PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNA

1. PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNA Podstawowe zasady

2. MORALNY I PRAWNY OBOWIĄZEK UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY. • Życie ludzkie jest wartością o najwyższą. Często nie zdajemy sobie sprawy, że każdy z nas może znaleźć się w sytuacji zagrożenia życia z powodu nagłego zachorowania czy też nieszczęśliwego wypadku. Jeżeli oczekujemy, że ktoś udzieli nam wówczas odpowiedniej pomocy, powinniśmy również sami być przygotowani i gotowi do ratowania innych. • Od szybkości podjęcia działań ratowniczych i sprawności ich prowadzenia często zależy życie człowieka.

3. MORALNY I PRAWNY OBOWIĄZEK UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY. • Udzielenie pomocy osobie, której życie lub zdrowie jest zagrożone, to nie tylko moralny obowiązek każdego człowieka. Kwestie nieudzielenia I pomocy reguluje art.162 Kodeksu Karnego. • "Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażania siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3."

4. W nieszczęśliwych wypadkach i w schorzeniach przebiegających ostro często pierwsze minuty decydują o dalszych losach pacjenta! • Szybka i właściwa pomoc może uratować życie.

5. Nigdy nie wiadomo, kiedy zdarzy się wypadek lub inna sytuacja wymagająca natychmiastowej reakcji, dlatego ważne jest nabycie umiejętności zachowania się w sytuacji zagrożenia życia i postępowania z poszkodowanym do czasu pojawienia się wyspecjalizowanej służby medycznej.

6. Gdy jesteśmy świadkiem wypadku, powinniśmy: • szybko ustalić, co się stało i kiedy, • zlokalizować zagrożenia dla siebie i dla poszkodowanego (np. w wypadku drogowym – rozstawić trójkąt ostrzegawczy, włączyć światła awaryjne, przy porażeniu prądem elektrycznym – odłączyć napięcie głównym wyłącznikiem), • zabezpieczyć miejsce wypadku, rozpoznać liczbę poszkodowanych i ich stan, • nie narażać się samemu na niebezpieczeństwo (założyć rękawiczki ochronne, nie wchodzić do pomieszczeń, gdy istnieje podejrzenie ulatniania się gazu lub braku tlenu, nie podchodzić do porażonego prądem elektrycznym bez upewnienia się, że zasilanie główne zostało wyłączone itd.).

7. ŁAŃCUCH RATUNKU Łańcuch ratunku przedstawia prawidłową kolejność działań, które powinny być podejmowane w razie wypadku. • 1. Pierwsza pomoc udzielana przez świadka zdarzenia: •czynności doraźne, •wezwanie kwalifikowanej pomocy medycznej, •dalsze czynności związane z udzielaniem pierwszej pomocy. • 2. Kwalifikowana pomoc medyczna: •transport do szpitala, •opieka lekarska.

8. PIERWSZA POMOC • Pierwsza pomoc (pomoc przedlekarska, przedmedyczna)- są to proste, natychmiastowe czynności wykonywane przed przybyciem lekarza, pogotowia ratunkowego lub innych wykwalifikowanych osób, mające na celu ratowanie zdrowia lub życia osób, które odniosły obrażenia lub nagle zachorowały. • Pomoc ta jest niezbędna, gdy wystąpiły (lub zagrażają): •zaburzenia świadomości, •zaburzenia oddychania, •zaburzenia krążenia krwi. Zaburzenia te mogą spowodować zagrożenie życia, gdyż doprowadzają do upośledzenia krążenia krwi lub jej utlenowania.

9. PIERWSZA POMOC • Zadaniem udzielającego pierwszej pomocy, do czasu przybycia kwalifikowanej pomocy medycznej, jest podtrzymywanie oddychania i krążenia krwi oraz niedopuszczenie do powstania dodatkowych ciężkich komplikacji. • Należy pamiętać, że dla poszkodowanego istotne jest, aby: - zapewnić mu komfort psychiczny, - mieć z nim ciągły kontakt słowny (mówić do poszkodowanego bez względu na jego świadomość), - być przy nim, aż opiekę przejmie fachowa służba medyczna.

10. CZYNNOŚCI DORAŹNE • •ocena sytuacji i zabezpieczenie miejsca wypadku • •opanowanie krwotoków • •podstawowe sposoby podtrzymywania czynności życiowych (RESUSCYTACJA- utrzymywania drożności dróg oddechowych oraz podtrzymywanie oddychania i krążenia) • •ewakuacja ze strefy zagrożenia lub usunięcie czynnika szkodliwego dla poszkodowanego • •ułożenie poszkodowanego w odpowiedniej pozycji (gdy nie ma urazu kręgosłupa) • •postępowanie przeciwwstrząsowe

11. ŚRODKI OCHRONY OSOBISTEJ RATOWNIKA • •rękawiczki ochronne • •maseczka do sztucznego oddychania Podczas udzielania I pomocy należy pamiętać, by działania ratownicze nie stwarzały dodatkowego ryzyka dla zdrowia i życia osoby ratującej (np. rękawiczki chronią ratownika przed zakażeniem i ułatwiają pokonanie bariery strachu przed kontaktem z poszkodowanym, a maseczka chroni ratownika przed bezpośrednim kontaktem z ustami poszkodowanego)oraz zagrożenia bezpieczeństwa dla innych ludzi.

12. PAMIĘTAJ! • NAJPIERW ZADBAJ O WŁASNE BEZPIECZEŃSTWO!Nie będziesz mógł pomóc innym, jeśli sam zostaniesz poszkodowanym. • DOBRY RATOWNIK TO RATOWNIK BEZPIECZNY!

13. CZTERY PODSTAWOWE ETAPY DZIAŁANIA • Zadbać o własne bezpieczeństwo, a następnie bezpieczeństwo poszkodowanego i osób postronnych, • Sprawdzićstan poszkodowanego (przytomność, oddychanie, tętno) oraz skontrolować drogi oddechowe, w dalszej kolejności sprawdzamy, czy nie został uszkodzony kręgosłup oraz pozostałe części ciała, zaczynając od głowy, poprzez klatkę piersiową, brzuch, miednicę, kończyny górne, a kończąc na kończynach dolnych, • Jeśli stan poszkodowanego jest poważny, jak najszybciej wezwać pogotowie lub/i inne służby ratownicze(bezpłatne numery tel. 999, 998, 997 lub z telefonu komórkowego – 112), do przyjazdu pogotowia nadal udzielać pomocy, odpowiedniej do stanu • W razie stwierdzenia braku oddychania i krążenia krwi niezwłocznie powinno się przystąpić do sztucznego oddychania połączonego z masażem serca, czyli resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

15. OBJAWY UTRATY PRZYTOMNOŚCI • Brak reakcji na bodźce słowne • Brak reakcji na bodźce bólowe • Z reguły ciało wiotkie

16. KONTROLA ODDECHU • Wzrokowa (obserwacja ruchów klatki piersiowej) • Słuchowa (nasłuchiwanie szmerów oddechowych) • Dotykowa (wyczuwanie ruchów oddechowych)

17. OBJAWY NAGŁEGO ZATRZYMANIA KRĄŻENIA • Brak tętna na dużych tętnicach • Brak oddechu • Brak odruchów, zwiotczenie mięśni- osoba nieprzytomna Inne objawy: • Sinica powłok • Szerokie, sztywne źrenice

18. GDZIE SZUKAMY TĘTNA? • Tętnice szyjne wewnętrzne (2-3 cm bocznie od chrząstki tarczowatej) • Tętnice promieniowe (wewnętrzne powierzchnie nadgarstków po stronie kciuka) • Tętnice udowe (1/3 wewnętrzna pachwin) • Tętnice pachowe (u małych dzieci)

19. ALGORYTM POSTĘPOWANIA 1. OCEŃ BEZPIECZEŃSTWO MIEJSCA, RATOWNIKA, POSZKODOWANEGO I OSÓB POSTRONNYCH 2. OCEŃ PRZYTOMNOŚĆ (Czy wszystko w porządku?) NIE REAGUJE? 3. GŁOŚNO WOŁAJ O POMOC 4. UDROŻNIJ DROGI ODDECHOWE (odgięcie głowy, uniesienie żuchwy)- OCEŃ ODDECH (wzrokiem, słuchem, dotykiem) NIE ODDYCHA? 5. Poproś kogoś lub sam ZADZWOŃ 999 LUB 112 (Powiedz GDZIE? CO? KTO?) u dorosłych u dzieci (od 1 roku do ok. 11-12 lat 30 UCIŚNIĘĆ klatki piersiowej (dolna połowa mostka poszkodowanego) 5 ODDECHÓW RATOWNICZYCH BRAK OZNAK ŻYCIA? 2 ODDECHY RATOWNICZE 15 UCIŚNIĘĆ klatki piersiowej BRAK OZNAK ŻYCIA? 30 UCIŚNIĘĆ 2 ODDECHY RATOWNICZE 2 ODDECHY RATOWNICZE 15 UCIŚNIĘĆ klatki piersiowej

20. OCENA PRZYTOMNOŚCI • Najpierw głośno zapytaj:„Czy Pan/Pani mnie słyszy? Czy wszystko w porządku?„ • Jeśli nie odpowiada: • Potrząśnij lekko i znów zapytaj. • Jeżeli nie reaguje: głośno zawołaj o pomoc, • odwróć poszkodowanego na plecy, a następnie udrożnij jego drogi oddechowe, wykonując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy

21. UDROŻNIENIE DRÓG ODDECHOWYCH OCENA ODDECHU wzrokiem, słuchem, dotykiem

22. POSZKODOWANY NIEPRZYTOMNY, ALE ODDYCHAPOZYCJA BOCZNA USTALONA • Jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddycha, należy ułożyć go na boku w bezpiecznej pozycji (tzw. pozycja boczna ustalona). W tej pozycji należy ułożyć nieprzytomnego szczególnie wtedy, gdy zostawia się go samego, np. aby wezwać pomoc. Nie należy układać poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej, gdy zachodzi podejrzenie urazu kręgosłupa!

23. POZYCJA BOCZNA USTALONA Kolejność czynności: • • rękę poszkodowanego, która leży bliżej ratującego ułóż pod kątem prostym w stosunku do ciała i zegnij w łokciu tak, aby dłoń ręki była skierowana do góry, a nogę leżącą bliżej wyprostuj • • drugą rękę poszkodowanego przełóż w poprzek klatki piersiowej i przytrzymaj stroną grzbietową przy bliższym tobie policzku poszkodowanego • • drugą ręką chwyć za dalszą kończynę dolną poszkodowanego tuż powyżej kolana i podciągnij ją ku górze, nie odrywając stopy od podłoża • • pociągnąć za dalszą, zgiętą kończynę i ostrożnie odwrócić poszkodowanego jednym płynnym ruchem w kierunku do siebie, • • sprawdzić, czy poszkodowany leży stabilnie, • • lekko odchylić głowę poszkodowanego do tyłu udrażniając drogi oddechowe, • • oprzeć policzek poszkodowanego na jego ręce, twarzą zwróconą do podłoża

24. POZYCJA BOCZNA USTALONA

25. RESUSCYTACJA KRĄŻENIOWO-ODDECHOWA(gdy poszkodowany nie oddycha) • Rozpocznij uciskanie klatki piersiowej poszkodowanego zgodnie z opisem: • uklęknij obok poszkodowanego, • ułóż nadgarstek jednej ręki na środku jego klatki piersiowej (dolna połowa mostka poszkodowanego) • ułóż nadgarstek drugiej dłoni na grzbiecie dłoni leżącej na klatce piersiowej poszkodowanego, • spleć palce obu dłoni i upewnij się, że nacisk nie będzie kierowany na żebra poszkodowanego. Utrzymuj ramiona wyprostowane. Nie uciskaj górnej części brzucha ani dolnego końca mostka, • ustaw ramiona prostopadle do klatki piersiowej poszkodowanego i uciskaj mostek na głębokość nie mniejszą niż 5 cm (ale nie przekraczaj 6 cm) • po każdym uciśnięciu zwolnij nacisk na klatkę piersiową, nie odrywając rąk od mostka. Powtarzaj 30 uciśnięć z częstotliwością co najmniej 100/min (nie przekraczając 120/min)

26. cd. RESUSCYTACJA KRĄŻENIOWO-ODDECHOWA(gdy poszkodowany nie oddycha) • Połącz uciskanie klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi: • po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej ponownie udrożnij drogi oddechowe poszkodowanego, odchylając jego głowę i unosząc żuchwę, • zaciśnij skrzydełka nosa poszkodowanego, używając palca wskazującego i kciuka dłoni umieszczonej na jego czole, • pozostaw usta poszkodowanego lekko otwarte, jednocześnie utrzymując uniesienie żuchwy • weź normalny wdech i obejmij szczelnie usta poszkodowanego swoimi ustami, upewniając się, że nie ma przecieku powietrza, • wdmuchuj powietrze do ust poszkodowanego przez około 1 sekundę (jak przy normalnym oddychaniu) i ze stałą szybkością, obserwując jednocześnie, czy klatka piersiowa się unosi i czy podczas wydechu opada– jest to skuteczny oddech ratowniczy

27. cd. RESUSCYTACJA KRĄŻENIOWO-ODDECHOWA(gdy poszkodowany nie oddycha) • ponownie nabierz powietrza i wdmuchnij je do ust poszkodowanego, dążąc do wykonania całkowitej liczby dwóch skutecznych oddechów ratowniczych. • dwa oddechy ratownicze nie powinny w sumie trwać dłużej niż 5 sekund. • następnie bez opóźnienia ponownie ułóż dłonie w prawidłowej pozycji na mostku poszkodowanego i wykonaj kolejnych 30 uciśnięć klatki piersiowej, • kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku 30 : 2 • przerwij swoje działania w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, gdy zacznie reagować: poruszy się, otworzy oczy i zacznie prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji aż do przyjazdu służb medycznych lub wyczerpania własnych sił.

28. Reanimacje ograniczoną wyłącznie do uciśnięć klatki piersiowej możesz prowadzić w następujących sytuacjach: • Jeżeli nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych, zastosuj uciśnięcia klatki piersiowej. • Jeżeli stosujesz wyłącznie uciśnięcia klatki piersiowej, wykonuj je bez przerwy, z częstotliwością 100 uśnięć /min, • Przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, jeżeli zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji.

29. Źródło: http://spzbytowa.szkolnastrona.pl

30. Apteczka pierwszej pomocy powinna zawierać: • gumowe rękawiczki; • maseczka do sztucznego oddychania; • koc ratunkowy; • agrafki; • skalpel lub nożyczki; • bandaże; • bandaż elastyczny; • kompresiki gazowe (sterylne - dużo); • gaza; • plaster; • plaster z opatrunkiem; • chusta trójkątna.

31. Źródła informacji: http://ratownicy.com.pl/pomoc.html http://spzbytowa.szkolnastrona.pl http://www.pierwszapomoc.net.pl http://kultbezp.ciop.pl Oprac. EW