Download
1 / 55
570 likes | 727 Views
آجرهاي سنتي. هاروني. علي. مهندس چمانچي. استاد. آجرواژه ايست بابلي كه به خشت ها يي مي گفتندكه احـكام يا فرامـين دولتي بروي آن نوشتـه مي شــد (حك ميگرديد) و بوسيله پختن اين خشت ها نوشته هـا را بروي آن پايدار مي كردند. مشخص نیست که آجر برای اولین بار از چه زمانی مورد استفاده
E N D
آجرهاي سنتي هاروني علي مهندس چمانچي استاد
آجرواژه ايست بابلي كه به خشت ها يي مي گفتندكه احـكام يا فرامـين دولتي بروي آن نوشتـه مي شــد (حك ميگرديد) و بوسيله پختن اين خشت ها نوشته هـا را بروي آن پايدار مي كردند .
مشخص نیست که آجر برای اولین بار از چه زمانی مورد استفاده قرار گرفته است؛ گمان می‌رود انسان های اولیه با مشاهده پخته شدن گل مجاور اجاق های خود و دیدن اینکه گل پخته شده سختتر از کلوخه‌های کنار خود می‌گردید پی به خواص و روش تهیه آجر برده باشند
آجر از قدیمی ترین مصالح ساختمانی است که قدمت آن بنا به عقیده برخی از باستان شنــاســان به ده هزار سال پیش می رسـد.در ایران بقایای کوره های سفال پزی و آجــر پـزی در شوش و سیلک کاشان که تاریخ آنها به هزاره چهارم پیش از میلاد میرسد پیدا شده است. همچنین نشانه هایی از تولیـد و مصرف آجر در هندوستان به دست آمده که حاکی از سابقه شش هزار ساله آجر در آن کشور است .
فن استفاده از آجر ازآسیای غربی بـه سوی غرب مصر و سپس به روم و به سـمت شرق هندوستان و چین رفته است در سده چهارم اروپایی ها شروع به اســتفاده از آجـر کردند .ولـی پس از مدتی از رونق افتاده و رواج مجدد از سده ۱۲میلادی بوده که ابتدا از ایتالیا شروع شد . Colosseum in italy
پیدایش ساختمان های آجری در ایران را می توان از ۱۲۵۰ سال قبل از میلاد در بنای چغازنبیل دانست .علاوه بر اســکلت سازی این بنـای آجری در سرداب های این معبد وجود آجر در دیوار سازی و طاق های ســهمی که به عرض ۴ متر و ارتفاع نزدیک به ســه متــر و هشتـاد سانتیمترو درعمق ده متر کاربرد داشته که تا به امروز به یادگارمانده است .مجموعه بناي تاريخي طاق کسری تلفيقي از آجر، خشت وسنگ بوده است . اين بنا در غرب ایران قدیم مي باشدآرامگاه شاه اسماعیل سامانی در گنبد کاووس،مسجد اصفهان،همچنین پلها و سد های قدیمی مانند پل دختر، سد کبــار در قم از جمله بناهای قدیمی می باشندکه با آجر ساخته شداند .
آرامگاه شاه اسماعیل سامانی در گنبد کاووس
پل هاي قديمي پل دختر در استان لرستان
به هر صورت باید آجر پس پیدایش آتش و در نواحی كه معادن سنگ وجود نداشته اند اختراع شده باشد .
آجربا وجود گذشت قرون متمادی هنوزمدرن است. یك ساختمان آجری جزئی از طبیعت است و هــمآوایی آن را نه تنـها به هـم نـمی زند بـلكه رنگ و فرم بدیعی نیز به آن می بخشد و با این وجود هیچ گاه كهنه نبوده و نیست و همراه با زمان پیش می رود. به هر حال یك ساختمان آجری همانند یك فرش دستباف، تركیب بدیعی از سلیقه های بی انتهای معماران هنرمند است.
خواص آجر باعث شده است که به عنوان مصالح پرکننده دیوار و سقف از جمله پـرمصرف تـرین مصالـح باشد. زیبایی آجـر و الگوی حاصل از آجر چینی باعث شده است که به صورت نمـا در داخـل و خـارج بنا مورد استفاده قرار گیرد و هویت خاصی به ساختمان ببخشد .
آجـر نوعی سنگ مصنوعی است که از پختن خشت خـام و دگرگونی آن بر اثر گرما به دست می آیدآجر را می‌توان به روش های مختلف طبقه بندی نمود. مانند طبقه بندی از لحاظ رنگ، ابعاد، جنس و ....
مواد تشکيل دهنده آجر طبق استاندارد ايران
مراحل پخت آجر : 1 ـ تهيه خاك رس 2 ـ بعمل آوردن خاك 3 ـ ساختن گل 4 ـ قالب گیری یا خشت زنی 5 - آجر پزی
آجرهای فشاری: دلیل نامگذاری این نوع آجـر اینست که در ابتدای تولید این نوع آجر خشت آن با دست زده می‌شد و با فشار دستی کارگران خشت زن گوشه‌های قالب به وسیله گل مخصوص پر می‌گـردیـد. این نـوع آجـر برای کلیه کــارهـای ساختمـانی مانند گـری چینی، طاق ضـربی، دیوارهای حمال و تیغه چینی منـاسب است.ابـعاد آجرفشاري ۵×۱۰×۲۰ و یا ۵٫۵×۱۱×۲۲ سانتیمترمي باشد.
در فرش کردن کف ساختمان از آجر بزرگتری به نام ختائی به ابعاد ۵×۲۵×۲۵ سانتی متر و یا بزرگتر از آن به نام نظامی در ابعاد ۴۰×۴0×۵ سانتی متر استفاده می شده است .
انواع دیگر آجـر در گذشته آجـر قزاقی می باشد که پیش از جنگ جهانی اول روسها آن را تولید می کردند که ابعاد آن ۵×۱۰×۲۰ بوده است .
طبقـه بندی آجـر از لحاظ رنگ : در صورت استـفاده از آجـر در نماچینی رنگ آجر اهمیت پیدا می‌کند. برای استفاده در نماچینی آجرهایی به رنگ های زرد کمرنگ که به آن آجر سفید می‌گویند و زرد پررنگ که به آن آجـر بهی می‌گویند و همچنین آجـرهایی به رنگ قرمز روشن یا قرمز سیر در بازار وجود دارند.
در حدود سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ یک نوع آجر ابلق به رنگ هاي قرمز و زرد بنام آجر بهمنی به بازار عرضه می‌شدکه بوسیله کوره آجرپزی به همین نام تهیه می‌گردید.علت رنگی بودن این آجـرها مربوط به طریقه چیدن آجـر در کـوره و نحـوه آتـش دادن به آن و کنترل سطــوحی که با آتش در تــماس مستقیم می‌باشـد است و یا مربوط به اکسید فلــزاتی است که در مواد اولیــه آجـر موجود می باشد. مانند اکسیدهای مختلف آهن ..
آجر رسی از قدیمی ترین مصالح ساختمانی که به وسیله بشر تولید شده است گل حاصل از خاک رس که منشا تهیــه آجـر است به راحتی شکــل دلخواه را به خــود می گـیرد و محصولی همگن به دست می‌دهد.از این رو می توان با قالب زدن گل و حرارت دادن آن مصالحی سخـت ، دارای مشخصات فیـزیکی، مـکانیکی و شیـمیایی یکسان، متناسب با کاربرد، منطبق با فیزیک بــدن انسان، با فرآینــد تولیـد ساده، سریع و حمل ونقل آسان تولید کرد .
کوره های آجر پزی ابتدایی بی گمان از مکان هایی تشکیل می شده که در آن لایه های هیزم وخشت متناوبا روی هم چیده می شده است. پس از خشک شدن خشت ها را در کوره می چینند طرز چیـدن آنها طـوری است که بین آنها فاصله وجود دارد تا گازهای داغ و شعله بتواند از لای آنها عبور کند .
كوره های آجرپزی كوره های آجرپزی به سه دسته تقسیم می شوند : 1 ـ كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش ثابت (تنوره اي ) 2 ـ كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده (هوفمان ) 3 ـ كوره آجرپزی با آتش ثابت و آجر رونده (تونلي )
کوره با آتش ثابت و آجر ثابت • قدیمی ترین نوع کوره آجر پزی می باشد. • زمان پخت آجر در این کوره ها 6 تا 7 روز است. • سوخت این کوره ها می تواند از هر نوعی باشد. • عیب عمده این کوره عدم کنترل درجه حرارت در آن است. • در این کوره ها آجرهای نپخته، پخته و یا آجر جوش تولید می گردد. • مصرف انرژی در اینگونه کوره ها بالا است.
كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش ثابت (تنوره اي)
کوره با آجر ثابت و آتش رونده ای کوره توسط یک معمار آلمانی به نام فردریک هوفمان ساخته شد و تا کنون نیز به همین نام معروف است. این کوره از چند اتاقک تشکیل شده که به دودکش مرکزی متصل می باشد. لذا آتش از زیر وارد اتاقکها شده و دود آن از دودکش خارج می گردد. حرارت در این کوره ها قابل کنترل بوده و تنها درصد کمی آجر جوش و یا آجر نپخته تولید می گردد.
كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده (هوفمان)
كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده (هوفمان)
كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده (هوفمان)
برش كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده (هوفمان)
کوره با آتش ثابت و آجر رونده این کوره ها شبیه کوره های کاشی پزی است و برای تولید آجرهای با کیفیت از آنها استفاده می گردد. آجرها بر روی واگن هایی قرار گرفته و از تونل حرارتی (کوره تونلی) عبور می کند تا پخته شود. حرارت در اینگونه کوره ها بخوبی قابل کنترل بوده و حتی می تواند در بخشهایی زیاد و یا کم گردد.
كوره آجرپزی با آتش ثابت و آجر رونده (تونلي )
استاندارد آجرسنتي در ایران بنابر آخرین استاندارد ایران به تاریخ ۷ خرداد1357 آجر هاي رسي دستـي به دو نوع فشاری و قـزاقـی سفید دسته بندی شده اند میزان جذب آب مطــابق استاندارد ایــران در آجــرهای دستــی حداکثر ۲۰% وحداقل ۸% تعیین شده است .
بر طبق استــاندارد شماره ۷ ایران آجـرهای مصرفی در نما باید دارای مشخصات زیر باشنــد:معــایب ظــاهــری: آجـرنما باید عــاری از معـایب ظاهـــری مانند ترک خوردگی، شوره زدگی، آلوئک و نظایر آن باشد. - لبه های آجر: خط فصل مشترک سطوح آجـرها باید مستقیم و زوایای تلا قی آنها قائمه و ســطوح شان صاف باشد. مقـاومت در برابر یخبنـدان: آجـرهای مصــرفی در نـما باید در برابر یخبندان پایدار باشنــد و در آزمایش یخ زدگی دچــار خرابی ظاهر مانند ورقــه ورقــه شدن، ترک خوردن و خوردگی نشوند.
ترک در سطح آجـر: وجود یک ترک عمیق در سطح متوسط آجر حداکثر تا عمق ۴۰ میلیمتر در آجر پشت کار بلا اشکال است ولی به طور کلی درصد آجـرهای ترک دار نبایـد بیشتر از ۲۵ باشــد. پیچــیدگی، انحنا و فــرورفتگی: پیـچیدگی در امتــداد سطح بزرگ آجر حداکثر ۴ میلیمتر و در امتـداد سطح متوسط آجــر تا ۵ میلیمتر مجـاز است. آجر نباید انحنا و فــرورفتگی بیش از ۵ میلیمتر داشته باشــد و این مقدار در صورتی قابل قبول است که میزان آن از ۲۰ درصد کل آجرها افزایش پیدا نکند.
آجر باید کاملا ً پخته و یکنواخت و سخت باشد و در برخورد با آجر دیگر صــدای زنگ دار ایجاد کند. آجــرهای ساختمانی مقــاومت خوبی در برابر آتـش دارند به طــوری که یک دیوار ۲۲ سانتی متری از آجر در حدود شش ساعت در برابر آتش سوزی مقاومت از خود نشان می دهد.
