EV T ƏSƏRRÜFATLARININ BÜDCƏ MÜAYİNƏSİ

1. EV TƏSƏRRÜFATLARININ BÜDCƏ MÜAYİNƏSİ TƏDQİQAT HESABATI Baku, 27 Yanvar 2010-cu il Ambassador Hotel

2. LAYİHƏNİN İCMALI 1 2 3 4 5 İSTIQAMƏTLƏR • 2008-2015-ci illərdə yoxsulluğun azaldılması və davamlı inkişaf üzrə Dövlət proqramı • VCT-lər rifah proqramlarının tətbiqinin monitorinqi imkanları MƏQSƏD VƏ VƏZİFƏLƏR • Başlica insani ehtiyacları qarşılamaq üçün ictimai xidmətlərin keyfiyyəti və infrastruktura çıxışın qiymətləndirilməsi • Cari xərcləmələrin səviyyəsinin və quruluşunun təhlili • Ailənin xərcləmələrinin səviyyəsinin qiymətləndirilməsi • Ev təsərrüfatlarının büdcə müayinəsinin metodologiyasının təkmilləşdirilməsi üzrə təkliflərin hazırlanması • Daha dəqiq yoxsulluq ölçülərinin işlənilməsi • İndiki və əvvəlki minimum istehlak səbətinin tərkibinin müqayisəli təhlili və qiymətləndirilməsi • İctimai xidmətlərə əlçatanlığın artırılması istiqamətində tövsiyələrin işlənilməsi • Təhsil, səhiyyə və sosial müdafiəyə çıxışın fokuslaşdırılması • Regional qeyri-bərabərliyin təqdimatı

3. METODOLOGİYA 1 2 3 4 5 TƏDQİQAT YANAŞMASI: SORĞU : • Startumun daxilində təsadüfi seçmə • Təmsilşilik seçimi • 5,754 qadın və 5,986 kişi • 1,550 şəhər və 1,450 kənd üzrə ev təsərrüfatı Vəkillik: • İctimai debatlar • Sorğu anketi dövlət orqanları, beynəlxalq təşkilatlar və VCT-lərlə müzakirələr • Resursların qarşılıqlı əlaqələndirilməsi • BMT-nin Uşaq Fondunun resursları ilə əlavə qoyuluşlar

4. SORĞUNUN QİSA NƏTİCƏLƏRİ 1 2 3 4 5 2007-2009-cu illərdə sosial sahələrə dövlət xərcləmələri 90 faizə yaxın artaraq 3,2 milyard AZN-ə çatıb

5. TƏHSİL XİDMƏTLƏRİNƏ ƏLÇATANLIQ 1 2 3 4 5 Təhsilə xərcləmələr AB-də ÜDM-in 5 %-ə qarşı Azərbaycanda 3.1% • Son 5 ildə 1600 yeni məktəb tikilib Narahatçılıq • Məktəbəqədər müəssisələrə çıxış • Respondentlərin 93 faizi öz övladlarını məktəbəqədər müəssisəılərə göndərmir, çünki: • Orta məktəblərin keyfiyyəti • Şagirdlərin 23 faizi buraxılış imtahanlarından keçməyib • Abituriyentlərin 60 faizindən çoxu Universitetlərə qəbul imtahanlarını • verə bilməyib • Azərbaycan beynəlxalq təhsil reytinqində aşağı yeri tutur. Ərazidə məktəbə qədər təhsil müəssisəsi yoxdur Məktəbə qədər təsil müəssisəsi uzaqdır Uşaqlarıma başqalarıbaxır Digər səbəblər

6. SƏHİYYƏ XİDMƏTLƏRİNƏ ƏLÇATANLIQ 1 2 3 4 5 SƏHİYYƏ XƏRCLƏMƏLƏRİ  Beynəlxalq səviyyədə adambaşına tövsiyə olunmuş minimal 100 $ dollara qarşı 65$ Respondentlərin 90 %-ni səhiyyənin keyfiyyəti qane edir. NARAHATÇILIQLAR • Qeyri-formal ödənişlər • Tibbi müayinələr üçün tələb olunan nəqliyyat xərclərinin artması • Xəstəxanada müalicə xərclərinin bahalaşması Çox adam özünü müalicəyə və xalq təbabətinə üstünlük verir Zəruri tibbi müalicə almamağın səbəbləri Səhiyyə müəssisəsi yoxdur Tibb məntəqəsi şəhərdən kənardadır Müalicə almağa imkanı yoxdur Başqa səbəblər

7. SOSİAL MÜDAFİƏ VƏ TƏMİNAT 1 2 3 4 5 Sosial müdafiə və təminata xərcləmələr  İƏİT üzv ölkələrdəki 8 %-ə qarşı 2,9% • Ölkədə rəsmi yoxsulluq səviyyəsi 11 faiz təşkil edir NARAHATLIQLAR • Qəbul edilən yoxsulluq səviyyəsi rəsmi səviyyədən yüksəkdir (regional qeyri-bərabərlik) • Respondentlərin 50 faizə yaxını hesab edir ki, uşaqlar orta səviyyədən aşağı yaşayır. • Respondentlərin 59 faizi hesab edir ki, hətta resurslar imkan versə belə əlavə uşağın dünyaya gətirilməsinə ehtiyac yoxdur. Tam razı Qismən razı Qismən narazı Tam narazı Mənim ailəmi yaşayış səviyyəsi məni qane dir

8. REGİONAL DİSPROPORSİYA 1 2 3 4 5 Regionlar üzrə aylıq ünvanlı sosial yardım Mənbə: Dövlət Statistika Komitəsi

9. NƏTİCƏLƏR 1 2 3 4 5 Büdcə sahəsində • İctimai xərcləmələrin iqtisadi quruluşu optimal deyildir • Birbaşa ödənilən xərcləmələrin əsas hissəsi uzun müddətli qoyuluş deyildir İctimai xidmətlərin quruluşu və infrastruktur • Məktəbəqədər müəssisələrə zəif çıxış • Orta təhsilin keyfiyyətinin azalması Yoxsulluq səviyyəsi • Qeyri-formal ödənişlər və qiymətlərin dəyişiklikləri yaşayışın minimum dəyərinə mənfi təsir edir • Uşaqlar üçün sosial yardımlar onların yaşayışının minimum dəyərini ödəmir.

10. TÖVSİYƏLƏR 1 2 3 4 5 Metodologiyanin inkişafı sahəsində • Azərbaycanda yoxsulluğun ölçülməsi üçün nisbi yoxsulluğun təsdiq edilməsi • Yoxsulluğun ev təsərrüfatlarının xərcləmələri bazasında hesablanması Yoxsulluğun azaldılması • Regionlarda yoxsulluğun səviyyəsi nəzərə alınmaqla xüsusi proqramların işlənilməsi • Tibbi sığorta proqramlarının genişləndirilməsi və səhiyyə xidmətlərinə çıxışın artırılması • Səhiyyə xidmətləri göstərən dövlət müəssisələrinin maliyyə müstəqilliyinin artırılması • Orta məktəblərdə imkanların və tədrisin qiymətləndirilməsi, onların müstəqilliyinin artırılması • Təhsildə və səhiyyədə qeyri-formal ödənişlərin ləğvi

11. TƏŞƏKKÜR EDİRƏM İQTİSADİ TƏDQİQATLAR MƏRKƏZİ Bakı, Azərbaycan AZ1065 Cəfər Cabbarli 44, Kaspian Plaza 3,9-cu mərtəbə Telefon: (+99412) 437 32 30 Faks: (+99412) 437 32 40 E-mail: erc-az@azeurotel.com www.erc-az.org