แนวทางและมาตรการ ในการจัดการพื้นที่คุ้มครอง ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าและเขตห้ามล่าสัตว์ป่า

1. แนวทางและมาตรการในการจัดการพื้นที่คุ้มครองในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าและเขตห้ามล่าสัตว์ป่าแนวทางและมาตรการในการจัดการพื้นที่คุ้มครองในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าและเขตห้ามล่าสัตว์ป่า นายณรงค์ มหรรณพ ผู้อำนวยการสำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า

2. ความหมายของพื้นที่คุ้มครอง(IUCN,2008)ความหมายของพื้นที่คุ้มครอง(IUCN,2008) • คืออาณาบริเวณพื้นผิวโลก ทั้งส่วนพื้นดินและเหนือพื้นดินที่ • ควรค่าแก่การสงวนและ • การจัดการด้วยวิธีการทางกฎหมายหรือวิธีการอื่น ๆ • เพื่อให้สภาพดั้งเดิมได้รับการอนุรักษ์ไว้ที่ยืนยาว ที่สอดประสานกับการให้บริการของระบบนิเวศและคุณค่าทางวัฒนธรรม (ณ ปี พ.ศ. 2552 ทั่วโลกมีพื้นที่คุ้มครองสภาพธรรมชาติมากกว่า 114,000 แห่ง

3. จุดประสงค์ของการจัดตั้งพื้นที่คุ้มครอง(IUCN, 1994) • เพื่อการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ • เพื่อการคุ้มครองป่าเปลี่ยว • เพื่อการสงวนคุ้มครองความหลากหลายทางชนิดพันธุ์และความหลากหลายทางพันธุกรรม • เพื่อดำรงรักษาไว้ซึ่งการให้บริการทางสิ่งแวดล้อม • เพื่อการท่องเที่ยวและนันทนาการ • เพื่อการศึกษา • เพื่อการใช้ทรัพยากรจากระบบนิเวศธรรมชาติอย่างยั่งยืน และ • เพื่อรักษาไว้ซึ่งวัฒนธรรมและประเพณีการถือปฏิบัติต่าง ๆ

4. ประเภทของพื้นที่คุ้มครองประเภทของพื้นที่คุ้มครอง มี 6 ประเภท (IUCN ,2003)

5. I พื้นที่คุ้มครองอย่างเข้มข้น (Strict Protection) • เช่น พื้นที่สงวนชีวาลัย พื้นที่ลุ่มน้ำชั้น 1 เอ

6. II อุทยานแห่งชาติ (National Park) เป็นพื้นที่ที่ค่อนข้างกว้างขวาง มีสภาพธรรมชาติงดงามตระการตา มีปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่น่าอัศจรรย์ น่าสนใจเป็นพิเศษ มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ ศิลปะสังคมวัฒนธรรม หรือมีพันธุ์สัตว์ พันธุ์พืชที่น่าสนใจ ควรค่าแก่การสงวนรักษาไว้เพื่อประโยชน์ด้านการอนุรักษ์ วิทยาศาสตร์ ศึกษา ค้นคว้า วิจัย และการพักผ่อนหย่อนใจ

7. III พื้นที่อนุสรณ์สถานทางธรรมชาติ(Natural Monument) • พื้นที่มรดกโลกทางวัฒนธรรม

8. IV พื้นที่ที่มีการจัดการเพื่อเป็นถิ่นที่อยู่อาศัยหรือชนิดพันธุ์ (Habitat/Species Management Area) • เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า สวนพฤกษศาสตร์

9. เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า • เป็นพื้นที่ที่กำหนดขึ้นเพื่อให้เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าโดยปลอดภัย • เพื่อว่าสัตว์ป่าในพื้นที่ดังกล่าวจะได้มีโอกาสสืบพันธุ์และขยายพันธุ์ตามธรรมชาติได้มากขึ้น • ทำให้สัตว์ป่าบางส่วนได้มีโอกาสกระจายจำนวนออกในท้องที่อื่น ๆ ที่อยู่ใกล้เคียงกับพื้นที่รักษาพันธุ์สัตว์ป่า

10. V พื้นที่คุ้มครองภูมิทัศน์ทางบก/ภูมิทัศน์ทางทะเล (Protected Landscape/Seascape)

11. VI พื้นที่คุ้มครองเพื่อการจัดการทรัพยากร (Managed Resources Protected Area) เช่น เขตห้ามล่าสัตว์ป่า ป่าชายเลนอนุรักษ์

12. แนวคิดเกี่ยวกับพื้นที่คุ้มครองในยุคปัจจุบัน(IUCN, 2003)

13. ด้านวัตถุประสงค์ • เดิม • เน้นด้านการอนุรักษ์ • ปัจจุบันให้เพิ่ม • ด้านสังคม • เศรษฐกิจ และ • จัดการร่วมกับชุมชนท้องถิ่นมากกว่ากล่าวอยู่ในความคิด

14. ด้านผู้บริหาร • เดิม • ดำเนินการโดยรัฐบาลส่วนกลาง • ของใหม่ • ให้ดำเนินการจากหลายภาคส่วน และ • ผู้มีส่วนได้เสียได้รับจัดสรรให้เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการด้วย

15. ด้านชุมชนท้องถิ่น • เดิม • จะวางแผนและจัดการที่ขัดแย้งกับประชาชน ไม่คำนึงถึงหรือตระหนักถึงความคิดเห็นของชุมชนท้องถิ่น • ใหม่ • ให้ดำเนินการร่วมและบางกรณีดำเนินการโดยชุมชนท้องถิ่น และ • จัดการที่มีวัตถุประสงค์เพื่อให้บรรลุความต้องการของชุมชนท้องถิ่น

16. แนวคิดที่กว้างจากเดิมแนวคิดที่กว้างจากเดิม • เดิม • แยกพัฒนาอย่างโดดเดี่ยว • จัดการเป็นอิสระ คล้าย “เกาะ” • แนวคิดใหม่ • การพัฒนาเป็นแผนหนึ่งของการพัฒนาของประเทศ ภูมิภาค และนานาชาติ • พัฒนาให้เป็น “เครือข่าย” (พื้นที่ห้วงห้ามพิเศษ เขตกันชน และการเชื่อมต่อพื้นที่สีเขียว)

17. มุมมองด้านการรับรู้ • เดิม • มีมุมมองว่า “เป็นสมบัติของชาติ” • เป็นเรื่อง “ภายในประเทศ” • แนวคิดใหม่ • ให้มีมุมมองว่า “เป็นสมบัติของชุมชนด้วย” • มองว่าเป็นเรื่อง “ระดับนานาชาติด้วย”

18. ด้านเทคนิคในการจัดการด้านเทคนิคในการจัดการ • เดิม • จัดการเพื่อตอบสนองในช่วงเวลาสั้นๆ • จัดการโดยผู้เชี่ยวชาญและมีเทคนิคที่เฉพาะ • แนวคิดใหม่ • จัดการโดยพิจารณาเหตุการณ์ในระยะยาว และ • จัดการร่วมกับการพิจารณาแนวนโยบายแห่งรัฐ

19. ด้านการเงิน • เดิม • จ่ายโดย “ผู้เสียภาษี” • ใหม่ • จ่ายโดย “แหล่งเงินต่าง ๆ

20. ความชำนาญในการจัดการ • เดิม • จัดการโดย “นักวิทยาศาสตร์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านทรัพยากรธรรมชาติ” • ใหม่ • จัดการโดย “ผู้ชำนาญการในหลายๆ ด้าน และ • ดำเนินการอยู่บนพื้นฐาน “ความรู้ของชุมชน”

21. แนวทางและมาตรการในการจัดการพื้นที่คุ้มครองของไทยแนวทางและมาตรการในการจัดการพื้นที่คุ้มครองของไทย

22. กิจกรรมในการดำเนินการกิจกรรมในการดำเนินการ • จำแนกเป็น 3 ด้าน • ด้านการคุ้มครองดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติ • ด้านการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ • ด้านการบริหารจัดการพื้นที่คุ้มครอง

23. ด้านการคุ้มครองดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติด้านการคุ้มครองดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติ .

24. กฎหมายที่เกี่ยวข้อง 5 ฉบับ • พ.ร.บ.ป่าไม้ พุทธศักราช 2484 (เพื่อควบคุมการทำไม้ การนำไม้เคลื่อนที่ การค้า การครอบครอง การแผ้วถางป่า) • พ.ร.บ.อุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2504(เพื่อคุ้มครองพื้นที่โดดเด่นไว้และจัดตั้งในรูปของอุทยานแห่งชาติ) • พ.ร.บ.ป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ. 2507(เพื่อสงวนรักษาพื้นที่ป่าไว้ให้เป็นสมบัติของชาติ ให้ได้ 50 %) • พ.ร.บ.สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535(ปรับปรุง พ.ร.บ.สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า ปี 2503 เพิ่มส่งเสริมการเพาะเลี้ยงสัตว์ป่า การนำเคลื่อนที่สัตว์ป่าและซากสัตว์ป่า) • พ.ร.บ.ส่งเสริมละรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม พ.ศ.2535(เพื่อจัดการคุณภาพสิ่งแวดล้อม เพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน จะใช้หลักธรรมรัฐ หลักการมีส่วนร่วม และหลักการกระจายอำนาจ)

25. การบังคับใช้กฎหมาย • แนวเขต • (ดูแลป้าย หลักเขต ถนน แนวต้นไม้ รั้ว) • การดำเนินคดี • การฟ้องคดี • (ทุก พ.ร.บ.) คัดค้านการประกันตัวและการคืนของกลาง • การบังคับคดีตามคำพิพากษาหรือคำสั่งศาล (กรณีมีสิ่งปลูกสร้าง) • (ป.วิแพ่ง ม 271กำหนดเมื่อศาลตัดสินแม้คดียังไม่ถึงที่สุด ให้ร้องขอให้ศาลบังคับตามคำพิพากษาได้ เราไม่จำเป็นต้องดำเนินการตามมาตรา 22 ที่จะสุ่มเสี่ยงในหลาย ๆด้าน แต่ต้องดูว่าจำเลยขอทุเลาการบังคับหรือไม่) • กรณีศาลยังไม่สั่ง การดำเนินการทางปกครองโดยใช้มาตรา 22 ต้องรอบคอบ • การฟ้องเรียกค่าเสียหายทางแพ่ง

26. การลาดตระเวนแบบคุณภาพ (Smart Patrol) • ปัญหาที่พบคือ • เครื่องมือ GPS(ไม่พอ เสีย ถ่านหมด) แผนที่ 1:50,000 ไม่พอ • การวิเคราะห์ข้อมูล เพื่อประมวลผล • ขาดเจ้าหน้าที่ชำนาญด้านคอมพิวเตอร์ • ขาดการประชุมวิเคราะห์ข้อมูลร่วมกัน) • ผู้ปฏิบัติงาน ขาดขวัญกำลังใจ (ค่าจ้างต่ำ ไม่มีค่าเบี้ยเลี้ยง) • มาตรการ • เครื่องมือ • ดูแลรักษาให้ดี ซื้อได้ซื้อเลย • ฝึกเจ้าหน้าที่ด้านการวิเคราะห์ข้อมูลให้มาก • ให้ความสนใจ ดูแลผู้ปฏิบัติ

27. การฟื้นฟูพื้นที่ที่ตรวจยึดการฟื้นฟูพื้นที่ที่ตรวจยึด • ปลูกฟื้นฟูทันที่ • เขียนป้ายแสดง

28. ด้านการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติด้านการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ • นักท่องเที่ยว • ให้ความรู้ ปฏิบัติตามระเบียบ • นักวิจัย • ควบคุม • จัดสัมมนานักวิจัยทุกปี • เจ้าหน้าที่ • ต้องเป็นต้นแบบ (ขยะ แต่งตัว การไม่กินสัตว์ป่า)

29. ด้านการใช้ประโยชน์พื้นที่คุ้มครอง (ต่อ) • จำแนกเขตการจัดการ (ใช้ให้ถูก) • การนำพืช และสัตว์ต่างถิ่นเข้าไป • การจัดการขยะ • ขนออก • ลงทะเบียนขยะ • มอบรางวัล • การจำกัดจำนวนนักท่องเที่ยว • การห้ามให้อาหารสัตว์ป่า • การควบคุมความเร็วยานพาหนะ • การจัดรถบริการ

30. ด้านการบริหารจัดการพื้นที่คุ้มครองด้านการบริหารจัดการพื้นที่คุ้มครอง • เจ้าหน้าที่ • คณะกรรมการที่ปรึกษาพื้นที่คุ้มครอง • ใช้ประโยชน์ให้มาก • งบค่าตอบแทนกรรมการ • ชุมชน

31. การมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการพื้นที่คุ้มครองการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการพื้นที่คุ้มครอง • เพิ่มบทบาทของชุมชนท้องถิ่นให้มีส่วนร่วมในการจัดการให้มากขึ้น • รับทราบ • ให้ข้อเสนอแนะ • ให้คำปรึกษา • การสร้างความร่วมมือ และ • รับทราบเหตุผลการตัดสินใจ) • ตระหนักเสมอว่าจะให้พื้นที่คุ้มครองคงอยู่ต้องอาศัยประชาชนโดยเฉพาะชุมชนท้องถิ่น

32. แนวทางการดำเนินการ • ต้องกำหนดแนวทางการอนุรักษ์ให้เกิดประโยชน์ต่อประชาชนในพื้นที่ให้มาก • ทำให้การอนุรักษ์เป็น “กระบวนการ” มิใช่ “โครงการ” คือ • เน้นงานการมีส่วนร่วมที่เป็นกระบวนการนาน ๆ • ทำให้เกิดการสั่งสมความคิดไว้ใต้จิตสำนึกของประชาชนที่ละน้อย • มีหน่วยงานรับผิดชอบที่ถาวรและต่อเนื่อง

33. กิจกรรม • ประชุมร่วมกับหน่วยงานในพื้นที่ (อบต.จังหวัด) ทุกครั้ง • การประชาสัมพันธ์ (บรรยายตามโรงเรียน ชุมชน) • การพัฒนาคุณภาพชีวิตคนในชุมชน • การตั้งกลุ่ม ชมรม • การใช้สื่อมวลชน

34. .

35. CN Creative สวัสดี