Olyfnadleerlingen ?

1. Olyfnadleerlingen ? Oolyfnaat ollifamt oleivant olievamdOoleifand olyfnat Olliefamt ooli3fant Ollievand?

2. Het protocol Dyslexie voortgezet onderwijs • Is ontwikkeld in opdracht van OCW in samenwerking met scholen • Doel: aanbieden van een effectieve werkwijze voor de begeleiding van dyslectische leerlingen.

3. Wat is dyslexie? Een stoornis in het functioneren van de hersenen die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de automatisering van het lezen en/of spellen

4. 3 taalcentra Bij mensen met dyslexie is de verbinding tussen de taalcentra trager.

5. Dyslexie heeft neurologische oorzaken • Het corpus collosum is aantoonbaar verdikt • De uitwisseling van signalen tussen de linker - en rechterhersenhelft verloopt niet soepel • Dyslexie is vaak erfelijk

6. Geactiveerde hersengebieden Boven =in stilte tot 5 tellen Links = 5 woordjes onthouden

7. Hersenen? Hersunnun?

8. Belemmeringen in het onderwijs ATechnisch lezen: moeite met nieuwe en onbekende klanken en woorden bij alle vakken B Spellen: moeite met spelling door onvoldoende automatisering C Luisteren: moeite met het verstaan van snelle spraak D Schrijven: moeite met het schrijven van gestructureerde teksten

11. Gevolgen bij: • Lezen: energie gaat naar het decoderen in plaats van naar het begrip • Schrijven: veel spelfouten en onsamenhangende teksten • Nauwkeurigheid:bij werken onder druk neemt dit af Taalhandelingenkosten veel tijd

12. Dyslexie heeft niets met intelligentie te maken Zo dyslectisch als........

13. of als...

14. of als...

15. of als...

16. of als...

17. Wat valt U op bij een dyslectische leerling?

18. Taak- en werkhouding • ongestructureerd • onvoldoende werkverzorging • vergeetachtig • onvoldoende zelfsturing • soms onvoldoende doorzettingsvermogen • inadequate leerstijlen

19. Sociaal-emotioneel functioneren • Faalangst • Weinig zelfvertrouwen • Stress • Gedragsproblemen • Motivatieverlies • Onderpresteren

20. In de praktijk

21. Investeren in de relatie • Toon begrip • Spreek duidelijke verwachtingen uit • Reageer voorspelbaar en consequent • Reageer op signalen van de leerling • Bespreek problemen samen • Zoek samen naar oplossingen • Geef de leerling een actieve rol • Beloon de enorme inzet

22. De praktijk Wat,Wanneer,Waarom en Hoe Wat: agenda op vaste plaats op het bord activeer voorkennis Wanneer: geef een lesstofoverzicht met tijdsaanduiding Waarom: bespreek het lesdoel en het leerdoel in relatie tot het grote geheel Hoe: leg uit hoe ze de lesstof moeten verwerken en de leerstof kunnen leren

23. Algemene taakaanpak • Varieer in aanbod van uitleg (auditief - visueel - handelend) • Laat een woordenlijst maken van vaktermen • Herhaal nieuwe woorden en gebruik ze actief • Kopieer aantekeningen om verkeerd leren te voorkomen • Laat kernwoorden opschrijven • Benoem hoofd- en bijzaken • Laat in tweetallen werken • Gebruik software van methodes Geef extra tijd

24. Toetsen: • Minimaal een week van te voren opgeven • Alleen over besproken lesstof • Geef mondelinge toelichting • Toets ook mondeling • Geen onverwachte toetsen • Niet teveel leerstof • Foutenanalyse maken • Geef extra tijd of 30% minder opdrachten

25. Beoordeling toetsen • Spelfouten en zwakke formuleringen mogen beoordeling niet beïnvloeden als zij geen onderdeel van de toetsing zijn • Woordspin, schema of tekening accepteren • Aangepaste beoordeling wanneer spelling getoetst moet worden

26. Nederlands • Lezen • Spelling • Grammatica

27. Lezen • Bevorderen van het leesplezier • Laat ze op eigen niveau lezen • Help leerlingen bij hun boekkeuze • Laat leerlingen herhaald lezen

28. Spelling

29. Dictee jongen

30. Spelling Sectieafspraken : • Tel spelfouten minder zwaar • Reken spelfout slechts een keer • Reken fonetische spelling goed • Reken spelling alleen in bepaalde onderdelenmee (b.v. dictee) • Reken spelfouten niet mee • Verleen dispensatie

31. Grammatica Door moeizaam automatiseren worden regels en begrippen niet onthouden en/of worden verkeerd toegepast Ontleden is daardoor vaak moeilijk

32. Tips • Laat leerlingen zelf kopieën verkrijgen als het handschrift niet leesbaar is • Laat leerlingen hun werk controleren m.b.v. een correctiemodel • Sta hulpmiddelen toe b.v. regelkaarten • Geef feedback

33. Feedback geven: • Leg het probleem bij de taak en niet bij de leerling • Wees constructief; geef aan wat beter kan en bespreek hoe

34. Algemene maatregelen • Compenserende faciliteiten (minder stof, meer tijd, gatendictee) • Ondersteunende technologie (Daisyrecorder, Kurzweil) • Dispensaties • Dyslexiekaart of –pas

35. Moderne vreemde talen • Woordbetekenis • Spelling • Grammatica • Lezen/schrijven/luisteren

36. Moderne vreemde talen Belemmeringen: dezelfde problemen bij het leren van de moedertaal zijn ook aanwezig bij het leren van een vreemde taal.

37. Moderne vreemde talen • Lezen: moeite met nieuwe en onbekende klank- tekenkoppelingen • Schrijven: moeite met spelling en zinsconstructies • Luisteren: moeite met het verstaan van snelle spraak

38. Gevolgen • Energie gaat naar decoderen van tekst in plaats van naar begrip • Grammaticale fouten (syntax) • Woordjes leren gaat moeizaam en kost veel tijd (uitspraak, betekenis, spelling) • Fouten bij overschrijven van het bord • Nauwkeurigheid neemt af bij werken onder druk

39. Woordbetekenis Woordleerstrategieën: • Expanding rehearsalmethode • Woordjes leren in woordgroepjes • Nederlandse betekenis kennen • Kaartjesmethode • Flapmethode

40. Ondersteuning bij spelling • Software (Teach 2000, Overhoor, Words, www.wrts.nl, ) • Klankspellingschrift • Spellingregels • Ezelsbruggetjes • Regelkaarten

41. Grammatica moderne vreemde talen • Geef heldere aantekeningen • Internetsite bij methode • (methodegebonden) software • Visualiseer waar mogelijk regels

42. Visualiseer regels - ami- e amie s amis s amis es amies

43. KlankspellingschriftDuits: uü Der Hund fünf Das Buch Die Brücke Die Mutter brüllen Husten füllen

44. Rijmwoorden Engels ighta –k- e nightcake rightsnake sightlake fightwake fade made

45. ou bonjour journée chouette la cour la tour tout nouveau qu quartier quatre quelle cinquième quoi magnifique la mosquée Klankspellingschrift Frans

46. Frans ‘regeltje’ j’ a i allemaal a tu a s il a nous a vons vous a vez ils o nt maar deze o

47. Toetsen • Geef extra toetstijd • Verminder toetsstof als minder tijd geen optie is (b.v. 30 % minder) • Geef opdrachten op papier • Verzorg heldere lay-out • Toets ook mondeling • Geef vergrotingen • Verdeel omvangrijke idioom- en vocabulairetoetsen in kleinere stukken • Laat geen hele zinnen overschrijven • Maak afspraken over de beoordeling van spelling

48. Wiskunde

49. Wiskunde Wiskunde doet een sterk beroep op de taalvaardigheid van de leerlingen. De technische aspecten van het schrijf -en leesproces nemen te veel ruimte in beslag van het werkgeheugen zodat er relatief weinig ruimte over blijft voor begripsprocessen.

50. Gevolgen • Vaak minder effectieve strategieën • Moeite met de automatisering van de basisvaardigheden (b.v. optellen, vermenigvuldigen) • Een traag werktempo en soms lagere prestaties.