TÁC HẠI CỦA HÚT THUỐC VÀ HÚT THUỐC THỤ ĐỘNG

1. TÁC HẠI CỦA HÚT THUỐC VÀ HÚT THUỐC THỤ ĐỘNG

2. PHẦN I THÀNHPHẦNĐỘCTÍNH CỦAKHÓITHUỐC

3. Khóithuôcláchứa: • 7.000 chấtđộchoáhọc • 70 chấtgâyungthư • Chấtphụgia (Amoniắc) • Các-bon mônô-xít • Nicotin: mộtđiếuthuốcchứa 1-3mg Tranh của Van Gogh (Hà Lan)

4. Nicôtin • Cơ quan Kiểm soát Dược và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) xếp Nicôtin vào nhóm các chất có tính chất dược lý gây nghiện chủ yếu, tương tự như các chất ma tuý Heroin và Cocain. Nicotine được hấp thụ vào máu và ảnh hưởng đến não bộ trong khoảng 10 giây sau khi hút vào. • Khi Nicotine trongkhóithuốcgắnkếtthụthể Nicotine trêncáctếbàothầnkinhtại “trungtâmthưởng” ở hệviềnnãobộ, cáchóachấttrunggiandẫntruyềnthầnkinhđượcphóngthíchgâyramộtloạtcácphảnứnghóahọctạoranhiềutácđộngtâmthầnkinhnhưcảmgiácsảngkhoái, vuivẻ, tănghọatđộngnhậnthức. • Tuy nhiên cảm giác đó sẽ mau qua sau vài phút. Khi nồng độ Nicotine trong cơ thể giảm xuống, người hút thuốc sẽ cảm thấybứtrứt, căngthẳng; khôngtậptrungđược; buồnbã, lo lắng; rốilọangiấcngủ

5. 2. Monoxit carbon (khí CO) • Khí CO trongkhóithuốcláhấpthụvàomáugắnvớihemoglobinelàm giảm khả năng vận chuyển oxy của hồng cầu vì vậy làm giảm lượng oxy trong máu, gópphầnhìnhthànhcácmảngxơvữađộngmạchvà ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và điều chỉnh cơ thể, liên quan đến bệnh tim, đột quỵ và các vấn đề tuần hoàn khác.

6. 3. Các chất gây ung thư Hắc ín (Tar) • Nhựathuốclálàsựtậphợptêncủahàngngànchấthoáhọcvàphụgia, đượctạothànhchấtlắnglạicủakhóithuốccóđặcđiểmdínhvàdầy. Nhựathuốclálàmộttrongnhữngsảnphẩmphụnguyhiểmnhấtcủakhóithuốclá, chứa rất nhiều chất gây ung thư. Benzene : • Là một chất sinh ung thư được tìm thấy trong khói của dầu khí hay trong thuốc trừ sâu bọ. Chất này có nồng độ rất cao trong khói thuốc lá, lượng benzene tác động đến con người từ khói thuốc lá chiếm một nửa lượng benzene xâm nhập vào con người từ tất cả các nguồn. Nitrosamines: • Là một chất gây ung thư rất mạnh có nhiều trong thuốc lá không khói, snuff và khói thuốc lá.

7. PHẦN II TỬVONG DO SỬDỤNGTHUỐCLÁ TRÊNTHẾGIỚI

8. SỐ CA TỬVONG DO THUỐCLÁTRÊNTHẾGIỚI Thếgiới: mỗinăm 6 triệungườichết. Thếkỷ 20: 100 triệungườichết Thếkỷ 21: ướctính 1 tỷngườichết.(WHO) Sửdụngthuốclágâytửvongcho 1/2 sốngườihút. Tỷlệhútthuốccóxuhướnggiảmtạicácnướcpháttriểnvàgiatăng ở cácnướcđangpháttriển

9. THUỐCLÁSẼGIẾTCHẾTHƠN 175 TRIỆUNGƯỜITRÊNTHẾGIỚITỪ 2005-2030

10. PHẦN III CÁCNGUYCƠGÂYBỆNHCỦAKHÓITHUỐCLÁ

11. HÚTTHUỐCVÀẢNHHƯỞNGĐẾNCHỨCNĂNGPHỔI • Khi chúng ta hít vào, không khí sẽ vào đường hô hấp trên qua mũi và miệng, nơi không khí được lọc, sưởi ấm và làm ẩm. Không khí hít vào sẽ đi qua khí quản để vào phổi. • Khi khói thuốc đi vào qua miệng thì người hút thuốc đã vô tình bỏ qua cơ chế bảo vệ thứ nhất đó là quá trình lọc ở mũi. • Những người hút thuốc thường bài tiết nhiều đờm hơn những người không hút thuốc mà khả năng đưa đờm ra khỏi đường hô hấp lại kém hơn. Điều này là do hệ thống lông chuyển ở người hút thuốc bị liệt thậm chí bị phá huỷ. • Khói thuốc cũng làm thay đổi cấu trúc các tuyến tiết nhầy và do vậy thành phần của chất nhầy cũng bị thay đổi. Đôi khi các tuyến tiết nhầy bị tắc lại làm giảm khả năng bài tiết đờm. Hậu quả cuối cùng là chất nhầy ở những người hút thuốc bị nhiễm bởi các chất độc hại, và bị giữ lại nhiều trong tổ chức phổi cản trở sự lưu thông trao đổi khí.

12. HÚTTHUỐCVÀBỆNHUNGTHƯ Ungthưphổi: • Ở hầuhếtcácnước, thuốclálànguyênnhângâyhơn 90 phầntrăm ca tửvongvìungthưphổi. Ungthưphổikhôngphổbiến ở ngườikhônghútthuốc. • Thựctếungthưphổilàcănbệnhhiếmthấytrướckhisửdụngthuốclátrởnênphổbiến. Trongvòng 60 năm qua, tỷlệungthưphổitănglênđángkểcùngvớisốlượngngườihútthuốcgiatăng Ungthưthanhquản (UTTQ) • HútthuốclálànguyênnhângâyUTTQ. Thanhquảntiếpxúctrựctiếpvớichấtsinhungthư (carcinogens) trongkhóithuốclákhihơithuốcđượchít qua thanhmôn ở khoảnggiữahaidâythanhâm. Nhữngngườihútthuốctừ 30 đến 39 nămcónguycơmắcUTTQcaogấp 12 lầnvànhữngngườihúttừ 40 nămtrởlêncónguycơmắcUTTQgấp 14,2 lần so vớinhữngngườikhônghútthuốc Ungthưhầu, miệng:Thuốclálànguyênnhângâyungthưhầu, miệng • Nguycơmắcungthưkhoangmiệng ở namgiớicóhútthuốclácaohơnnamgiớikhônghútthuốclátừ 3,6 đến 11, 8 lần

13. Hútthuốclálànguyênnhâncủa 90% các ca ungthưphổi

14. Ngườihútthuốccótỷlệungthưmiệngcaogấp 27 vàungthưthanhquảncaogấp 12 lầnngườikhônghútthuốc (WHO)

15. RĂNGCỦANGƯỜIHÚTTHUỐCNHIỀUNĂM

16. UNGTHƯHỌNG DO HÚTTHUỐC

17. Ảnhhưởngtớitrẻem

19. Phổingườihútthuốcbịungthư

20. HÚTTHUỐCVÀBỆNHTIM MẠCH Xơvữađộngmạch • Mộtnghiêncứu do Fine-Edelstein và cs. 1994 tạiHoaKỳđãchỉrarằng so vớinhómkhônghútthuốc, nhómđanghútthuốccónguycơmắcbệnhtimmạchcaohơngấp 2,8 lần (ở nam) và 3,1 lần (ở nữ) Bệnhmạchvànhvàchếtđộtngột • So vớingườikhônghútthuốc, nguycơmắcbệnhmạchvànhtănglên 1,6 lần ở ngườiđãtừnghútthuốc, lên 3 lần ở ngườihúttừ 1-14 điếu/ngàyvàlên 5,5 lần ở ngườihúttrên 14 điếuthuốc/ngày • Hútthuốclácóthểtăngnguycơchếtđộtngột do kếtdínhtiểucầu, giảiphóngnhữngchấtcatecholaminesgâyrahuyếtkhốicấptínhvàloạnnhịptim. Cácbằngchứngchothấy nicotine ảnhhưởngđếnkhảnăngdẫnchuyềncủatếbàocơtimthểhiệnluậncứvềmốiquanhệgiữahútthuốclávàloạnnhịptimvàchếtđộtngột

21. HÚT THUỐC VÀ BỆNH HÔ HẤP Cácbệnhhôhấpcấptính • Hútthuốclálàmtăngsốlầnmắcbệnhvàlàmtìnhtrạngnhiễmkhuẩnnặnghơn. Nguycơmắccácbệnhhôhấpcấptính ở ngườikhỏemạnhhútthuốccaohơnngườikhỏemạnhkhônghútthuốctừ 1,5 đến 7 lần. Cácbệnhhôhấpmãntính • Hútthuốcláđãđượcchứng minh lànguyênnhâncủacácvấnđềhôhấpmãntínhbaogồmviêmphổi, làmhạnchếpháttriểnchứcnăngphổi ở trẻem, làmtăngnguycơmắcbệnhvàtửvong do bệnhphổitắcnghẽnmãntính, làmgiảmchứcnăngphổi ở trẻsơsinhkhimẹhútthuốctrongquátrìnhmangthai, v.v.

22. Hútthuốclálànguyênnhâncủa 75% các ca bệnhphổitắcnghẽnmạntính Giãn phế nang Giãn phế quản

23. HÚT THUỐC VÀ SỨC KHOẺ SINH SẢN Hútthuốclálàmgiảmkhảnăngsinhsản ở namgiới • Giảmlượngtinhtrùng; làmbiếnđổihìnhdạngtinhtrùng; giảmkhảnăngdichuyểncủatinhtrùng; giảmkhảnăngphóngtínhdịch. • Nhiềunămhútthuốccóthểdẫntớichứngliệtdươnghoặcảnhhưởngkhảnăngcươngcứng. Hútthuốccũnglàmộttrongnhữngnguyênnhâncốtlõicủabệnhxơvữađộngmạchtrongmạchmáucủadươngvật Hútthuốclálàmgiảmkhảnăngsinhsản ở nữgiới • Tỷ lệ sinh đẻ ở phụ nữ hút thuốc thấp hơn khoảng 30% so với phụ nữ không hút thuốc • Thuốclálàmtăngnguycơbịsảythaitựnhiênlên 20-30% so vớingườikhônghútthuốclá. • Hútthuốccũnglàmtăngtỷlệrau bong non ở phụnữcóthailàmđẻ non hoặcthaichếtlưutừ 1,4 đến 2,4 lần. Ngoàirahútthuốccònlàmgiảm 20-30% cânnặngcủatrẻkhisinhhoặcgâyđẻ non. • Hạn chế hiệu quả điều trị vô sinh.

24. Thuốc lá làm giảm khả năng tình dục, gây bất lực và tăng nguy cơ vô sinh ở cả 2 giới

26. PHẦN IV TÁCHẠICỦAHÚTTHUỐCTHỤĐỘNG

28. Hútthuốcthụđộng: Làhítphảikhóithuốctrongmôitrườngkhôngkhí, trongđóbaogồmkhóithuốctừđầuđiếuthuốcđangcháyvàkhóithuốc do ngườihútthuốcthởra.

29. TÁC HẠI CỦA HÚT THUỐC THỤ ĐỘNG • Khói toả ra từ đầu điếu thuốc chứa nhiều chất độc cao gấp 21 lần so với khói thuốc thở ra. • Chính người hút thuốc cũng bị ảnh hưởng nhiều hơn khi hít vào khói thuốc từ đầu thuốc đang cháy tỏa ra • Người không hút thuốc nhưng làm việc thường xuyên với trong môi trường có khói thuốc có thể hít vào lượng khói thuốc tương đương với việc hút 5 điếu thuốc một ngày.

30. ẢNH HƯỞNG CỦA HÚT THUỐC THỤ ĐỘNG VỚI SỨC KHOẺ • Làm tăng 20 -30% nguy cơ ung thư phổi cho người hút thuốc thụ động (Surgeon general report, CDC, 06). • Ước tính hút thuốc thụ động hàng năm gây ra 3.400 ca tử vong vì ung thư phổi và từ 22.700 đến 69.700 ca tử vong vì bệnh tim ở Mỹ (Cục Bảo vệ môi trường California).

31. ẢNHHƯỞNGCỦAHÚTTHUỐCTHỤĐỘNGVỚISỨCKHOẺ Làmtăng 25-30% nguycơbệnhtimmạchchongườihútthuốcthụđộng.

32. ẢNH HƯỞNG CỦA HÚT THUỐC THỤ ĐỘNG VỚI BÀ MẸ VÀ TRẺ EM • Khói thuốc thụ động làm tăng 22% nguy cơ trẻ sinh nhẹ cân (dưới 2500g) (Leonardi-Bee JA et al, 2008). • Ở trẻ em, hút thuốc thụ động gây viêm đường hô hấp, viêm tai giữa, làm nặng thêm các triệu chứng hen và là một trong những nguyên nhân gây đột tử ở trẻ sơ sinh.

34. PHẦNV TÌNHHÌNHSỬDỤNGTHUỐCLÁTẠIVIỆT NAM

35. TìnhhìnhsửdụngthuốclávàphơinhiễmkhóithuốclátạiViệt Nam • Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới • Tỷ lệ hút thuốc ở nam giới 47,4%; nữ giới 1,4% (GATS 2010) ~ 16 triệu người trưởng thành ở Việt Nam đang hút thuốc lá • 2/3 phụ nữ và trẻ em thường xuyên hít phải khói thuốc lá tại nhà • 33 triệu người không hút thuốc thường xuyên hít phải khói thuốc tại nhà • > 5 triệu người trưởng thành không hút thuốc thường xuyên hít phải khói thuốc tại nơi làm việc

36. So sánh tử vong do sử dụng thuốc lá, HIV/ AIDS và tai nạn giao thông (Nguồn: WHO VTN 2008) Năm 2003: 40.000 người chết/năm ~ 110 người chết/ngày Năm 2030: ước tính 70.000 người chết/năm ~ 192 người chết/ngày

37. Xuhướnggánhnặngbệnhtậtgiaiđoạn 1976-2006 tạiViệt Nam Các ca mắc tại bệnh viện 1976-2006

38. Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong ở nam giới Việt Nam, với gần 11% tổng số ca tử vong ở nam là do các bệnh liên quan đến thuốc lá(Viện Chiến lược và Chính sách Y tế 2011)

39. Gánh nặng kinh tế do thuốc lá gây ra 14.000 tỷ VND/năm : mua thuốc lá 2.304 tỷ VND/năm: điều trị 3 trên tổng số 25 bệnh do thuốc lá gây ra Các chi phí chưa tính được gồm: chi phí điều trị 22 bệnh còn lại (Thái Lan: tổng > 414 triệu USD/năm) chi phí của năng suất lao động bị mất do mắc bệnh và tử vong sớm liên quan đến thuốc lá (Mỹ: 167 tỷ USD/năm; Úc: 23 tỷ USD/năm) chi phí nghỉ giữa giờ để hút thuốc Chi phí tổn thất do cháy nổ liên quan đến thuốc lá (Úc: 63 triệu AUD/năm; Canada: 81,5 triệu CAD/năm) Chi phí do phá rừng trên diện rộng để lấy gỗ sấy thuốc lá Chi phí vệ sinh tăng lên do sử dụng thuốc lá

40. THUỐCLÁHUỶHOẠIMÔITRƯỜNG • Hủy hoại môi trường: • Phá rừng lấy gỗ sấy thuốc lá. • Dùng nhiều thuốc trừ sâu để trồng cây thuốc lá làm xói mòn và bạc mầu đất. • Hút thuốc gây nhiều vụ hỏa hoạn rất nghiêm trọng.

41. THUỐCLÁVÀĐÓINGHÈO Bệnh tật, tử vong 40.000 ca tử vong/năm Giảm năng suất lao động Giảm Thu nhập Môi trường: Làm mất 1,4% rừng Tổn phí y tế và xã hội: 03 bệnh/25 bệnh cho tốn 2.304 tỷ đồng/năm Tăng nghèo đói Thuốc lá Hỏa hoạn: Gây 10% số vụ cháy Suy Dinh Dưỡng Giảm chi tiêu cho thực phẩm giáo dục Giảm ngân sách gia đình: 5-10% NS hộ nghèo

42. KẾTLUẬN • Thuốclálànguyênnhângâyragánhnặngtửvongvàbệnhtấtlớnthứ 2 tạiViệt Nam. Bệnhtậtvàtửvongliênquanđếnthuốcláchỉxảyranhiềunămsaukhihútthuốclá • Việt Nam nằmtrongnhóm 15 nướccósốngườihútthuốclánhiềunhấtthếgiới. Việt Nam đãvàđangchịugánhnặngkhổnglồvềsứckhỏevàkinhtế do thuốclágâyra • Thuốclálànguyênnhântửvonghàngđầu, nhưngcóthểphòngtránhđược. • Việcthựchiệnmôitrườngkhôngkhóithuốclàmộttrongnhữngbiệnpháphữuhiệuđểgiảmtỷlệmắcbệnhvàtửvong do sửdụngthuốclá

43. CHUNG TAY VÌMỘTTHẾGIỚIKHÔNGKHÓITHUỐC