لکنت

1. لکنت

2. لكنت لكنت زبان بيماري است كه باعث اختلال در گفتار مي‌گردد، به طوري كه شخص نمي‌تواند به صورت روان صحبت كند. ريشه‌هاي اين بيماري هنوز به صورت كامل شناخته شده نيست. عمده كار‌هايي كه در اين زمينه انجام شده است مربوط به درمان اين بيماري است و نه مدلسازي بيماري.

3. نقش عقده های قاعده ای در لکنت • بیشتر مطالعات تصویر برداری از فعالیت های مغزی در افراد دچار لکنت اشاره به یک سری فعالیت های غیر عادی در عقده های قاعده ای دارد. • در سال 1934 seeman پیشنهاد کرد که لکنت ممکن است در اثر اغتشاشات عملکردی عقده های قاعده ای باشد. • Alm در سال 2005 پیشنهاد کرد که لکنت ناهنجاری در زمان بندی گفتار است که عقده های قاعده ای به طور مستقیم در تعیین زمان بندی گفتار نقش دارند.

4. سيستم عصبي ومراكز مغزي مراكز مختلفي در مغز وجود دارد كه به صورت مستقيم يا غير مستقيم، مسئول كنترل سيستم گفتار در انسان مي‌باشند. مغز از دو جنبه برسيستم گفتار نظارت مي‌كند: • درك‌گفتار • توليدگفتار

5. سيستم عصبي و مراكز مغزي مراكز مختلفي در مغز در توليد و درك گفتار دخالت دارند: ناحيه ورنيكه(Wernicke) ناحيه بروكا(Broca) ناحيه شنوايي(auditory)ناحيه حسي(Somatosensory) ناحيه حركتي(motorcortex)مخچه(Cerebellum)ساقه مغزي( Brain Stem)عقده‌هاي‌قاعدهاي(BasalGanglia)

6. ناحیه تکمیلی حرکتی مسوول تقسیم طرح های سطح بالا به طرح های کوچک قابل اجرا برای نواحی حرکتی می باشد. • این ناحیه ارتباط زیادی با ناحیه بروکا دارد. ناحیه تکمیلی حرکتی بروکا ورنیکه ورودی حسی

7. SMA PRE-SMA SMA-PROPER اتصال به اتصال به prefrontal cortex motor cortex

8. نگاهي به عقده‌هاي قاعده‌اي‌ عقده‌هاي‌قاعده‌اي شامل يك سري از هسته‌هاي زير قشري است كه به هم متصل هستند.

9. نگاهي به عقده‌هاي قاعده‌اي‌ گرچه شناخت مدارات عقده‌هاي‌قاعده‌اي هنوز به علت كامل نبودن بايد مورد مطالعه قرار گيرد، ولي اطلاعات در اين مورد در طي دهه گذشته به سرعت افزايش يافته است.

10. The rhythm effect • اجراي يك رشته دستور موتوري پيچيده نياز به كنترل دو جنبه مهم دارد: • رعايت الگو‌هاي فعاليت ماهيچه‌ها • زمان انجام هر زير حركت • يكي از موثرترين راهها براي شخصي كه دچار لكنت است تا به سرعت بتواند روان صحبت كنند اين است كه در گام‌هاي ثابتي از يك شمارنده صحبت كند كه اين شيوه را به نام rhythm effect مي‌شناسند.

11. حركات كيوينگ داخلي در مقابل خارجي: کیونگ داخلی←SMA← ورودیش از عقده های قاعده ای کیونگ خارجی ← قشر پیش حرکتی جانبی ← ورودیش از مخچه • عقده های قاعده ای از طریق SMA یک سیستم کیونگ داخلی برای زمان بندی زیر حرکاتی که رشته موتوری آنها را به خوبی یاد گرفته اند ایجاد میکنند.

12. كيوينگ زماني از GP به SMA مطالعات بر روي ميمون‌ها نشان داده است كه نرون‌ها در بخش‌هاي مختلف globus pallidus (GP)‌ فقط قبل از اتمام زير حركت‌هاي به خوبي ياد گرفته شده‌ و رشته‌هاي موتوري قابل پيش‌بيني، سيگنال مي‌دهند كه اين موضوع را پيشنهاد مي‌كند كه اين سيگنال‌ها يك كيوينگ داخلي هستند كه به وسيله عقده‌هاي‌قاعده‌اي براي نشان دادن اتمام يك جز در رشته‌اي از حركات توليد مي‌شود.

14. تاثیر دوپامین روی لکنت • در دهه 1970 مقالات مختلفی مبنی بر بهبود لکنت پس از مصرف داروهای ضد دوپامین گزارش گردید. • نورون های دوپامینی در SNc به استریاتوم متصلند و یک ورودی متراکم دوپامینی را برای آن فراهم میکنند. • رهایش دوپامین در استریاتوم در مواقع اجرای رشته های حرکتی هر قبل یاد گرفته شده صورت میگیرد. • هنوز علت افزایش دوپامین در نورون های دوپامینی استریاتوم مشخص نیست.ولی دلیل اصلی آن عدم یادگیری این نورونها در کودکی است.

15. ارتباط motor control با لكنت زبان • شرايط مختلفي مي‌توانند در روان‌تر كردن گفتار در بيماري لكنت تاثير بگذارند كه از آن جمله مي‌توان به موارد زير اشاره كرد: • همخواني‌كردن • آواز خواندن • افزايش توجه • كيوينگ و آثار تمرين

16. همخواني در گفتار بيشتر افرادي كه دچار لكنت هستند هنگام همسرايي با يك شخص ديگر مي‌تـ‌وانند با رواني بخوانند. به نظر مي‌رسد كه مكانيزمي كه در پشت اين اثر نهفته است شبيه rhythm effect‌ باشد. در همسرايي، صداي اشخاص ديگر يك كيوينگ خارجي براي زمان‌بندي فراهم مي‌كند يك الگوي زماني كه امكان تقليد از آن فراهم مي‌باشد.

17. آواز و ريتم آواز خواندن در بيشتر افراد دچار لكنت زبان باعث رواني سريع گفتار مي‌گردد. آواز خواندن به معني توليد تن‌هاي موسيقي به وسيله صدا مي‌باشد. موسيقي شامل چندين جز است اما ريتم يك جز اصلي و غير قابل صرفنظر كردن در تمام موسيقي‌ها است ملودي بدون ريتم نمي‌تواند وجود داشته باشد ريتم در موسيقي در واقع قرار دادن صدا‌ها در زمان است.

18. تاثير افزايش توجه افراد دچار لكنت اغلب اگر شيوه صحبت كردنشان را به نوع غير اتوماتيك تغيير دهند مثلا از يك زبان خارجي تقليد كنند يا به جاي يك نقش بازي كنند مي‌توانند روان صحبت كنند.

19. كيوينگ به عنوان يكي از آثار تمرين • پاسخ در سلول‌هاي GP‌ پس از چندين بار عمل كردن قوي‌تر و شناخته‌تر مي‌شوند. اگر لكنت ناشي از كيوينگ ناقص اين سلول‌ها باشد بايد انتظار داشت كه بعد از تمرين يك رشته گفتار كاهش يابد. به علاوه چند مورد جالب نيز مشاهده‌گرديده است: • adaptation effect • احتمال لكنت در كلمات روز‌مره

20. مدل پيشنهادي برای لکنت (دليري 1386) • در اين مدل به بررسي و مدلسازي نقش عقده‌هاي قاعده‌اي در لكنت پرداخته شده. محور مدلسازي انجام شده بر روي عملكرد عقده‌هاي قاعده‌اي بوده و تاثير آسيبهاي موجود در اين قسمت و تعامل آن با ساير مراكز مرتبط در مغز مورد مطالعه و بررسي قرار گرفت.

22. مشابه روش بكار گرفته شده براي مدلسازي بيماري پاركينسون در اين مدل نيز هر كدام از اين هسته‌ها را با استفاده از يك تابع تبديل درجه اول در نظر گرفته‌ که اين توابع تبديل در ارتباطي نزديك با هم هستند. براي در نظر گرفتن اثرات تحريكي و يا مهاري نوروترنسميتر‌هاي بين هسته‌ها از ضرايب عددي استفاده كرده‌كه معرف مقدار نوروترنسميتر‌ها مي‌باشند. 22

23. تالاموس به مانند يك رله سيناپتيكي عمل مي‌كند. تالاموس يك مركز جمع‌آوري اطلاعات با ارزش است كه در نهايت به ناحيه قشري مغز متصل مي‌گردد . بر اين اساس در اين مدل از يك جمع‌كننده غير خطي استفاده شده . • مدل جمع کننده غیرخطی برای تالاموس به مثابه مجموعه‌اي از نرون‌ها عمل مي‌کند که هر کدام از آنها مشابه نرون‌هاي عصبي داراي يک سطح آستانه هستند. اين جمع کننده نيز با جمع ورودي‌ها و مقايسه با يك سطح آستانه، فعال يا غير فعال مي‌گردد. • سطح آستانه در اين مدل معرف ميزان حساسيت به انجام آن زير حرکت است که اين حساسيت مي‌تواند به عوامل مختلفي چون تکرار، جديد بودن، پيچيدگي و ... وابسته باشد.

25. مدل ریاضی: 25

26. بررسی تاثیر دوپامین با استفاده از مدل فرد سالم مقدار دوپامين 1 است:

27. شخص بيمار است. مقدار دوپامين 2.5 است:

28. بررسی داروها بر روي لکنت: ارتباط بين داروي تزريقي و سطح آن در پلاسما به وسيله يک تابع تبديل خطي درجه دوم به همراه تاخير مدل شده است: تزريق دارو به عنوان يک پالس در نظر گرفته مي­شود که به عنوان ورودي به تابع تبديل اعمال مي­گردد.

29. براي تاثير دارو بر روي ميزان دوپامين هم از يک تابع تبديل خطي استفاده شده: براي بررسي تاثير دوپامين هر دو دسته داروهاي افزاينده و کاهنده دوپامين را مورد بررسي قرارداده شده.

30. تغييرات ميزان دوپامين پس از تزريق داروي کاهنده دوپامين (هالوپريودال) در يک شخص بيمار:

31. تغييرات ميزان دوپامين پس از تزريق داروي افزاینده دوپامين (لوادوپا) در يک شخص بيمار:

32. کاهش فرکانس تکرار هجاي اول پس از تزريق داروي کاهنده دوپامين در يک شخص بيمار:

33. بررسی استرس و حالات روحی:

34. ميزان تغييرات دوپامين در قبل و بعد از استرس:

35. خروجي تالاموس در طول زمان وارد شدن استرس:

36. پيشنهاد دارويي جديد براي درمان لکنت • تاثیر نوروترنسمیتر گابا:

37. ميزان حساسيت فركانس خروجي به تغييرات دوپامين بسيار بيشتر از حساسيت نسبت به تغييرات گابا است. • با توجه به اينكه كاهش بيش از حد دوپامين مي­تواند عوارضي مانند ايجاد بيماري پاركينسون را به همراه داشته باشد بر اساس مطالعات انجام يافته در اين تحقيق اين احتمال مطرح است كه جهت درمان بيماري به همراه داروهاي كاهش­دهنده دوپامين، از داروهاي كاهش دهنده گابا نظير بيکوکولينز (Bicucullines ) نيز بعنوان داروي مكمل استفاده گردد.

38. نتيجه‌گيري و خلاصه مطالب بر اساس مشاهدات و آزمايش‌هايي كه در مورد لكنت زبان به عمل آمده است مي‌توان به نتايج زير رسيد: • بيماري لكنت بر اثر نقص در سيستم كيوينگ زير حركات گفتاري ايجاد مي‌گردد. • SMA‌به عنوان مسئول تنظيم زمان‌بندي حركات گفتاري است. • تعاملات SMA-GP نقش مهمي در تنظيم زمانبندي حركات گفتاري دارد.