770 likes | 1.06k Views
PKOS fizyopatolojisi ve Ovulasyon indüksiyonu uygulamaları. Üreme Tıbbı Derneği Kurs-2/Antalya. Prof. Dr. Recai PABUÇCU Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Başkanı. PKOS. Tanı kriterleri: I) Oligo-ve/veya anovulasyon
E N D
PKOS fizyopatolojisi ve Ovulasyon indüksiyonu uygulamaları Üreme Tıbbı Derneği Kurs-2/Antalya Prof. Dr. Recai PABUÇCU Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Başkanı
PKOS Tanı kriterleri: I) Oligo-ve/veya anovulasyon II) Hyperandrojenizm (klinik ve/veya biokimyasal) III) Ultrasonografik olarak polikistik görünümde overler (PCO) Rotterdam ESHRE/ASRM-2004 % 4-7 reprodüktif yaş % 16-25 normal popülasyon
Anovulasyon Mekanizmaları • Obezite (Android tip(santral) obezite, bel-kalça oranı(WHR)>0.72) • Insülin rezistansı (HOMA index>2.1) (Homeostasis model assesment (HOMA) = fasting glucose (mg/dL) x fasting insulin (U/ml) x 0.055/22.5) • Gonadotropin salınımındaki dengesizlik (LH/FSH>2) • Hiperandrojenemi (FAI>12) (Free androgen index (FAI) (%)=testosterone (ng/mL) x 3.47 x 100/SHBG (nmol/L). • İnhibin B, IGF protein sistemi ve AMH salınımındaki anormallikler
Anovulasyon Mekanizmaları LH Sensitivite • Rölatif FSH yetmezliği • Artmış LH • Artmış İnsülin • Artmış androjen • İnhibin B, IGF, AMH’daki değişiklikler Normalfollikülogenesis 9.5mm Primordial Follikül Preantral Follikül Antral follikül Preovulatuar Follikül LH a Erken Sensitivite 8 mm Follikül Gelişiminde Arrest ( ) Artmış LH Artmış Androjen İNSULİN Franks S, 2005
Anovulasyon mekanizmaları LH /FSH . . LH pulse frekansı GnRH pulse frekansı FSH pulse frekansı değişmez Hipofizer GnRH sensitivitesinde artış (Franks, 2005)
Obezite Obesity Insulin SHBG Free testosterone
İnsulin rezistansı Insulin resistance Compensatory Hyperinsulinemia ? Ovary Cause-and-effect relationship Androgens Serum insulin
PKOS Non-obese Obese Insulin resistance Hyperinsulinemia LH LH and IGF-I effect on theca cells IGFBP-I IGF-I Cytochrome p-450c 17-alpha activity SHBG Androgen secretion
PKOS/persiste anovulasyon tedavisinde amaçlar 1.Dolaşımdaki androjenleri azaltmak 2.Endometriumu karşılanmamış estrojenden korumak 3.Normal vücut ağırlığını sağlamak 4.Kardiovasküler hst. riskini azaltmak 5.Hiperinsülineminin KVS ve DM riskine etkilerini azaltmak 6.Gebelik için ovulasyonu indüklemek
TEDAVİ MODALİTELERİ 1.Non - IVF 2. IVF 3. İnsülin sensitize edici ajanların tedavideki yeri
1.basamak; CC 2.basamak; Gonadotropin ya da LOS 3.basamak; IVF CC-dirençli olgular; Gonadotropin ya da LOD Fertil Steril 2008
PKOS/Ovulasyon İndüksiyonu • Diet • Klomifen Sitrat • Aromataz İnhibitörleri • Gonadotropinler • Cerrahi ovulasyon indüksiyonu • Metformin (glukoz intoleransı olanlarda adjuvan terapi olarak)
PKOS / Obezite • Diet • Düşük kalorili diet ile kilo kaybı • Açlık insülin seviyelerinde • SHBG • Androjen seviyesinde • 17 hidroksiprogesteron seviyesinde Clark 1995
Ovulasyon indüksiyonu • Obezite BMI > 35 gebelik oranı % 30 Obezite gonadotrophin rezistansı gonadotrophin tüketim Spontan abortus oosit recovery zorlaşabilir Wang et al.,2000 Fedorcsak et al.,2001
Ovulasyon indüksiyonu First-line tedavi: Klomifen Sitrat (CC) Aromataz inh
Klomifen Sitrat (CC) • Menstrüasyonun 5. ve 10. günleri arası, 50-250 mg/gün (po) Midfolliküler LH ölçümü (D8±1); >10IU/I ise; • Azalmış başarı şansı • Artmış gebelik kaybı oranı
Ovulasyon indüksiyonu • First line tedavi klomifen sitrat (CC) PKOS hastalarının % 20 si CC-dirençli. Dor et al.,1990 Homburg et al.,1993 Palomba et al.,2005
Klomifen sitrat (CC) • Ovulasyon ~%73 • Gebelik %36 Aradaki farklılık nereden kaynaklanıyor???
Klomifen sitrat (CC) Ovulasyon başarısızlığı ??? Klomifen rezistansına neden olan faktörler; Obezite Hiperandrojenemi Hiperinsülinemi Imani, 1999
Aromataz İnhibitörleri • Aromatazın inhibisyonu ile hipotalamo-pituiter aksın estrojen (-) feedback etkisinden yararlanılarak gonadotropin sekresyonunun artışı ve ovaryan folikül gelişiminin uyarılması gerçekleşir • Siklusun 3-7.günleri arasında 2,5mg letrozole/gün verilen PCOS olgularında %75 ovulasyon ve %25 gebelik sağlanmıştır. • Folikül sayısı da CC’ye göre daha fazladır Mohamed F.M.Mitwaly 2001
Aromataz İnhibitörleri • Siklusun 3-7.günleri arasında 2,5mg letrozole/gün ile %75 ovulasyon ve %25 gebelik (+).. • Endometrial kalınlık 10mm’nin üzerinde. • Folikül sayısı da CC’ye göre daha fazla.. Mitwaly MGM, 2001
Aromataz İnhibitörleri • 44 PCOS-infertil gruba (Rotterdam Kriterlerine göre) 2,5mg letrozole 3.-7.günler arasında verilmiştir Elnashar A, 2006
Aromataz İnhibitörleri • Folikül çapı >18mm, 10.000 IU hCG sonrası koitus önerilmiş.. • Ovulasyon oranı %54, klinik gebelik oranı %25 bulunmuş, servikal mukus ve endometrial kalınlık tüm olgularda istenilen düzeye ulaşmış, çoğul gebelik gözlenmemiştir. Elnashar A, 2006
Aromataz İnhibitörleri • CC dirençli PCOS, %50-60 oranında letrozole cevap verebilmektedir • Tek folikül elde edilmesi,endometrium kalınlığı ve servikal mukusu bozmaması avantajlarıdır.
letrozoleCC Gebelik oranı 10 (%34.5) 5 (%16.6) Miad gebelik 10 (%34.5) 3 (%10) Sonuç: Miad gebelik oranı letrozole grubunda daha yüksek. Palomba, 2006
Aromataz/Klomifen • Siklus başına gebelik oranlarında fark yok (%15.1-%17.4) • Aromataz inhibitörlerinin avantajı yok Badawy, 2007
PKOS/ovulasyon indüksiyonu GONADOTROPİN TEDAVİ PROTOKOLLERİ Konvansiyonel Kronik low-dose step up Low-dose step down
Gonadotropin tedavisi • Hasta kliniği iyice anlaşılmalı • Hastaya tedavi iyice anlatılmalı • Mümkün olan dozun en düşüğü tercih edilmeli
PCOS hastalarının bazal araştırmaları yapıldıktan sonraki aşamada uygulanacak ovulasyon indüksiyonlarının hastaya özgü olabileceği unutulmamalılıdır.
FSH(IU/gün) 300 225 150 5-7 10-14 15-22 süre(gün) Konvensiyonel Protokol Konvansiyonel protokol Başlangıç günlük doz 50-150 IU FSH Her 5-7 günde bir FSH dozu arttırılır
FSH(amp/g) 1.5-2.5 1-2 0.5-1.5 14 21 7 süre(g) Step-down protokol
FSH(IU/gün) 187.5 150 112.5 52.5- 75 14 21 28 35 Süre(gün) Low dose protokol
FSH Penceresi Kronik low-dose step up WHO grup II hCG 5000-10000IU FSH eşik FSH doz FSH penceresi Foliküler gelişim
FSH Penceresi Low-dose step down WHO grup II hCG 5000-10000IU FSH eşik FSH penceresi Foliküler gelişim
Neden Low Dose? • Daha ekonomik • Hastanın daha ilk siklus tedavisinde değerlendirilmesini sağlar • OHSS (nadir fakat sıkıntılı) • Multifoliküler gelişim (gözardı edilebilir)
Kronik low-dose step up • PKOS da kronik low-dose gonadotropin rejiminin kullanılması, OHSS gibi çok sıkıntılı bir komplikasyonu engellediği gibi aynı zamanda multipl gebelik oranlarında azalma sağlanmıştır Homburg and Insler, 2002
Kronik low-dose step up • En önemli avantajı Yüksek oranlarda monofoliküler gelişim (%69) • Siklus başına fekundite % 20 (%12-45) • Multipl gebelik oranı ~ %6 • OHSS % 0.14 Homburg and Howles,1999 Balasch, 2001
PKOS’lu hastalarda ovulasyon indüksiyonu uygulamalarında HP-HMG ile rec FSH arasında fark varmıdır?
PKOS’da highly prufied menotrophin(HP-HMG)/recFSH • 91 hastaya–HP-HMG • 93 hastaya-RecFSH H-HMG RecFSH Ovulasyon oranı %85.7%85.5 OHSS %2.2 %9.8 Tek canlı doğum %13%14 Platteau, 2006
PKOS’lu hastalarda ovulasyon indüksiyonu uygulamalarında HP-HMG ile rec FSH arasında fark varmıdır? Sonuç:PKOS’lu hastalarda HP-HMG grubunda ovulasyon ve tek canlı doğum oranları recFSH ile benzerdir. Platteau, 2006
Klinik gebelik, devam eden gebelik, ovulasyon, abortus, çoğul gebelik ve siklus iptal oranları arasında iki grup arasında fark yok Human Reproduction, 2003
Uriner /rec FSH • RecFSH grubunda üriner gonadotropinler ile kıyaslandığında daha fazla klinik gebelik ve daha kısa stimulasyon süresi saptanmış. Silverberg K, Daya S, 2002
Uriner /rec FSH • RecFSH grubunda üriner gonadotropinler ile kıyaslandığında daha fazla klinik gebelik Daya S, 2000
PKOS’da IVF endikasyonları • Gebelik ile sonuçlanmayan Oİ uygulamaları • Tubal patolojiler • Evre 3-4 endometriozis • PGD • Male faktör • İleri maternal yaş Thessaloniki Concensus Fertil Steril 2008
Anovulasyon IVF için bir endikasyon değildir. PCOS’lu hastalarının kabul edilebilir tedavisi öncelikle ovulasyon indüksiyonudur. • Ovulasyon indüksiyonun en önemli komplikasyonu gonadotropin kullanıldığında %10’luk çoğul gebelik oranıdır.Bu nedenle belkide sorgulanması gereken konu gonadotropin kullanımıdır.
Kilo verdirilmesi, anti-estrogen tedaviler (CC ve aromataz inh), exogen gonadotropin ile ovulasyon indüksiyonunda başarı elde edilememişse IVF’e geçilebilir. • IVF yapılmışsa çoğul gebelikten korunmak için tek embryo transferi yapılmalıdır.
PKOS-IVF’de sonucu olumsuz etkilediği düşünülen faktörler • Artmış LH düzeyleri • Obeziteye bağlı siklus iptal oranları • Oositlerde “growth differantiation factor-9 (GDF-9) ve BMP-15’in abnormal ekspresyonu • OHSS • Yüksek estradiol düzeyleri Heijnen, 2006 Mulders, 2003
PKOS ART protokoller • CC+hMG+Antagonist (soft) • Long luteal analog • Dual supresyon (OK + long) • Antagonist • OK + Antagonist
Soft protokol uygulamaları CC + HMG + Antagonist CC + recFSH + Antagonist