درس سمینار کارشناسی ارشد جلسه اول: مقدمه ای بر مفهوم پژوهش و اخلاق پژوهشی

1. درس سمینار کارشناسی ارشدجلسه اول:مقدمه ای بر مفهوم پژوهش و اخلاق پژوهشی محمد علی احمدی پژوه زمستان 1391

2. سرفصل مطالب • بخش اول: • تعریف تحقیق و انواع آن • روند انجام تحقیق • عوامل موثر بر موفقیت تحقیق • بخش دوم: • جایگاه اخلاق در پژوهش

3. تعریف تحقیق و انواع آن،روند انجام تحقیق،عوامل موثر بر موفقیت تحقیق

4. تعریف پژوهش • علم: مشاهده، توصیف، بررسی آزمایشگاهی و تفسیر نظری پدیده ها یا رخدادها [1]. • پژوهش علمی: بررسی و مطالعه منظم، کنترل شده و آزمایشی قضیه های فرضی در باره روابط احتمالی بین پدیده ها [2]. • به طور خلاصه هدف از تحقیق، فعالیتهای هدفمند و منظم برای اضافه کردن به دانش است.

5. انواع تحقیق [2] • بر اساس هدف • بنیادی • کاربردی • توسعه ای • بر اساس زمان گردآوری • تاریخی • پیمایشی • مقطعی • طولی و شبه طولی • آزمایشی یا تجربی • بر اساس ماهیت داده • کمی • کیفی • بر اساس روش جمع آوری داده

6. برخی تعاریف در تحقیقات میدانی [2] • جامعه یا جمعیت آماری • نمونه آماری • متغیر • بر اساس نقش آنها در تحقیق • مستقل • وابسته • تعدیل کننده • مداخله گر • روش اندازه گیری • ماهیت اعداد • ابعاد ارزش

7. روند اجرای تحقیق • انتخاب موضوع و بیان مساله • مطالعه تحقیقات انجام شده قبلی در این باره • فرضیه سازی • طراحی شیوه آزمایش فرضیه ها • جمع آوری داده و یا شبیه سازی فرضیه • تجزیه و تحلیل داده ها • رد یا تایید فرضیه • بررسی دلایل رد یا تایید فرضیه • گزارش نتیجه تحقیق

8. عوامل موثر در موفقیت یک تحقیق • انتخاب مناسب موضوع تحقیق • ساختار پژوهشی موسسات و نظام پژوهشی کشور • حدود امکانات تخصیص داده شده و منابع مالی • در اختیار بودن منابع علمی • مقالات • کتابها • افراد صاحب دانش • مورد حمایت بودن از سوی سیاستگذاران

9. عوامل موثر در موفقیت یک تحقیق (ادامه) • رعایت اصول تحقیق • مشخص بودن مسیر تحقیق • در اختیار گرفتن افراد و تجهیزات مناسب • روحیه همکاری گروهی • رعایت اصول انسانی تحقیق • رعایت اخلاق پژوهش • جستجوگر بودن، علاقمند بودن و پرسشگری • دقت بالا در انجام آزمایش • دقت بالا در ارائه گزارش • صداقت در ارائه نتایج • شهامت برخورد به موانع

10. اصول اخلاق پژوهشی

11. تعریف اخلاق • علم اخلاق آن علمی است به آنکه نفس انسان چگونه خلقی اکتساب تواند کرد که جملگی احوال و افعال که به اراده او از او صادر می شود جمیل و محمود باشد. خواجه نصیر الدین طوسی، کتاب اخلاق ناصری، به نقل از [1].

12. شاخه های علم اخلاق • فرا اخلاق: بررسی نظری گزاره های اخلاقی از دید معنا شناسی، منطق و هستی شناسی [1]. • اخلاق هنجاری: بدست دادن معیارهای عملی اخلاق و کمک به تمایز بین خوب و بد [1]. • اخلاق کاربردی: کاربرد منظم و منطقی نظریه های اخلاقی در حوزه های خاص [1] (مانند منشورهای اخلاق حرفه ها).

13. محورهای کلیدی اخلاق پژوهشی [1] • درستی و صداقت پژوهشی: بیان اطلاعات و نتایج واقعی و پرهیز از انتشار نتایج دروغین • انصاف پژوهشی: رعایت حقوق سایر محققین • حکمت پژوهشی: تعامل سازنده و غیر مخرب پژوهشگر با محیط و منابع مالی، زمانی و نیروی انسانی

14. مسایل مهم در اخلاق پژوهشی [1] • پرهیز از رفتارهای نادرست پژوهشی: • جعل و سرهم بندی • تحریف و دروغ پردازی • انتحال و سرقت علمی یا نوشتار دزدی • ایده برداری • واگذاری اجرای پژوهش

15. مسایل مهم در اخلاق پژوهشی (ادامه) • رفتارهای سوال بر انگیز پژوهشی • مدیریت نا مناسبداده های پژوهشی • نگهداری داده ها • در اختیار قرار دادن داده ها • بکارگیری مغرضانه روشهای آماری خاص به صورت نامناسب • انتشار نتایج مقدماتی • اعطا و یا درخواست نویسندگی • راهنمایی ناکافی پژوهش گر یا گروه پژوهشی • هماهنگی های نامتعارف بین گروههای تحقیقاتی برای ارجاع مقالات

16. مسایل مهم در اخلاق پژوهشی (ادامه) • تمامیت پژوهشی: • دقت بالا در ثبت، تحلیل و برداشت درست از داده ها • توجه و دقت بالا در چاپ نتایج

17. اخلاق مهندسی • اخلاق مهندسی عبارت است از : کاربرد اصول اخلاقی و استانداردهای حرفه ای در مواردی که افراد در جریان کار مهندسی با آن روبرو می شوند [1].

18. موارد مهم در اخلاق مهندسی [1] • سلامت عمومی، ایمنی، رفاه و محیط زیست • صلاحیت و شایستگی در پذیرش کار مهندسی • تعارض منافع • اعتبار دهی • درستی و تمامیت گزارشهای مهندسی • سلامت مالی • شهرت حرفه ای صادقانه

19. چند نمونه واقعی عدم رعایت اخلاق مهندسی [1] • ماشین فورد پینتو 1970 • فضا پیمای چلنجر 1986 • سوانح هوایی DC-70 ترکیه 1970و DC-10 آمریکا 1979 • نشت مواد شیمیایی کارخانه بوپال هند 1984 • برج City-Group Center 1978

20. یک نمونه ازاخلاق کاربردیIEEE code of ethics [3] We, the members of the IEEE, in recognition of the importance of our technologies in affecting the quality of life throughout the world, and in accepting a personal obligation to our profession, its members and the communities we serve, do hereby commit ourselves to the highest ethical and professional conduct and agree:

21. منشور اخلاقی EEE (ادامه) • to accept responsibility in making decisions consistent with the safety, health, and welfare of the public, and to disclose promptly factors that might endanger the public or the environment; • to avoid real or perceived conflicts of interest whenever possible, and to disclose them to affected parties when they do exist; • to be honest and realistic in stating claims or estimates based on available data;   • to reject bribery in all its forms;   • to improve the understanding of technology; its appropriate application, and potential consequences;  

22. منشور اخلاقی EEE (ادامه) • to maintain and improve our technical competence and to undertake technological tasks for others only if qualified by training or experience, or after full disclosure of pertinent limitations;   • to seek, accept, and offer honest criticism of technical work, to acknowledge and correct errors, and to credit properly the contributions of others;   • to treat fairly all persons regardless of such factors as race, religion, gender, disability, age, or national origin; • to avoid injuring others, their property, reputation, or employment by false or malicious action;   • to assist colleagues and co-workers in their professional development and to support them in following this code of ethics.

23. نمونه دوم منشور اخلاقیWorld Medical Association International Code of Medical Ethics [4] DUTIES OF PHYSICIANS IN GENERAL • always exercise his/her independent professional judgment and maintain the highest standards of professional conduct. • respect a competent patient's right to accept or refuse treatment. • not allow his/her judgment to be influenced by personal profit or unfair discrimination. • be dedicated to providing competent medical service in full professional and moral independence, with compassion and respect for human dignity. • deal honestly with patients and colleagues, and report to the appropriate authorities those physicians who practice unethically or incompetently or who engage in fraud or deception.

24. WMA International Code of Medical Ethics (Cont.) • not receive any financial benefits or other incentives solely for referring patients or prescribing specific products. • respect the rights and preferences of patients, colleagues, and other health professionals. • certify only that which he/she has personally verified. • strive to use health care resources in the best way to benefit patients and their community. • seek appropriate care and attention if he/she suffers from mental or physical illness. • respect the local and national codes of ethics.

25. WMA International Code of Medical Ethics (Cont.) • DUTIES OF PHYSICIANS TO PATIENTS • always bear in mind the obligation to respect human life. • act in the patient's best interest when providing medical care. • owe his/her patients complete loyalty and all the scientific resources available to him/her. Whenever an examination or treatment is beyond the physician's capacity, he/she should consult with or refer to another physician who has the necessary ability. • respect a patient's right to confidentiality. It is ethical to disclose confidential information when the patient consents to it or when there is a real and imminent threat of harm to the patient or to others and this threat can be only removed by a breach of confidentiality.

26. DUTIES OF PHYSICIANS TO PATIENTS (Cont.) • give emergency care as a humanitarian duty unless he/she is assured that others are willing and able to give such care. • in situations when he/she is acting for a third party, ensure that the patient has full knowledge of that situation. • not enter into a sexual relationship with his/her current patient or into any other abusive or exploitative relationship.

27. WMA International Code of Medical Ethics (Cont.) DUTIES OF PHYSICIANS TO COLLEAGUES • behave towards colleagues as he/she would have them behave towards him/her. • NOT undermine the patient-physician relationship of colleagues in order to attract patients. • when medically necessary, communicate with colleagues who are involved in the care of the same patient. This communication should respect patient confidentiality and be confined to necessary information.

28. زمانبندی کلاسها • مقدمه ای بر مفهومپژوهش و اصول اخلاق پژوهشی،شنبه 5 اسفندماه 91 • منابع علمی و شیوه جستجوی مطالب، شنبه 12 اسفندماه 91 • شیوه ارائه شفاهی، شنبه 19 اسفندماه 91 • سمینار کوتاه دانشجویان، شنبه 26 اسفندماه 91 • شیوه کلی ارائه کتبی گزارش علمی، شنبه 24 فروردین ماه 92 • استاندارد تهیه پایان نامه،شنبه 31 فروردین ماه92 • ارائه سمینار اصلی، شنبه 4 خردادماه  92

29. عنوان سمینارهای کوتاه • مجلات معتبر علمی در حوزه مهندسی پزشکی و ضریب نفوذ آنها • استانداردهای رده بندی مقالات علمی • دانشگاههای برتر مهندسی پزشکی در سراسر دنیا و حیطه های تحقیقات فعال در آنها • مراکز تحقیقات مهندسی پزشکی و پزشکی در ایران • موسسات و صندوقهای حمایتی برای پژوهش در حیطه مهندسی پزشکی در ایران • شرکتهای دانش بنیان یا تولیدکننده در حیطه مهندسی پزشکی در ایران

30. مراجع [1] خاکی صدیق، علی، مقدمه ای بر اخلاق پژوهشی و اخلاق مهندسی، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی، تهران، 1389. [2] دلاور، علی، روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، چاپ پنجم، نشر ویرایش، تهران، 1378. [3]-http://www.ieee.org/about/corporate/ governance/p7-8.html [4]-http://www.wma.net/en/30publications/ 10policies/c8/