ROL OYNAMA VE YARATICI DRAMA

1. ROL OYNAMA VE YARATICI DRAMA Hazırlayan: Gürbüz BİLGE BALIKESİR MERKEZ YAĞCILAR İLKÖĞRETİM OKULU 4/A SINIF ÖĞRETMENİ

2. ROL OYNAMA • Rol Oynama yöntemi, öğrencilerin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir kimliğe bürünerek ifade etmelerini sağlayan bir öğretim tekniğidir. Bir fikir,durum sorun ya da olay bir grup önünde dramatize edilir. Grubun üyeleri yalnızca dinlemek ya da tartışmak yerine olayın nasıl oluştuğunu izler ve konunun ayrıntısına inerler.

3. Rol yapmada öğrenci, gerçek rolünden ve duygularından sıyrılıp kendini bir başkasının yerine koyar. • Belli bir durumda ne yapacağını ve neler hissedeceğini hareketlerle gösterir. • Rol oynama yönteminde ders konusu ile ilgili bir fikir, durum, sorun ya da olay bir grup öğrenci tarafından yine bir grup öğrenci önünde dramatize edilir.

4. Rol oynama sayesinde öğrenciler,bir başkasının kimliğine bürünerek onların nasıl düşündüklerini, nasıl hissettiklerini ve nasıl davrandıklarını anlamaya çalışır. • Rol oynama yönteminde öğrenciler bir tepkiyle karşılaşmaksızın veya cezalandırılma tehlikesi olmaksızın bir başkası gibi hisseder,düşünür ve davranırlar.Daha önemlisi özel sorunlarını bir bunalım hissetmeksizin tartışabilirler.

5. Rol oynama yönteminde esas amaç,öğrencilerin belli durumlara ilişkin olarak kendi duygu ve düşüncelerini anlamalarına yardım etmek ve kendilerini çevreleyen sosyal dünya hakkında bir anlam oluşturmalarını sağlamaktır. Bu nedenle rol oynama yönteminde, işlenmekte olan ders veya konu ile ilgili bir durum ya da olay seçmek önemlidir.

6. ROL OYNAMA YÖNTEMİNİ ETKİLİ KULLANIM İÇİN REHBER İLKELER

7. 1-Rol oynama yönteminin başarılı olabilmesi için; uygulamadan önce yapılacak etkinliğin ayrıntıları iyi belirlenmeli ve söz konusu etkinlikte görev alacak öğrencilerin seçimine özen gösterilmelidir.

8. 2- Rol oynama yönteminin uygulanmasında görev alacak öğrencilere canlandıracakları roller hakkında bilgiler detaylı verilmeli ve onlara bu rolleri prova etmeleri için gerekli zaman tanınmalıdır. • 3-Rol oynama düzenini kurma,karmaşık olmayan kişisel ilgi, çözümlenebilecek açık ve özel bir sorun ele alınmalıdır.

9. 4- Rol oynama yönteminin başarısı için, canlandırılacak durumun veya olayın seçiminde öğrencilerin de söz sahibi olmaları gerekir. • 5- Rol oynama yönteminde sınıf ortamı rol oynamaya müsait olacak şekilde düzenlenmelidir. • ***6- Rol oynamanın sonunda, sınıfta oyuna ilişkin olarak mutlaka bir tartışma ortamının oluşturulması gerekir.***

10. 7-Grubun diğer üyelerinin gayri resmi bir durumda oturmalarını sağlama,herkesin görebileceği,işitebileceği ve katılabileceği bir düzen oluşturulmalıdır.(Örneğin yarım daire şeklinde oturuş biçimi bu düzeni sağlayabilir.)

11. 8-Her sahnenin genellikle 5-10 dakikadan daha fazla sürmemesini sağlamak gerekir. • 9-Gerekirse gerekli bölümler tekrarlatılabilir. • 10-Sınıfta serbest ve güvenli bir atmosfer oluşturulmalıdır.

12. ROL YAPMA YÖNTEMİNİN FAYDALARI

13. Öğrenciler bizzat katıldıkları ve hoşlandıkları eylemlerden daha fazla tecrübe edinirler. • Öğrenciler hislerini ve tutumlarını açıklama imkanına sahip olurlar. • Öğrencilerin yaratıcı tutum ve davranışları gelişir. • Öğrencilere durumu yalnızca kavrama yerine aynı zamanda hissetme imkanı verir.

14. Öğrenciler derse iyi güdülenirler. • Öğrenciler yüz yüze gelecekleri gerçek durumlara hazırlanırlar. • Sosyal becerileri geliştirmek için bu yöntem faydalıdır. • İletişim sözden çok hareketlere dayanır.

15. Öğrenci gelecekte başvuracağı şeyler hakkında ön fikir edinme şansına sahip olur. • Öğrenci baskı ya da işlerin ters gitmesi durumlarında soğukkanlı olmayı öğrenir.

16. SINIRLILIKLARI

17. Küçük grup gerektirir,sınıfın tamamı görevlendirilemez.(Bizlerde bu problem yok) • Zaman gerektirir. • Bazı öğrenciler karakterleri ya da olayları anlamada güçlük çekebilirler. • Yetenekli öğrenciler durumu tekelinde bulundurabilir. • Katılan her öğrencinin biraz yaratıcılığını gerektirir.

18. Öğrenciler rolleri oynarken sık sık aşırıya kaçarlar.Bu durum sınıf atmosferini bozacağı için öğrenmeyi de olumsuz etkiler. • Çekingenlik ya da konuşma problemleri gibi beceri eksiklikleri olan öğrenciler için iyi bir yöntem olmayabilir.

19. Öğrencilerle ya da dersle ilgili kurulmazsa yöntem işe yaramaz hale gelebilir. • Amaçları açıkça belirtilmezse yalnızca bizzat faaliyete katılanlar için yararlı olur.

20. YARATICI DRAMA

21. Dramanın Tanımı • Bir sözcüğü, bir kavramı, bir davranışı,bir tümceyi, bir fikri bir yaşantıyı veya bir olayı; doğaçlama, rol oynama gibi tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanarak, bir grup çalışması içinde oyun veya oyunlar geliştirerek, eski bilişsel örüntülerin yardımıyla yeniden yapılandırmaya yönelik etkinlikle sürecidir(İnci San;)

22. Bir başka yaklaşımla, yaratıcı drama, önceden yazılmış bir metin olmaksızın katılımcıların kendi yaratıcı buluşları, özgün düşünceleri, öznel anıları ve bilgilerine dayanarak oluşturdukları eylem durumları ve doğaçlama canlandırmalardır

23. Olay, olgu, yaşantı ve bilgileri yeniden yapılandırmaya yönelik olan yaratıcı drama çalışmalarında, tiyatro olgusunda olduğu gibi; bir başlangıç ve son bölümü olmayabilir. Ancak bildiğimiz çocuk oyunlarındaki gibi belli kuralları ve bu kuralar içindeki sonsuz özgürlükleri içerir. Tıpkı tiyatroda olduğu gibi, gruptakiler belli bir atmosferi ve o andaki oyun oynama yaşantısını p a yl a ş ı r l a r

24. Bir çocuk için vazgeçilmez unsur olan “oyun” dramanın çıkış noktasıdır.Oyunların çeşitliliği ve çok yönlülüğü, bu alana getirilen tanım ve yaklaşımların da çeşitlilik kazanmasını sağlamıştır.Örneğin Alman Scheuerel’e göre oyunun altı ana aktivitesi vardır.

25. 1-Özgürlük • 2-İçsel sonsuzluk • 3-Öyleymiş gibi yapma • 4-İkili değer • 5-Kapalı bütünlük • 6-Şimdiki zaman

26. Yaratıcı Dramanın Boyutları

27. Yaratıcı drama, nerede uygulanırsa uygulansın bir öğrenme yöntemi, kendini ifade etmede bir araç ya da bir sanat biçimi olarak kabul edilebilir. Drama süreçlerinde bir öğrenme, etkileşim sağlama ve sosyalleşme ile birlikte, güven ve kendine saygıyı geliştirir. Ayrıca bir topluma ait olma ya da bir grubun üyesi olmanın getirdiği bir güç, iletişim ve problem çözme yetilerinin de geliştirilmesi yaratıcı dramanın önemli boyutlarındandır.

28. Örgün eğitim kurumlarında bir ders işleme yöntemi olarak eğitimde drama, profesyonel ve amatör tiyatro oyuncusu yetişiminde, küçük çocuk-çocuk ve ergenlerin özgür zaman etkinliğinin önceden belirlenmiş amaçlara uygun biçimde yürütülmesinde, zihinsel ve bedensel özürlülerle, içe kapanıkların eğitilmesinde başvurulan değerli bir k a y n a k t ı r

29. YARATICI DRAMANIN ÖGELERİ

30. Drama lideri • Çalışmaya rehberlik eden kişidir.Bir lider değişime açık,gelişmeye elverişli,esnek bir kişiliğe ve mesleki formasyona sahip olmalıdır.

31. Oyun Grubu • Öğrenmeye istekli ve katılım için gönüllü olmalıdır.Bireylerin hepsi farklı deneyimlere ve özelliklere sahiptir. Ortak öğrenme kanalında var olmalıdırlar.Grup dinamiğinin oluşmasında her birey etkin gelişime ve değişime yatkın olmalıdır.

32. Uzam • Etkin bir kullanım alanıdır.Parke,halı vb. ayakkabının zorunlu şartlar dışında kullanılmadığı,her türlü eyleme ve olası gürültülere olanak sağlayan ve gerektiğinde sergileme şansını elde edebileceğimiz bir mekandır.

33. Arama Etkinliği • Baştan belirlenen hedefler doğrultusunda,liderin inisiyatifinde zaman zaman değişimlerin yaşandığı, grubun etkin rol aldığı,her birey için (kimsenin göz ardı edilmediği) var olan bir mekandır.

34. EĞİTİMDE YARATICI DRAMANIN ÖNEMİ

35. FARKINDALILIK KAZANDIRIR. • Bağımsız düşünmeyi sağlar. • İşbirliği yapabilme özelliğini geliştirir. • Sosyal ve psikolojik duyarlılık sağlar. • Dört temel dil becerisini(konuşma,dinleme,okuma, yazma) geliştirir. • Sözel olmayan iletişimin öğrenilmesini sağlar. • Yaratıcılık ve estetik gelişimi sağlar.

36. Etik değerlerin gelişmesine olanak sağlar. • Kendine güven duyma,karar verme becerilerinin gelişmesini sağlar. • Kaslarını hareket ettiren yeni yöntemleri bulmayı,denemeyi ve bedenini çok yönlü geliştirmeyi sağlar. • Hata yapma korkusu olmaksızın yeni davranışlar geliştirmeyi sağlar.

37. Sanat formlarına duyarlılık göstermeyi sağlar. • Duygunun sağlıklı ve kontrollü boşalımına yardımcı olur. • Kendini tanımayı sağlar. • Kendini ifade etmede güven kazandırır. • Bilgiye ulaşmaya ve onu kullanmaya istekli duruma getirir.

38. YARATICI DRAMANIN YÖNTEMLERİ • Yaratıcı drama uygulamalarında genellikle 5 tür uygulama aşaması vardır.

39. 1-ISINMA VE RAHATLAMA ÇALIŞMALARI • Çeşitli yöntemlerle 5 duyuyu kullanma, gözlem yetisini geliştirme, bedensel ve dokunsal çalışmaların yapılması, tanışma, etkileşim kurma, güven ve uyum sağlama gibi özellikleri katılımcıya kazandıran, grup liderinin yöneticiliğinde yapılan çalışmadır.

40. 2-OYUNLAR • Belirlenmiş kurallar içinde özgürce oyun oynama ve bu oyunları geliştirme çalışmalarından oluşur. Kimi zaman bilinen çocuk oyunlarından yararlanılır.

41. 3-DOĞAÇLAMA • Daha az kesin olarak belirlenmiş bir süreç olup, saptanan konu ya da temadan yola çıkılır veya saptanan bir hedefe doğru belli aşamalarla yol alınır.Bireysel ve grupsal yaratıcılığın en çok ön plan çıktığı çalışmalardır.

42. 3-OLUŞUM • Bu süreç kimi zaman önceden hiç belirlenmemiş bir çıkış noktasından, kimi zamanda bir nesne, resim, fotoğraf, heykel vb. ile iletişim kurma ile başlar. Sürecin nasıl gelişeceği ve nereye varacağı önceden belirsizdir.

43. 5-DEĞERLENDİRME • Çalışma öncesi,çalışma anı, çalışma sonrasında yapılabilir. Dramanın aşamalarının her birinin ya da birkaçının ardından tartışmanın açılması, eleştiri-özeleştiri, soru-cevap etkileşiminin başlaması değerlendirmenin somut başlangıcı olarak kabul edilir. Bu aşamada başkalarının davranış biçimleri, duyguları, düşünceleri, deneyimleri ile ilgili bilgi sahibi olmak, bireyin kendi yaşamına bir göz atması açısından önemlidir

44. DRAMA VE OYUN

45. Burada birbirine geçmiş,fakat aralarında büyük farklılıkların ve benzerliklerin bulunduğu iki kavramı da açıklamak gerekir:

46. Drama ve Oyun • Dramada belli eğitsel,sanatsal vb. hedef ve amaçlar vardır ve bunlar lider ya da öğretmen tarafından belirlenir.Oyunda çoğunlukla belli bir amaç olmayabilir. • Drama bir grup yaşantısıdır.Oyun tek başına da oynanabilir.

47. Dramada çok kesin kurallar yoktur.Kurallar esnektir. Katılımcıların kendilerinden bir şeyler katmalarına izin verilir. Ödül veya yanlış yapma söz konusu değildir.Oyunlarda en basitten karmaşığa kadar bir takım kurallar vardır.Kurallara uymayanlar oyun dışında bırakılabilir.

48. Dramanın bir başlangıç ve sonuç bölümü olmayabilir. O anda yapılır. Ortaya çıkan ürün ilk kez oluşur. Oyunda bir başlangıç ve sonuç bölümü vardır. Çoğunlukla bir başarı söz konusudur. • Dramada doğru-yanlış,güzel-çirkin vb. yoktur.Sonuç değil süreç önemlidir. Oyunlarda çoğunlukla sonuç önemlidir.

49. Dramada bir lider(öğretmen) vardır. Grubun kendini keşfetmesine, geliştirmesine, kendini ortaya koymasına rehberlik eder. Oyunda yönlendirici yoktur. Bu görevi daha çok oyunculardan biri üstlenir. • Eğitimde dramada hiçbir zaman ,bir şeyi olduğu gibi kabul etme,öykünme söz konusu değildir.Çocuk oyunlarında öykünme vardır.

50. Dramada tekrar vardır. Ancak yapısal anlamda farklılaşma yoktur. • Dramada estetik kaygı belirgindir. Bunun için sürecin içinde ve sonunda estetik biçimlere ulaşılabilir. Oyunda estetik kaygıdan çok; rahatlama, enerji boşalımı gibi ögeler yer alır.