HÜCRE

1. İlk defa İngiliz fizikçi Robert HOOKE ,1665’te kendi yaptığı basit bir mikroskop ile şişe mantarından aldığı kesiti incelemiş ve boş odacıklar görmüştür. Gördüğü bu odacıklara “Hücre” anlamına gelen “ Cellula” ismini vermiştir. HÜCRE

2. HÜCRE TEORİSİ • Bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiştir. • Hücreler canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel birimidir. • Bağımsız oldukları halde birlikte iş görürler. • Hücreler kendinden önceki hücrelerin bölünmesi ile oluşurlar. • Canlıların kalıtım maddeleri hücrelerde bulunur. • Canlı türlerinde bulunan ve bir türün çeşitli dokularında bulunan hücreler, şekil ve büyüklük bakımından farklılık gösterir.

3. En çok sevdiğim şey yüzmek

4. bakteri Bitki hücresi Sinir hücresi Kımızı kan hücresi Kas hücresi Yumurta hücresi

5. Ökaryot bir hücrede dıştan içe doğru • Hücre zarı • Sitoplazma • Çekirdek Olmak üzere başlıca üç kısım incelenir.

6. Hücre zarının yapısal özellikleri • Hücre zarı : %60 protein,%35 yağ ve %5 oranında da karbonhidrat içerir. • Çok ince olmasından dolayı ancak elekron mikroskopu ile görülen, seçici geçirgen ve canlı bir yapıya sahiptir.

7. Hücre zarının özellikleri • Ancak elektron mikroskobu ile görünür. • Canlıdır. • Esnektir saydam ve incedir. • Akışkandır. • Kalınlığı sabittir değişmez. • Üzerinde porlar bulunur. • Seçici geçirgendir.

8. Hücre zarının görevleri • Hücreyi çepeçevre sararak dağılmaktan korur. • Dokularda hücrelerin birbirini tanımasını sağlar. • Hücre içerisine giren ve çıkan maddeleri kontrol eder. • Hücreyi dış ortamdan ayırır. • Hücreye şekil verir. • Hücreyi dış etkilerden korur.

9. Heyt savulun ulen. Dünyayı başınıza yıkarım

10. Akıcı mozaik zar modeli Bu modelde hücre zarı iki sıra yağ tabakasıyla bu tabakalara gömülmüş proteinlerden oluşur. Zardaki protein ve yağ molekülleri hareket halinde oldukları için buna “ Akıcı mozaik zar modeli “ denir. Ayrıca üzerinde madde giriş çıkışına izin veren delikler ( por ) bulunur.

12. HÜCRE ÇEPERİ • Bitki, mantar ve bakteri hücrelerinde bulunur. • Hücre zarının dışında yer alır. • Hücre çeperi kalın,cansız ve dayanıklıdır. • Hücreyi dış etkilerden korur ve desteklik sağlar. • Üzerinde geçitler vardır. • Ölü (cansız) olduğundan tan geçirgendir. • Bitkilerdeki selülozdan,mantarlardaki kitinden bakterilerde ise karbonhidrat yağ ve proteinden meydana gelmiştir.

15. SİTOPLAZMA • Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran, canlı, renksiz, yarısaydam, suda çözünmeyen bir sıvıdır.   • İki kısımdır. • a) Sıvı kısım: • Su,protein,yağ,karbonhidrat,mineral,vitamin,RNA çeşitleri,nükleotidler,ATP ve • enzimler gibi organik ve inorganik maddelerden oluşmuştur • Görevi: • 1) Biyokimyasal reaksiyonlar için zemin oluşturmak • 2) Organellere yataklık etmek. • 3) Rotasyon ve sirkülasyon hareketleri ile organellerin hareketini sağlamak. • b) Organeller: • Özel yapı ve görevi olan sitoplazmik cisimlerdir.

18. RİBOZOM • Bütün hücrelerde bulunan en küçük organeldir. • Protein ve rRNA'dan oluşur.Çekirdekçikte üretilir. • Zarsızdır ve iki birimdir.Üst birim(büyük birim) protein,alt birimse(küçük birim) rRNA'dan  oluşur. • Protein ve enzim sentezler. • Granüllü ER ve çekirdek zarı üzerinde,mitokondri ve kloroplastın sıvısında ve ayrıca sitoplazma da bulunabilir. • Yoğun protein sentezi sırasında yan yana gelerek polizomları oluştururlar. • Her canlıda ribozomların farklı olmasının sebebi rRNA' ların farklılığındandır. • Bir hücrenin canlılığını sürdürebilmesi için mutlaka ribozoma ihtiyacı vardır.(Enzimlerden dolayı) • Enzim salgılayan bez hücrelerinde sayısı daha fazladır.

19. SORU: • I. RNA • II. Protein • III. DNA • Yukarıda verilen yapılardan hangileri ribozomun yapısında bulunur? • A) Yalnız I • B) Yalnız II • C) I ve II • D) I ve III • E) II ve III

20. Soru: Canlılarda üretilen enzim ve hormonlar hücrenin hangi organelinde sentezlenir? • A) Kromoplast  • B) Ribozom  • C) Çekirdek  • D) Golgi aygıtı  • E) Lizozom

21. SENTROZOM (SENTRİOLLER) • Bazı su yosunu,mantar,hayvan ve insan hücrelerinde bulunur. • Sentriol denilen iki alt birimden oluşur. • Hücre bölünmesi sırasında kendini eşleyerek zıt kutuplara çekilir ve iğ ipliklerinin oluşmasını sağlar. • Hücre dışına uzanan kirpik,kamçı,sil gibi yapıları oluşturur. • Sentrioller dikine duran dokuz çift tüpçükten oluşur.

22. ENDOPLAZMİK RETİKULUM • Hücre zarından çekirdek zarına kadar uzanan zarlı kanallar sistemidir. • Memeli alyuvarı hariç bütün çekirdekli hücrelerde bulunur. • Hücre içine ve dışına madde taşır.Bazı maddeleri depolar.(Ca ve protein). • Çekirdek zarı ve golgiyi yapar.Hücreyi bölmelere ayırarak,sitoplazmadaki asidik ve bazik tepkimelerin birbirini etkilemeden yapılabilmesini sağlar. • Üzerinde ribozom bulunanlarına granüllü ER; bulundurmayanlara da granülsüz ER denir. Granüllü ER enzim salgılayan hücrelerde, granülsüz ER yağ sentezleyen hücrelerde çoktur.

24. GOLGİ AYGITI • Çekirdeğe yakın bulunur.Hücre zarı yapımına katılır. • Salgı maddelerin yapılması,paketlenmesi ve salgılanmasından sorumludur.Onun için süt bezi, tükrük bezi,ter bezi gibi salgı yapan hücrelerdeki sayısı diğer hücrelerdekilere oranla daha fazladır. • Enzimleri paketleyerek lizozomu oluşturur.Hücre zarı yapımına katılır. • Glikoprotein,lipoprotein,mukus,bağ dokusu ara maddesi ve ayrıca bitkilerde selülozlu maddeler salgılar. • Memeli alyuvarı hariç bütün çekirdekli hücrelerde bulunur.

25. ÖRNEK: Salgı epiteli hücrelerinde aşağıdaki organellerden hangisinin çok gelişmiş olması beklenir ? • Golgi Aygıtı • Koful • Lizozom • Sentrozom • Ribozom

27. Örnek: Hücre zarının yapısındaki özel karbonhidratları sentezleyen organ el aşağıdakilerden hangisidir.? • Golgi aygıtı • Ribozom • Kloroplast • Vakuol • Mitokontri

29. Örnek: Ürettiği maddeyi yine kendisi depolayan hücre organeli aşağıdakilerden hangisidir? • Ribozom • Lizozom • Kloroplast • Mitokondri • Golgi aygıtı

30. SORU: Golgi aygıtının birinci görevi nedir? • A) Ribozomlarda protein sentezlemek  • B) Depo edilmiş proteini hidrolize etmek • C) Ribozomlarda sentezlenen proteini depo etmek  • D) Sentezlediği proteini salgılamak • E) Kendini eşleyerek çoğalmak

31. LİZOZOM • Büyük moleküllü besinleri parçalar.Kurbağa larvalarında kuyruğun kopması,salgılama dönemi biten memelilerde süt bezlerinin körelmesi,pasif kalan kasların küçülmesi,harap olmuş dokuların, yaşlı alyuvarların ve vücuda giren mikropların yok edilmesi lizozom sayesindedir. • Fagositoz ve pinositoz yapan hücrelerde çoktur.ÖRNEK:Akyuvar hücresi ve tek hücreliler. • Lizozom parçalanırsa hücre kendini sindirir.Buna otoliz denir. • Lizozomun etrafındaki zar golgiden oluşur. • İçerisindeki enzimler ribozomlarda üretilir. • Üretilen enzimler ER ile taşınır. • ER ile taşınan enzimler golgide paketlenerek lizozom oluşturulur. • Yani lizozomun oluşmasında ribozom,golgi ve ER etkilidir. •    NOT 1 : (Bazı kitaplara göre)Hayvanlara özgüdür.Bitkilerde ise lizozom benzeri yapılara     fitolizozom denir.

32. SORU: Lizozom organellerinin parçalanmasıyla hücrenin kendi kendini sindirmesi olayına ne ad verilir ? • Hidroliz • Fagositoz • Otoliz • Akrozom • Fotoliz

34. SORU: Lizozomlarda aşağıdakilerin hangisi yüksek oranda bulunur? A) Klorofil B) DNA C) Ribozom D) Hormonlar E) Enzimler

35. KOFUL • ER'dan,golgiden,hücre zarından ve lizozomdan oluşabilir. • Hayvansal hücrelerde az ve küçük,bitkisel hücrelerde ise gençken küçük,yaşlandıkça büyürler. • Çünkü tuzlu artıklar kofullarda biriktirilir. • Hücre içi osmatik basınç ve pH'ı ayarlar. • Kofulda bulunan su turgor basıncı oluşturarak hücreye diklik ve direnç verir. • Metabolizmanın aktiflik derecesini belirler. • Eğer koful büyük ve sitoplazmada miktarı çok ise metabolizma yavaşlar.

36. SORU: Aşağıdaki hücrelerin hangisinde koful hacmi en fazladır ? • Yaşlı bitki hücresi • Genç hayvan hücresi • Genç bitki hücresi • Yaşlı hayvan hücresi • Bakteri hücresi

37. Besin kofulu • Fagositoz ve pinositozla alınan besinlerin bir zarla çevrilmesiyle oluşur. • Akyuvarlar mikropları fagositoz ve pinositozla aldığında dolayı,akyuvarlarda daha fazla sayıda besin kofulu bulunur.

39. Hey adamım nefes alamıyorum.

40. Tatlı su tek hücrelilerinde bulunan daimi kofuldur. Fazla suyu dışarı atar. Boşaltım kofulu : Artık maddeleri ekzositozla dışarı atar Kontraktil (vurgan) koful

42. Soru: Aşağıdakilerin hangisinin hücrelerinde büyük kofullara rastlanır? • A) Epitel  • B) Kan  • C) Amip  • D) Paramesyum  • E) Soğan zarı

43. PLASTİDLER Sadece bitki hücrelerinde bulunan renk maddesidir.3 tiptir. • a) Kloroplast • b) Kromoplast • c) Lökoplast

44. Kloroplast • Bitkiye yeşil rengini verir. • Çift zarlıdır.İç zarı katmanlıdır.Bu katmanlara grana,içini dolduran sıvıya ise stroma denir. • Fotosentez yaparak besin üretir. • Kendine has DNA,RNA,ribozom ve ETS'si bulunur. • Granalar içinde bitkiye yeşil rengini veren ve fotosentez için gerekli ışığı absorbe eden klorofil vardır. • Bütün bitki hücrelerinde bulunmaz.ÖRNEK:Kökte.

45. Soru: Aşağıdaki hangi hücre organelinde fotosentez reaksiyonu ile glikoz üretilir? • A) Mitokondri  • B) Lökoplast  • C) Kloroplast  • D) Çekirdek  • E) Sitoplazma

47. Soru: Bir yaprak hücresinin aşağıdaki kısımlarının hangisinde hem DNA hem de RNA bulunur.? • Ribozom • Sitoplazma • Sentrozom • Lizozom • Kloroplast

50. b) Kromoplast • Bitkilerde meyve ve çiçeklerin rengini verir. • Likopin(kırmızı),ksantofil(sarı) ve karoten (turuncu) olmak üzere üç çeşittir. • Bitkilerde diğer renkler koful öz suyunun asit veya baz oluşuna göre renk değiştiren   antokyan denen maddeler ile oluşturulur.