به نام خداوند جان آفرین

1. به نام خداوند جان آفرین گردآورنده: نازنین دیانی زیر نظر سرکار خانم افشار

2. موضوع:استان خوزستان دبیر محترمه: سرکار خانم افشار

3. جغرافیای خوزستان: استان خوزستان واقع در جنوبی غربی ایران در بین مختصات جغرافیایی ́ 32 ̊ 47 طول جغرافیایی (غربی ترین محدوده) تا ́ 39 ̊ 50 طول جغرافیایی و از ́ 57 ̊ 29 عرض جغرافیایی (جنوبی ترین محدوده) تا ́ 00 ̊ 33 عرض جغرافیایی قرار دارد. مساحت این استان 63213 کیلومتر مربع و بطور نسبی 3.9 درصد از کل مساحت کشور است. استان خوزستان از جهت شمال به استان لرستان، و از شمال شرقی به استان چهارمحال و بختیاری، از جنوب شرقی به استانهای کهکیلویه و بویراحمد و بوشهر، و از جنوب به خلیج فارس، از غرب به کشور عراق و از شمال غربی به استان ایلام محدود می گردد. طول مرزی استان خوزستان با کشور عراق 420 کیلومتر و با خیلج فارس 210 کیلومتر است. شهر اهواز (مرکز استان) تقریباً در مرکز جغرافیایی استان واقع شده است و تا تهران 874 کیلومتر فاصله دارد

4. جغرافیای خوزستان: در بررسی سوابق تغییرات تفسیمات کشوری که ایران در سال 1285 ش به 4 ایالت آذربایجان، کرمان و بلوچستان، فارس و بنادر و خراسان و سیستان و 12 ولایت استرآباد، مازندارن، گیلان، زنجان، کردستان، لرستان، کرمانشاهان، همدان، اصفهان، یزد، عراق عجم و خوزستان تقسیم شده است. استان خوزستان جزوء ولایات دوازده گانه قرار گرفت و در قانون تقسیمات کشوری مصوب سال 1316 به عنوان استان ششم شامل شهرهای اهواز، خرمشهر، آبادان، دشت میشان، بهبهان، دزفول، بروجرد، خرم آباد و گلپایگان بود. در سال 1362 ش استان خوزستان شامل شهرستانهای آبادان، اندیمشک، اهواز، ایذه، بندر ماهشهر، بهبهان، خرمشهر، دزفول و دشت آزادگان (میشان)، رامهرمز، شادگان، شوشتر و مسجد سلیمان می شد و در حال حاضر طبق آخریت تقسیمات دارای 18 شهرستان، 42 بخش و 119 دهستان به شرح در جدول زیر است

5. شمال و شرق خوزستان را سلسله جبال زاگرس فراگرفته است که ارتفاعات آن در جهت جنوب غربی کاهش مییابد، به طوری که در نواحی جنوبتر به صورت تپه ماهورهایی نمایان میشود. استان خوزستان را از نظر پستی و بلندی میتوان به دو منطقه کوهستانی و جلگهای تقسیم کرد. منطقه کوهستانی در شمال و شرق استان قرار گرفته و منطقه جلگهای آن از جنوب دزفول، مسجدسلیمان، رامهرمز و بهبهان آغاز شده و تا کرانه های خلیج فارس و اروند رود ادامه میباد. استان خوزستان دارای آب و هوای مختلف است: آب و هوایی نیمه بیابانی که شهرهای آبادان ، خرمشهر ، ماهشهر ، هندیجان ، دشتآزادگان و نواحی دزفول، بهبهان، رامهرمز، شوشتر و نواحی شمال اهواز را در بر میگیرد.آب وهوای استپ گرم که نواحی شمال دزفول، بهبهان، رامهرمز، شوشتر و شمال اهواز را دربرمیگیرد. استان خوزستان تحت تأثیر سهنوع باد قرار دارد: اولین باد، جریان سرد نواحی کوهستانی و دومین باد (شرجی)، جریان گرم و رطوبی از خلیج فارس است که به سوی جلگه میوزد. سومینباد یا باد سوم از عربستان میوزد و همیشه مقداری شن و خاک و رطوبت همراه دارد. بر اساس دادههای ایستگاههای سینوپتیک استان خوزستان در سال 1375، حداقل مطلق درجه حرارت منفی دو دهم درجه سانتیگراد و حداکثر مطلق درجه حرارت با چهل پنجاه درجه سانتیگراد در اهواز گزارش شده است.

6. اقتصاد و منابع طبیعی در سال ۱۳۰۸ خورشیدی نخستین چاه نفت ایران و خاورمیانه، توسط گروهی بریتانیایی به سرپرستی ویلیام ناکس دارسی در شهر مسجد سلیمان در خوزستان حفر و نفت از آن استخراج شد. این چاه که به «چاه شماره یک» مشهور است، نخستین چاه نفت در جهان است که از آن در مقیاس صنعتی، نفت استخراج شده، و اولین گام در تاسیس صنعت نفت ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس بوده‌است. چاه شماره یک هم‌اکنون بصورت موزه تحت مدیریت شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب(NISOC) اداره می‌شود. استان خوزستان غنی‌ترین استان ایران در زمینهٔ منابع نفت و گاز است که در حال حاضر عمدهٔ درآمد کشور از راه صدور این دو محصول حاصل می‌شود. اهواز، مرکز صنایع پخش نفت و گاز در خوزستان و تمامی مناطق نفتخیز در جنوب، غرب و شرق ایران است. پالایشگاه آبادان و پتروشیمی بندر امام و پتروشیمی ماهشهر از جمله صنایع وابسته به نفت در این استان هستند.

7. کارخانجات ذوب و فولادسازی و محصولات آهنی و فولادی و لوله‌سازی از جمله صنایعی هستند که تأثیر بسزایی در اقتصاد منطقه و استان دارند. از جملهٔ این مجموعه‌ها می‌توان به شرکت لوله‌سازی خوزستان، گروه ملی صنعتی فولاد ایران، شرکت فولاد خوزستان، نورد کاویان اشاره کرد. تا چندی پیش قابلیت کشتی‌رانی تجاری در رود کارون تا بندری در شهر اهواز وجود داشت و بخشی از بار ترانزیت تجاری از این راه منتقل می‌شد. اما در پی عدم رسیدگی این کاربرد درحال حاضر منتفی است و کشتی‌رانی تجاری عملاً انجام نمی‌گیرد. بندرهای آبادان و خرمشهر (با دسترسی از رود بهمن‌شیر) و ماهشهرو بندر امام پیش از جنگ ایران و عراق از لحاظ تجاری اهمیت فراوانی داشتند و مجموعهٔ این بنادر با خط آهن خرمشهر-تهران، مسیر پر اهمیتی برای حمل و نقل تجاری بود، اما در طول جنگ ایران و عراق آسیب فراوانی دیدند و عملاً مخروبه و متروکه شدند و امروز با روندی بسیار کُند، به کسری از وضعیت سابق خود نزدیک می‌شوند...!

8. آب فراوان رودهای کارون، کرخه و هندیجان (زهره)، جراحی، مارون، اروند و دز که اکثراً جزو پرآب ترین رودهای ایران هستند و ساختار جلگه‌ای استان خوزستان، قابلیت بالقوهٔ کشاورزی فراوانی در آن ایجاد کرده‌است. جدا از کشاورزی سنتی و نیمه مکانیزهٔ محصولات سنتی (مثل برنج، گندم، مرکبات و صیفی‌جات)، نیشکر هم به صورت صنعتی در قالب طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی استان خوزستان در ابعاد جغرافیایی وسیعی کاشته شده و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. از جمله صنایع جانبی قدیمی نیشکر در خوزستان، مجتمع کاغذسازی هفت‌تپهاست که از دیرباز با استفاده از ضایعات نیشکر به تولید کاغذ می‌پردازد.

9. توپوگرافی استان خوزستان: سطح استان خوزستان بطور کلی به دو بخش متمابز کوهستانی و جلگه ایی (دشتی) تقسیم می شود. بخش کمتر از نیمی از استان را در برگرفته و شامل نواحی شمال، شمال شرق و شرق بوده و بخش جلگه ایی و دشتی از نیمه شمالی تا غرب و جنوب گسترده شده است. عمده محدوده استان خوزستان شامل نواحی هموار، دشتی وسیع، حاصل آبرفتهای ناشی از سه رودخانه بزرگ دز، کرخه و کارون است. کوهستانهای واقع در مناطق شمالی و شمال شرقی تا جنوب شرقی در امتداد سلسله ارتفاعات زاگرس با قلل رفیع بوده که منبع ذخیره نزولات جوی و منشاء بسیاری از آبراهه ها و رودهای مهم استان است.

10. روند ارتفاعات مذکور شمال غربی – جنوب شرقی است که رودها و آبراهه های متعدد به شکل عرضی آنها را قطع کرده اند. متوسط ارتفاع در این بخش از کوهستان بیش از 2000 متر بوده و به سمت غرب و جنوب غربی از آن کاسته شده و بصورت تپه ماهورها و رشته کوههای موازی و کم ارتفاع همسو با روند اصلی ارتفاعات زاگرس به بخش دشت منتهی می گردند؛ متوسط ارتفاع در این مناطق کمتر از 300 متر است. مناطق دشتی و جلگه ای که به سواحل خلیج فارس در جنوب استان منتهی شده، ارتفاعی کمتر از 20 متر دارند؛ بجز محدوده هایی در امتداد شمال غرب به جنوب شرق، در غرب استان بصورت تپه های ماسه ای، رملی و رشته کوههای منفرد و موازی بین ارتفاع کمتر از 50 متر تا حدود 200 متر واقعند که مهمترین این ناهمواریها شامل کوه زولیجان (252 متر) و میش داغ (214 متر) واقع در شمال شرقی شهر بستان و گستر ه ای وسیع از تپه های شنی با ارتفاع متوسط 50 تا 100 متر در شمال شهرستان دشت آزادگان (مرکز شهرستان سوسنگرد) قرار دارند