انجمن كتابداري و اطلاع رساني ايران كارگاه آموزشی شيوه نگارش مقاله تحقيقي

1. انجمن كتابداري و اطلاع رساني ايرانكارگاه آموزشی شيوه نگارش مقاله تحقيقي مدت كارگاه: يك روز مرداد 1386 رحمت الله فتاحيدانشگاه فردوسی مشهد

2. خلاصه آنچه خواهیم آموخت 1. چرا اين كارگاه؟ طرح چند پرسش 2. ارزش نوشتن و نشر (با توجه به شرايط شخصي، اجتماعي و حرفه اي) 3. جايگاه مقاله تحقيقي در توليد و نشر دانش 4. پيشنياز نوشتن: ملاحظات كلي در باره نوشتن (انگيزه و خواست، تلاش براي دانش افزايي،...) 5. نگاهي به برخي مسائل نوشتن از ديدگاه صاحب نظران 6. انواع مقاله ها، هدفهاي هر نوع، نشريه يا مكان مورد ارائه مقاله 7. مراحل عمده نوشتن يك مقاله تحقيقي با توجه به ملاحظات و نكات مورد توجه در هر مرحله 8. معيارهاي ارزيابي نوشته هاي پژوهشي 9. تحليل چند مقاله پژوهشي

3. تمرينهاي اين كارگاه • نوشتن تعريف و جنبه هاي كارگاه و تفاوت آن با يك كلاس معمولي • نوشتن سياهه اي از مراحل كار تهيه و نگارش مقاله • نوشتن برخي ملاحظات در كار نوشتن • تحليل يك مقاله • نوشتن برخي پاراگرافهاي آغازين • نوشتن چکیده • نوشتن پاراگرافهای انتهایی • تحلیل چند مقاله به لحاظ ساختار، محتوا، سبک نگارش، چگونگی پروراندن موضوع، چگونگی ادامه، چگونگی جمعبندی و مانند آنها

4. چرا اين كارگاه؟ طرح چند پرسش • ارزش نوشتن و نشر (با توجه به شرايط شخصي، اجتماعي و حرفه اي) • نوشتن به منزله بهترین و پایدارترین نوع ارتباط • جايگاه مقاله تحقيقي در توليد و نشر دانش • پر کردن فضاهای خالی در تحقیقات • رشد آگاهي هاي انسان • ايجاد انگيزش در جامعه • توسعه ايده هاي نو • توسعه پژوهش هاي بيشتر • افزایش توان کتابداران در تالیف و نشر • افزایش پویایی در حرفه • مطرح کردن اندیشه های خود

5. پيشنياز نوشتن: ملاحظات كلي در باره نوشتن 1. انگيزه و خواست قوی و پایدار داشته باشید • مطرح کردن خود و کسب شهرت حرفه ای • نیاز به ارتقاء آموزشی و کسب ترفیع • نیاز به کسب مدرک • نیاز به مادیات و کسب درآمد • نیاز به ادای سهم و مشارکت در پیشبرد دانش 2. اعتماد بنفس داشته باشید - خودتان حرف اصلی را بزنید، پشت سر دیگران پنهان نشوید 3. به اندازه کافی مطالعه داشته باشید - از مطالعات خود به شکل هدفمند استفاده کنید

6. پيشنياز نوشتن: ملاحظات كلي در باره نوشتن 4. در عین حال، واقع‌ بينانه‌ کار کنید و بنویسید 5. جدی باشید و از روی برنامه زمان بندی شده حرکت کنید 6. خود را به جاي‌ خوانندگان و داوران كه‌ كارتان‌ را مي‌ خواند بگذاريد 7. از ارزش‌ و اهمیت مقاله تان‌ مطمئن‌ باشيد 8. حتما حرف تازه ای برای گفتن داشته باشید 9. یا حتما از زاویه و رویکرد جدیدی به موضوع نگاه کنید 10. همواره در شرایطی کار کنید که تمرکز داشته باشید

7. چند نکته • ننوشتن بهتر از بد نوشتن است • کم نوشتن بهتر از زیاده نوشتن است • کوتاه نوشتن بهتر از طولانی نوشتن است • واضح نوشتن بهتر از مبهم گویی است

8. آشنايي با انواع مقاله، هدفهاي هر نوع مقاله • مقاله گزارشی • مقاله توصيفي • مقاله تحليلي • مقاله انتقادي • مقاله مروري • مقاله پژوهشی • ترکیبی از این انواع

9. نكاتی در يافتن موضوع مناسب براي تهيه مقاله • مرحله اول: ملاحظات و نكات اوليه • مطالعه اجمالي در برخي زمينه هاي مورد علاقه و مهم • جستجو در برخي پايگاهها و نيز اينترنت تحت عبارت "موضوعات پژوهشي" (research topics) و يا اولويت هاي پژوهشي" (research priorities) و يا "مباحث پژوهشي" ( issues for research) و يا "پيشنهادهايي براي پژوهشهاي بيشتر" (further research) در حوزه هاي دلخواه مثال: cataloging research topics “Research topics in cataloging”

10. مطالعه و وارسي "پيشنهادهايي براي پژوهشهاي بيشتر" در فصل آخر پايان نامه ها براي آگاهي از موضوع هاي بالقوه مناسب • صرف وقت بيشتر و مطالعه عميق تر و تحليلي تر در باره موضوع هاي مطرح • مشورت با استادان و ساير دانشجويان آگاه و منتقد در مورد موضوع هاي قابل قبول و مطرح • توجه به علاقه و يا نیاز جامعه

11. مرحله دوم: بررسي و تحليل مقوله ها و نكات مورد توجه در انتخاب موضوع • علاقمند بودن به موضوع • نو بودن موضوع (تكراري و يا تقليدي صرف نباشد) • ارزشمند بودن موضوع: مطرح بودن در سطح سازمان، ملي يا منطقه اي يا جهاني • منطقي بودن و نه فريبنده بودن • كاربردي بودن (در مورد پژوهشهاي غيربنيادي): امكان استفاده از نتايج در كوتاه مدت يا ميان مدت (بتواند به يك نياز مهم پاسخ دهد)

12. - مطرح بودن به منزله مسئله (امكان تعريف يك مسئله جديد مبتني بر پيشينه پژوهش يا تجربيات حرفه اي و شخصي) - امكان طرح و تعريف سؤال يا فرضيه بر اساس مسائل عملي يا نظري - براي پاسخ به سئوالها، راه حل علمي و روش مناسب وجود داشته باشد - امكان عملي اجراي پژوهش • انجام مراحل تحقيق با دشواري غيرعادي همراه نباشد • مطالعات نظري و دستيابي به منابع براي مطالعه امكان پذير باشد • نمونه جامعه پژوهش قابل دسترس باشد • شيوه گردآوري اطلاعات (توزيع پرسشنامه و يا مصاحبه و يا راه هاي ديگر) در مدت زمان مشخص قابل انجام باشد

13. - امكان انجام پژوهش، به لحاظ روش تحقيق (وجود يك يا چند روش براي آزمون كردن) وجود داشته باشد - امكان ادامه پژوهشهاي بيشتر در همان زمينه - پيشنهادهاي جديدي را بتوان از دل پژوهش براي پژوهش هاي آتي مطرح كرد - امكان استخراج و چاپ چند مقاله در آن زمينه (توليد دانش جديد)

14. مرحله سوم: تصميم گيري كلي - تدوين يك فهرست از موضوع هاي مناسب بر اساس توجه به معيارهاي مرحله دوم • بررسي مجدد تك تك موضوع ها با نگاه منطقي و واقع بينانه • حذف برخي از موضوع ها كه امكان انجام تحقيق و رسيدن به نتيجه مطلوب در آنها دشوار است • انتخاب حداكثر دو يا سه موضوع مناسب براي تحقيق • بررسي هر يك از موضوع ها به لحاظ وجود منابع اطلاعاتي و وجود استاد راهنما (موضوع در حوزه توجه به تخصص و علاقه حداقل يكي از استادان باشد)

15. مشورت با يك يا دو صاحب نظر در باره موضوع هاي پيشنهادي و مسائل مرتبط با آنها • گرفتن تائيد اوليه از يك يا دو صاحب نظر در مورد مناسب بودن يكي از موضوع ها

16. مرحله چهارم: محدودكردن دامنه موضوع - مطالعه متون علمي براي پي بردن به فضاهاي خالي براي تحقيق در آن موضوع - بيان موضوع محدود شده در قالب عبارت (عنوان مقاله) - مشورت مجدد با استادان مربوطه در مورد موضوع محدود شده - تائيد موضوع نهايي پس از انجام اصلاحات لازم در عنوان - مطالعه مجدد متون علمي براي يافتن و تدوين مسئله پژوهش - نوشتن سئوالها و يا فرضيه هاي متناسب با موضوع

17. بخشهای معمول یک مقاله پژوهشی • عنوان • نام نویسنده/نویسندگان • مدرک و سمت • نشانی ها • چکیده و کلیدواژه ها • متن (مقدمه – مسئله و یا مشکل تحقیقاتی – سئوال و یا فرضیه - مرور پیشینه – روش تحقیق - یافته ها و تحلیل و بحث – نتیجه گیری • منابع (و پیوست ها)

18. مراحل عمده نوشتن يك مقاله تحقيقي با توجه به ملاحظات و نكات مورد توجه در هر مرحله • تصميم به تحقيق، و مشخص كردن موضوع كلي • بررسي و تحليل موضوع بلحاظ ارزشمندي و امكان پذيري • طرح ريزي مقدماتي و تدوين ساختار كلي (نوشتن فهرست مقدماتي مطالب و مشورت با يك يا دو صاحب نظر) • تعيين يك برنامه (جدول) زماني براي انجام كار • جست و جو براي يافتن منابع پايه و اطلاعات زمينه اي

19. 6. جست و جو براي يافتن اطلاعات مرتبط (تهيه كتابشناسي مقدماتي) 7. مطالعه منابع اصلي و كليدي براي محدود كردن موضوع و رويكرد مقاله 8. مطالعه عميق منابع در موضوع تخصصي و يادداشت برداري از منابع با رويكرد هدفمند و شيوه درست 9. تنظيم يادداشتها بر اساس فهرست مطالب و بازنگري در آنها با هدف پالايش آن 10. نوشتن متن مقاله (نسخه اوليه)

20. 11. مرور متن اوليه و اصلاح آن (تهيه نسخه دوم) 12. مشورت با يك صاحب نظر و اصلاح مقاله 13. نوشتن متن نهايي (نسخه نهايي) 14. تدوین فهرست منابع 15. تدوين چكيده 16. انتخاب عنوان گویا و مناسب 17. ارسال برای مجله یا همایش

21. 1. تصميم به تحقيق، و مشخص كردن موضوع كلي

22. 2. بررسي و تحليل موضوع بلحاظ ارزشمندي و امكان پذيري

23. 3. طرح ريزي مقدماتي و تدوين ساختار كلي

24. 4. تعيين يك برنامه (جدول) زماني براي انجام كار

25. 5. جست و جو براي يافتن منابع پايه و اطلاعات زمينه اي

26. 6. جست و جو براي يافتن اطلاعات مرتبط

27. 7. مطالعه منابع اصلي و كليدي براي محدود كردن موضوع و مشخص کردن رويكرد مقاله

28. 8. مطالعه عميق منابع در موضوع تخصصي و يادداشت برداري از آنها

29. 9. تنظيم يادداشتها بر اساس فهرست مطالب

30. 10. نوشتن متن مقاله (نسخه اوليه)

31. 11. مرور متن اوليه و اصلاح آن (تهيه نسخه دوم)

32. 12. مشورت با يك صاحب نظر و اصلاح مقاله

33. 13. نوشتن متن نهايي (نسخه نهايي)

34. 14. تدوین فهرست منابع

35. 15. تدوين چكيده

36. 16. انتخاب عنوان گویا و مناسب

37. 17. ارسال مقاله براي مجله یا همایش • توجه به دامنه‌ و موضوعات‌ مورد علاقه‌ مجله‌ یا همایش • توجه به شرایط مجله یا همایش • توجه به مدت زمان چاپ مقاله و یا برگزاری همایش‌

38. ارزیابی مقاله • چرا ارزیابی؟ • ارزیابی باید هدفمند باشد • چه کسانی ارزیابی می کنند؟ • وجود انواع سیاهه های وارسی برای ارزیابی و داوری • تنوع سیاهه ها بر اساس نوع مقاله

39. از خودتان‌ و دیگران بپرسيد : • آیا مقاله توانسته است آنچه در ذهن داشتید نشان دهد، • آیا مقاله توانسته است تصویر درست و نسبتا کاملی از موضوع را ارائه دهد؟ • آیا مسئله اصلی بوضوح نشان داده شده است؟ • آیا هدف مقاله در ابتدای آن منعکس شده است؟ • آیا مقاله به هدف مطرح شده دست یافته است؟ • آیا ساختار مقاله منطقی و در بر دارنده همه اجزاء مورد نظر می باشد؟ • آیا عنوانهای فرعی بدرستی انتخاب شده اند؟ • آیا ساختار و متن مقاله از انسجام لازم و وحدت رویه و سبک برخوردار است؟

40. آیا مرور پیشینه بدرستی انجام گرفته است؟ • آیا متن مقاله از پیشرفت منطقی برخوردار است؟ • آیا جمله های آغازین، میانی، و پایانی • آیا استنادها و نقل قول ها بجا و روشمند ارائه شده اند؟ • آیا حجم (طول) مقاله متناسب با موضوع است؟ • آیا چکیده مقاله بازگو کننده محتوای آن می باشد؟ • آیا کلیدواژه ها بدرستی انتخاب شده اند؟

41. نکته پایانی بخوانید، بخوانید، بخوانید بیندیشید، بیندیشید، بیندیشید بنویسید، بنویسید، بنویسید

42. بهروز و پاینده باشید