1 / 15

SIZMA

SIZMA. Recep YURTAL. SIZMA. Yağışın bir kısmının yerçekimi, çkapilarite (kılcallık) ve moleküler gerilmeler etkisi ile zemine süzülmesi sızma ( infiltrasyon ) olarak adlandırılır. SIZMA KAPASİTESİ.

cais
Download Presentation

SIZMA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. SIZMA Recep YURTAL

  2. SIZMA • Yağışın bir kısmının • yerçekimi, • çkapilarite (kılcallık) ve • moleküler gerilmeler • etkisi ile zemine süzülmesi sızma (infiltrasyon) olarak adlandırılır

  3. SIZMA KAPASİTESİ • Birim zamanda zemine sızabilecek maksimum su miktarı Sızma Kapasitesi olarak adlandırılır. • Zemin dane büyüklüğü ve geçirimliliği ↑ → (artırır) • Başlangıç nemi → (azaltır) • Bitki Örtüsü → (artırır) • Zemin yüzeyinin durumu (çok ince taneler; sodyum karbonat ve kalsiyum karbonat → azaltır) • Zeminde hava birikintileri bulunması sızmayı zorlaştırır. • Toprağın işlenme şekli de sızmayı etkiler. ek

  4. SIZMA KAPASİTESİ ek ■ Bu gibi etkenler nedeniyle çıplak arazide sızma kapasitesi 0.25-25 mm/saat arasında değişen değerler alabilir, bitki örtüsünün varlığı bu değerleri 3-7 katına çıkarır. Çeşitli zemin türleri için sızma kapasitesi değerleri

  5. Sızmanın Ölçülmesi Arazide sızma kapasitesinin ölçülmesi için halka infiltrometre kullanılır. Çapı 30 cm olan içi boş bir boru toprağa 60cm çakılır ve içi su ile doldurulur.

  6. Sızmanın Ölçülmesi

  7. Sızmanın Ölçülmesi

  8. Hiyetograf Yağış şiddeti ve sızma kapasitesi (mm/sa) Zaman Standart Sızma Eğrisi • Yağış sırasında sızma kapasitesinin zamanla değişimi ek → standart sızma eğrisi • Şiddetli bir yağış sırasında ölçülen yağışlardan akışlar çıkartılarak elde edilir. • Yağış devam ettikçe, zemin neminin ↑ kil taneciklerinin zemin boşluklarını tıkaması vb. sebeplerle sızma kapasitesi ↓ Sızma kapasitesi eğrisi Sızma

  9. Hiyetograf Sızma kapasitesi eğrisi Yağış şiddeti ve sızma kapasitesi (mm/sa) fo Sızma fc Zaman Horton Denklemi

  10. Horton Denklemi ek f: yağışın başlamasından sonra t anındaki sızma kapasitesi, fo: yağışın başlangıcındaki sızma kapasitesi, fc: yağışın sonunda ulaşılacak sızma kapasitesi. fo, fc ve k değerleri zemin cinsine ve bitki örtüsüne göre değişir. fc → zemin arazi kapasitesi ulaşır (perkolasyon hızı) F → toplam sızma yüksekliğidir. Yağışın başlangıcından t süre sonraki toplam sızma yüksekliği yukarıdaki denklemin 0’dan t’ye kadar integrali alınarak bulunur Denklem (4.9)

  11. Sızma Hızı • Bir yağış esnasında birim zamanda zemine gerçekten giren su miktarıdır. • Yağış şiddeti > Sızma Kapasitesi • ise • Sızma Hızı = Sızma Kapasitesi • Yağış şiddeti < Sızma Kapasitesi • ise • Sızma Hızı = Yağış Şiddeti

  12. Sızma Kapasitesi > Yağış Şiddeti • Başlangıçta zemine daha az su sızacağı için zemin nemindeki artış standart sızma eğrisini izleyen yağışa göre daha az olur. • Yağış Şiddeti > Sızma Kapasitesi • Sızma hızı standart sızma eğrisinden okunandan daha büyük olur. • t < ts → sızma hızı = yağış şiddeti • t ≥ ts → sızma hızı kaydırılmış sızma eğrisine uyar • i(ts) = f(to) f Standart sızma eğrisi Kaydırılmış standart sızma eğrisi i t to ts

  13. SIZMA İNDİSLERİ • Sızma eğrileri küçük alana sahip homojen bölgeler için geçerlidir. • Bölgede yağış şiddeti ve sızma kapasitesi yerel olarak değişiyorsa standart sızma eğrisini belirlemek zor olur. • Bu nedenle, yağış sırasında ortalama sızma miktarını gösteren sızma indislerikullanılır. • Kısa süreli ve şiddetli yağışların başlangıçta ıslak zeminli durumlarda daha iyi sonuç verir. •  İndisi • W İndisi

  14. Yağış şiddeti (mm/sa)  Zaman SIZMA İNDİSLERİ •  İndisi • Hiyetograf üzerinde çizilen yatay doğrunun üzerinde kalan alan toplam akış yüksekliğine eşit olmalıdır. • Çizilen yatay doğrunun ordinatı dir. • Yağış şiddeti  değerinden büyük olunca; aradaki fark → yüzeysel akış

  15. SIZMA İNDİSLERİ • W İndisi • P = yağış yüksekliği • R = akış yüksekliği • S = yüzeysel biriktirme yüksekliği • tp = yağış yüksekliğinin sızma kapasitesinden büyük olduğu süre • Yüzeysel biriktirmeyi de içerdiğinden  indisinin değeri W indisinden büyük. • Yağış şiddetli ve uzun süreli → iki indis birbirine eşit. • S yüzeysel biriktirme yüksekliğinin belirlenmesi pratikte zor. • Sızma indislerinin hesabında tutma, yüzeysel biriktirme gibi kayıplar baştan hesaplanıp yağış yükseklğinden çıkarılırsa sonuç daha sağlıklı olur. • İndisler gerçek sızma miktarını değil potansiyel sızma miktarını gösterir.

More Related