İstanbulUzman

1. İstanbulUzman Biyolojik Risk Etmenleri İSTANBULUZMAN

2. Mevzuat «BİYOLOJİK ETKENLERE MARUZİYET RİSKLERİNİN ÖNLENMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK» «10 Haziran 2004 Tarihli, 25488 Sayılı R.G.» İSTANBULUZMAN

3. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ MEVZUAT / TANIMLAR Biyolojik Etkenler «Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dahil mikroorganizmalar, hücre kültürleri ve insan parazitleridir.» Mikroorganizma «Genetik materyali replikasyon veya aktarma yeteneğinde olan hücresel/hücresel olmayan mikrobiyolojik varlıklardır.» Hücre Kültürü «Çok hücreli organizmalardan türetilmiş hücrelerin in-vitro (deneysel) olarak geliştirilmesini ifade eder.» İSTANBULUZMAN

4. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Tanımlanan Biyolojik Etkenler Enfeksiyon Risk Düzeyine Göre; 1 İnsanda hastalığa yol açma olasılığı bulunmayan biyolojik etkenler, Hastalık (İnsan-Çalışan) Yok Topluma Bulaşma Etkin Korunma Etkin Tedavi 2 İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkanı bulunan biyolojik etkenler, Hastalık (İnsan-Çalışan) Var Topluma Bulaşma Yok Etkin Korunma Evet Etkin Tedavi Evet 3 İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilen, ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkanı olan biyolojik etkenler, Hastalık (İnsan-Çalışan) Var Topluma Bulaşma Var Etkin Korunma Evet Etkin Tedavi Evet Hastalık (İnsan-Çalışan) 4 İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski yüksek olan ancak halen etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler, Var Topluma Bulaşma Var Etkin Korunma Hayır Sırası / Nedir? / Etkin Tedavi Hayır İSTANBULUZMAN

5. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Madde 5 / a RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ • Biyolojik etkenlere maruz kalma riski varsa; işçinin maruziyet türü, düzeyi ve süresi belirlenir, • Birden fazla grupta yer alan biyolojik etkenlere maruziyetin söz konusu ise; risk değerlendirmesi, zararlı biyolojik etkenlerin tümünün oluşturduğu tehlike dikkate alınarak yapılır, • Risk değerlendirmesi, düzenli aralıklarla ,maruziyet koşulları değiştiğinde yada başka herhangi bir değişiklik olduğunda yenilenir, İSTANBULUZMAN

6. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Madde 8 RİSKLERİN AZALTILMASI Yapılan risk değerlendirmesi sonucunda, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk olduğu ortaya çıkarsa, işçilerin maruziyeti önlenir, Bunun teknik olarakmümkün olmadığı hallerde, yapılan iş ve risk değerlendirmesi dikkate alınarak, sağlık ve güvenlik yönünden yeterli korumayı sağlayacak şekilde, işçilerin maruziyet düzeyinin en aza indirilmesi için önlemler alınır, İSTANBULUZMAN

7. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ RİSKLERİN AZALTILMASI • Maruz kalan/kalabilecek işçi sayısı, mümkün olan en az sayıda tutulur, • Çalışma prosesleri ve teknik kontrol önlemleri, biyolojik etkenlerin ortama yayılmasını önleyecek/ortamda en az düzeyde bulunmasını sağlayacak şekilde düzenlenir, • Öncelikle toplu koruma önlemleri alınır ve/veya maruziyetin başka yollarla önlenemediği durumlarda kişisel korunma yöntemleri uygulanır. İSTANBULUZMAN

8. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ RİSKLERİN AZALTILMASI • Hijyen önlemleri; biyolojik etkenlerin çalışma yerlerinden kontrol dışı dışarıya taşınması, sızması, önlenmesi ve azaltılmasını sağlamalı, • Biyolojik risk işareti ile birlikte ilgili diğeruyarı işaretleri de kullanılır, • Biyolojik etkenlerin karıştığı kazaların önlenmesine yönelik plan hazırlanır. İSTANBULUZMAN

9. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ RİSKLERİN AZALTILMASI • Biyolojik etkenlerin muhafaza edildikleri ortam dışında bulunup bulunmadığının belirlenmesi için ölçümler yapılır, • Atıkların, gerektiğinde uygun işlemlerden geçirildikten sonra işçiler tarafından güvenli bir biçimde toplanması, depolanması, işyerinden uzaklaştırılması,güvenli ve özel kapların kullanılması da dahil uygun yöntemlerle yapılır, • Biyolojik etkenlerin işyeri içinde güvenli bir şekilde taşınması için gerekli düzenlemeler yapılır. İSTANBULUZMAN

10. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Madde 9 BAKANLIĞA BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ • Risk değerlendirmesi sonuçları işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden risk bulunduğunu ortaya koyuyorsa, istenmesi halinde, işveren aşağıdaki konularda gerekli bilgileri Bakanlığa verir, • İşveren, biyolojik etkenin ortama yayılmasına ve insanda ciddi enfeksiyona ve/veya hastalığa sebep olabilecek herhangi bir kaza veya olayı derhal Bakanlığa ve Sağlık Bakanlığına bildirir, İSTANBULUZMAN

11. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Madde 15 BAKANLIĞA BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ • Aşağıda belirtilen biyolojik etkenlerin ilk kez kullanımında (işe başlamadan en az 30 gün önce ) ön bildirimde bulunulur; • 1)Grup 2 biyolojik etkenler • 2) Grup 3 biyolojik etkenler • 3) Grup 4 biyolojik etkenler • Biyolojik etkenlere mesleki maruziyet sonucu meydana gelen her hastalık veya ölüm Bakanlığa bildirilir, İSTANBULUZMAN

12. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Madde 10 KİŞİSEL HİJYEN VE KORUNMA İşverenler, aşağıdaki önlemleri almakla yükümlüdür; İşçiler, biyolojik etkenlerin bulaşma riski bulunan çalışma alanlarında yiyip içmeleri engellenecek, İşçilere uygun koruyucu giysiler sağlanacak, İşçilere, göz yıkama sıvıları ve/veya cilt antiseptikleri de dahil, uygun ve yeterli temizlik malzemeleri bulunan yıkanma ve tuvalet olanakları sağlanacaktır. İSTANBULUZMAN

13. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ EĞİTİM – TALİMATLAR – BİLGİLENDİRME • Olası sağlık riskleri, • Maruziyeti önlemek için alınacak önlemleri, • Hijyen gerekleri, • Koruyucu ekipman ve elbiselerin kullanımı-giyilmesi, • Biyolojik risk etkenlerle çalışmalara başlanmadan önce, • Yeni veya değişen risklere göre uyarlanabilecek, • Gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanacak, • ………………………………………………eğitimler verilmelidir. İSTANBULUZMAN

14. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ SAĞLIK GÖZETİMİ • Bir işçinin, maruziyete bağlı olduğundan kuşkulanılan enfeksiyona ve/veya hastalığa yakalandığı saptandığında, işyeri hekimi veya işçilerin sağlık gözetiminden sorumlu kişi, benzer biçimde maruz kalmış diğer işçilerin de aynı şekilde gözetime tabi tutulmasını sağlar, • Bu durumda maruziyet riski yeniden değerlendirilir, • İşçinin kişisel sağlık durumu yeniden değerlendirilir, mesleki ve tıbbi öyküsü ile ilgili kayıtlar tutulur, İSTANBULUZMAN

15. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ SAĞLIK GÖZETİMİ • Maruziyetin sona ermesinden sonra yapılacak herhangi bir sağlık gözetimi ile ilgili olarak işçilere gerekli bilgi ve tavsiyeler verilir, sağlık eğitimleri yapılır, • İşçiler, kendileriyle ilgili sağlık gözetimi sonuçları hakkında bilgi edinebilecekler, • İlgili işçiler veya işveren sağlık gözetimi sonuçlarının gözden geçirilmesini isteyebilecekler, İSTANBULUZMAN

16. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ LİSTE VE KAYITLAR • Sağlık gözetiminin yapıldığı durumlarda, kişisel tıbbi kayıtlar, maruziyetin son bulmasından sonra en az 10 yıl süre ile saklanır, • İşverenler, Grup 3 ve/veya Grup 4 biyolojik etkenlere maruz kalan işçilerinlistesini, yapılan işin türünü, mümkünse hangi biyolojik etkene maruz kaldıklarını ve maruziyetler, kazalar ve olaylarla ilgili kayıtları, uygun bir şekilde tutulur. Bu liste ve kayıtlar maruziyet sona erdikten sonra en az 20 yıl saklanır, İSTANBULUZMAN

17. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ LİSTE VE KAYITLAR • Kişisel tıbbi kayıtların bilinen son maruziyetten itibaren 40 yıl süre ile saklandığı koşullar; • Kalıcı veya gizli enfeksiyona neden olduğu bilinen biyolojik etkenlere maruziyette, • Eldeki bilgi ve verilere göre, seneler sonra hastalığın ortaya çıkmasına kadar teşhis edilemeyen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette, • Hastalığın gelişmesinden önce uzun kuluçka dönemi olan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette, • Tedaviye rağmen uzun süreler sonra nükseden hastalıklara yol açan enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette, • Uzun süreli ciddi arıza bırakabilen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette İSTANBULUZMAN

18. Biyolojik Risk Etmenleri İSTANBULUZMAN

19. ENFEKSİYON ZİNCİRİ YENİ KONAKÇI BULAŞMA YOLU (Temas, Ortak Kullanılan Maddeler, Hava ve Vektörler) KAYNAK-ETKEN (Patojenite - Virülans) ENFEKSİYON ZİNCİRİ KONAK (Duyarlılık) İSTANBULUZMAN

20. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ – HASTALIK İLİŞKİSİ 1 Patojenite - Virülans (Etkenin hasta etme yetisinin) yüksekliğine, 2 Bulaşma yollarına (Temas, ortak kullanılan cansız maddeler, hava-vektörler) 3 Konakçının duyarlılığına, 4 Çevre etmenlerine; (Isı değişiklikleri, nem, radyasyon, hava basıncı, hava akım hızı, kimyasal maddeler, gazlar, toksinlere vb. bağlıdır) Sırası / Nedir? / İSTANBULUZMAN

21. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ RİSK ALTINDAKİ İŞLER • İşyerlerinde bulunan biyolojik risk etmenlerinin tayininde, daha ziyade; • Tarım ve hayvancılık çalışanları, • Sağlık çalışanları , • Laboratuvar çalışanları……………..üzerine yoğunlaşılmıştır. İSTANBULUZMAN

22. Sık Görülen Biyolojik Risk Etmenleri İSTANBULUZMAN

23. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA EN SIK GÖRÜLEN BİYOLOJİK RİSK FAKTÖRLERİ VİRAL ENFEKSİYONLAR BAKTERİYEL ENFEKSİYONLAR MANTAR ENFEKSİYONLAR PARAZİT ENFEKSİYONLAR Hepatit-B, AIDS, Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak, Suçiçeği, Herpes Enf, Sitomegalovirüs Tüberküloz, Menengokoksik, Menenjit, GİS Enf, Lejyoner Hast, Difteri, Boğmaca, Histoplazmosis, Candidadis, Ankilostomiasis, Necatoriasis, İSTANBULUZMAN

24. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ Hastalık riskli gruplar ilişkisi İSTANBULUZMAN

25. Biyolojik Risk Etmenlerinde Önlemler İSTANBULUZMAN

26. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ GENEL ÖNLEMLER • Periyodik taramalarla duyarlı kişilerin saptanması, • Personel eğitimi, • Biyolojik etkenlerle temasın söz konusu olduğu çalışmalara başlanmadan önce verilecek, • Yeni veya değişen risklere göre uyarlanacak, • Gerektiğinde periyodik olarak tekrarlanacaktır. • Çalışırken uyulacak hareket tarzlarının belirlenmesi, • Laboratuvar mimari yapılarının işlevlerine uygunluğu, • Uygun yalıtım ve dezenfeksiyon önlemleri, • Enfeksiyon taraması için epidemiyolojik sistem, • Aktif immünizasyon. İSTANBULUZMAN

27. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ GENEL ÖNLEMLER • İzolasyon ve gözlem (hastalığından kuşku duyulanlar, hastalığı bulaştırdığı bilimsel olarak kanıtlanmış olan), • Serum-Aşılama (hastalara veya hastalığa yakalanabilecek olanlara), • Dezenfeksiyon (eşyalara, bulaşma eğilimi olanlara), • Seyahatlere kısıtlama (bakım ve dezenfeksiyon), İSTANBULUZMAN

28. BİYOLOJİK RİSK ETMENLERİ İSTANBULUZMAN

29. Teşekkür Ederim İSTANBULUZMAN