi ve ulaşılabilir olmalıdır. Ulaşılmak istenen sonuçları açık bir şekilde ifade etmeli, ancak bunlara nasıl ulaşılacağını ayrıntılı olarak açıklamamalıdır. Hedefler için bir çerçeve çizmelidir. Durum analizi sonuçlarına göre şekillenmelidir. Orta vadeli bir zaman dilimini kapsamalıdır. Önemli dışsal değişiklikler olmadığı sürece değiştirilmemelidir. HEDEFLER Yeterince açık ve anlaşılabilir ayrıntıda olmalıdır. Ölçülebilir olmalıdır. İddialı olmalı, fakat imkansız olmamalıdır. Sonuca odaklanmış olmalıdır. Zaman çerçevesi belli olmalıdır Stratejik Amaç – Hedef İlişkisi

44. HEDEFLERİN BELİRLENMESİ • Her stratejik amaç için 5 yıllık Hedef belirlenir, Hedefler 1-4 adet olur. 2014’te nereye varacağız? Ona göre düşünülür. …mek, …mak şeklinde mastar kipiyle yazılır. • Hedeflerle faaliyetler karıştırılmamalıdır.

45. Hedefler İKİ BİÇİMDE HEDEF YAZILIR 1.Yazım Biçimi S-Spesifik (özgün daraltılmış, sınırları belirgin) S-Somut Ö-Önemli Ö-Ölçülebilir G-Gerçekleştirilebilir Z-Zaman ilişkili

46. Hedefler SÖÖG-ZKuralına göre yazılmış bir hedef rakam ve yüzdelerle ifade edilir. • Örnek: Mesleki teknik okullarındaki 2010 yılında %37 olan okullaşma oranını 2013 yılında %55’e çıkartmak. Hedef eğer rakam ve yüzdelerle ifade edilirse performans göstergeleri yazılmaz

47. HEDEF VE PERFORMANS GÖSTERGELERİNİN BELİRLENMESİ İKİ BİÇİMDE HEDEF YAZILIR 2.Yazım Biçimi Genel terimlerle ifade edilir ve genel terimlerle yazılan hedeflerin performans göstergeleri yazılır. Örnek Hedef: Meslekî teknik öğretim kurumlarına devam eden öğrenci sayısını 2013 yılında 2 katına çıkarmak. PERFORMANS GÖSTERGELERİ (PG) PG-1: Mesleki teknik öğretime devam eden öğrenci sayısı PG-2: Mesleki teknik öğretime devam eden öğrenci sayısının ortaöğretim içindeki payı PG-3: Mesleki teknik öğretime ortaöğretim bütçesinden ve bütçenin genelinden ayrılan pay PG-4: Mesleki teknik eğitim için ön kayıt yaptıran öğrenci sayısı

48. Hedeflerin belirlenmesi için gerekli sorular • Hedefler, kuruluşun misyon, vizyon, ilkeler ve stratejik amaçları ile tutarlı mı? • Hangi spesifik sonuçlara ulaşmaya çalışılıyor? Sonucu etkileyen faktörler nelerdir? • Bir stratejik amaca ilişkin hedefler gerçekleştirildiğinde o stratejik amaca ulaşılabiliyor mu?

49. Hedef ifadeleri ölçütleri 1. Ölçülebilirlik; Ölçülebilirlik için zaman, harcama, maliyet gelir, başarı oranı vb. kavramlar kullanılır. 2.  Ulaşılabilirlik; Hedefler gerçekçi ve ulaşılabilir olmalıdır. Belirli bir hedefe ulaşma, yeni bilgiler elde etmeyi, yeni bir beceri ya da süreci öğrenmeyi gerektirebilir ve çevresel belirsizliğin yanı sıra örgütün kendisiyle ilgilidir.

50. Hedef ifadeleri ölçütleri 3. Sınırlanabilirlik; Hedefler açık, kapsamlı, ancak sınırlanabilir ve üretim olmalıdır. 4. Kabul edilebilirlik; Örgütsel hedefler, çoğu kez hedef oluşturma biçimi, hedeflerin öncelikleri, hedef oluşturma sürecine ilişkin biçimsel olmayan dinamikler; hedeflerin gerçekleşme yeteneği ve algılanan öneme dayalıdır.