Download
1 / 8
E N D
Obóz koncentracyjny Miejsce przetrzymywania, zwykle bez wyroku sądu, dużej liczby osób uznawanych z różnych powodów za niewygodne dla władz. Służyć może różnym celom: od miejsca czasowego odosobnienia osób, wobec których zostaną podjęte później inne decyzje, poprzez obóz pracy przymusowej, czyli de facto niewolniczej, aż po miejsce fizycznej eksterminacji. Pojęcie obozu koncentracyjnego jest więc szerokie: od rodzaju zwykłego więzienia w postaci baraków na ogrodzonym i strzeżonym terenie, po "fabrykę śmierci" czyli miejsce koncentracji ludzi przed ich celową zagładą w specjalnie w tym celu skonstruowanych urządzeniach do zabijania (głównie komorach gazowych), a następnie likwidacji ciał (krematorium). Ten ostatni rodzaj obozów koncentracyjnych, nazywany też obozami zagłady, tworzony był przede wszystkim przez Niemcy hitlerowskie (obozy hitlerowskie). Nawet jednak jeśli nie łączą się z mordowaniem osadzonych ludzi, obozy koncentracyjne zwykle wiążą się z łamaniem praw człowieka, zwłaszcza prawa do uwięzienia bez sprawiedliwego procesu. Rodzajem obozów koncentracyjnych o stosunkowo łagodnym rygorze są obozy internowania, również służące do tymczasowej koncentracji ludności .Łącznie w Polsce było 2 tys. obozów, podobozów, filli i komand. Szacuje się, iż w obozach hitlerowskich zginęło 11 mln. osób
OświęcimAuschwitz Konzentriatonslager Auschwitz-Birkenau (Obóz Koncentracyjny Oświęcim-Brzezinka). Miasto w południowej Polsce do historii przeszło jako największy cmentarz świata. Utworzony w drugiej połowie 1940 roku w maju na rozkaz Heinricha Himmlera jako zwykły obóz koncentracyjny dla wrogów III Rzeszy. W ciągu następnych lat obóz stale był rozbudowywany i składał się z trzech głównych części: Auschwitz I, Auschwitz II-Birkenau, Auschwitz III-Monowitz. Największy z jego podobozów, KL Birkenau w 1942 stał się obozem zagłady głównie dla europejskich Żydów, był przeznaczony na 100 tysięcy więźniów, później na 200 tysięcy. Do 1943 roku zbudowano w Auschwitz-Birkenau cztery komory gazowe i cztery krematoria, w wyniku czego liczba mordowanych i spalanych wzrosła do około 20 tysięcy osób na dobę. Auschwitz II był jedynym hitlerowskim obozem koncentracyjnym, w którym od marca 1943 roku tatuowano więźniom numery ewidencyjne. Na bramie wjazdowej do obozu w Oświęcimiu, widnieje napis: "Arbeit Macht Frei" co oznacza "Praca czyni wolnym". 3 września 1941 roku przeprowadzono na 850 więźniach (w tym na 600 jeńcach radzieckich) pierwsze próby masowego uśmiercania za pomocą gazu - cyklonu B. To tu mordowali pierwsze masowe transporty Żydów, prowadzili pierwsze zbrodnicze eksperymenty na więźniach, wykonywali większość egzekucji przez rozstrzelanie.
Sztutowo – Stutthof: 2 września 1939 roku Niemcy założyli w pobliżu wsi Sztutowo "obóz dla jeńców cywilnych". Był on przeznaczony dla Polaków z Pomorza. Do połowy września 1939 roku uwięziono w nim 6 tysięcy Polaków. W 1942 roku przywieziono do niego więźniów innych narodowości niż polska (Niemców, Holendrów, Belgów, Francuzów, Czechów, Litwinów, Łotyszów, Rosjan, Duńczyków, Norwegów, Jugosłowian, Węgrów, Żydów i Cyganów) i obóz nabrał charakteru międzynarodowego. W 1942 roku zmieniono status obozu Stutthof na obóz koncentracyjny. Od tego momentu najliczniejszą grupą więźniów zostali Żydzi, a pod względem przynależności państwowej - Polacy. Liczbę wszystkich Żydów można oceniać, na co najmniej 50 tysięcy. Od czerwca 1944 roku stał się obozem masowej zagłady, gdy włączono go do akcji eksterminacji Żydów z całej Europy. Ciała ofiar służyły między innymi Instytutowi Higieny w Gdańsku do eksperymentalnej produkcji mydła. W ciągu ponad pięciu lat istnienia Stutthof powiększył się dziesięciokrotnie i w ostatniej fazie posiadał 45 filii m.in. w Elblągu, Policach, Gdyni, Gdańsku i Pruszczu Gdańskim. W obozie zbudowano krematorium do palenia zwłok. Od 2 września 1939 roku do 9 maja 1945 roku, śmierć poniosło około 65 000 ludzi. Obóz ten był prawdopodobnie jedynym, który trwał dłużej niż III Rzesza. Został wyzwolony 9 maja 1945 roku przez wojska radzieckie, gdy kapitulacja państwa hitlerowskiego była już faktem. W obozie pozostali nieliczni ocaleni więźniowie.
Majdanek- Konzentration Lager Lublin Obóz koncentracyjny w Lublinie zwany Majdankiem został założony jesienią 1941 roku na obszarze 270 hektarów, z rozkazu szefa SS i policji III Rzeszy Heinricha, był drugim, co do wielkości, po Oświęcimiu. Początkowo planowano obóz dla 25-50 tys. więźniów, ale w trakcie budowy plany te zmieniano, ustalając ostatecznie pojemność obozu na 250 000 więźniów. Obóz w Majdanku posiadał 6 podobozów: w Bliżynie, Budzyniu, Lublinie, Puławach, Radomiu i Warszawie. Na terenie obozu znajdowało się krematorium i 7 komór gazowych, gdzie mordowano więźniów cyklonem Bi tlenkiem węgla. W 1942 roku powstał specjalny oddział kobiecy (11 tysięcy kobiet w 1943 roku). Z dzieci w wieku 8-12 lat organizowano grupy robocze, młodsze natychmiast mordowano. Początkowo masowe egzekucje więźniów dokonywano w pobliskim lesie, zwanym krępickim, później w pobliżu krematorium. Od października 1941 do lipca 1944 roku więźniami Majdanka byli członkowie 54 narodowości Europy i Azji. Najliczniejszą grupę stanowili Żydzi, Polacy i obywatele byłego ZSRR. W wyniku ludobójczej polityki Niemiec zginęło w komorach gazowych, masowych egzekucjach i na skutek nieludzkich warunków życia około 240 tysięcy osób. 23 lipca 1944 roku obóz został wyzwolony przez radzieckie jednostki 1 Frontu Białoruskiego i 1 armię Wojska Polskiego. Na mocy ustawy Sejmu PRL z 2 lipca 1947 roku utworzono Państwowe Muzeum na Majdanku.
Treblinka Latem 1941roku Niemcy założyli karny obóz pracy Treblinka (tzw. Treblinka I). Zsyłano tu głównie mieszkańców okolic Warszawy. Więźniów zatrudniano przy wydobywaniu i transportowaniu żwiru. Latem 1942 roku w odległości 2 km od karnego obozu pracy Niemcy rozpoczęli budowę obozu zagłady Treblinka II. Pociągi z więźniami wjeżdżały na specjalnie wybudowaną fikcyjną stację kolejową, która miała na celu wprowadzenie ofiar w błąd. Rozbieralnia dla więźniów była połączona wąskim przesmykiem z komorą gazową - w Treblince ten odcinek nazywano "drogą do nieba". Początkowo istniały 3 komory gazowe o wymiarach 5 x 5 metrów. Jesienią 1942 roku wybudowano dodatkowo 10 komór o wymiarach 7 x 7 metrów. Ofiary uśmiercano gazami spalinowymi, uzyskiwanymi z dieslowskiego silnika radzieckiego czołgu T 34, ze specjalnym filtrem usuwającym ze spalin charakterystyczną woń, dzięki czemu uzyskiwano bezbarwny i bezwonny tlenek węgla, który zabijał ofiary w ciągu 20 minut. Zwłoki palono na stosach Popioły ze zwłok wsypywane były albo do przygotowanych dołów, lub wrzucane do rzek. W komorach gazowych mordowano około 15 tysięcy ludzi na dobę. W wyniku głodu, pracy ponad ludzkie siły, chorób, tortur i egzekucji, zginęło około 7 tysięcy Polaków. W latach 1941-1944 przez obóz przeszło 10 tysięcy więźniów. Pierwszy transport Żydów z getta warszawskiego przybył do Treblinki 23 lipca 1942 roku. Do sierpnia 1943 roku Niemcy wymordowali w Treblince około 750 tysięcy ludzi, głównie Żydów z Polski oraz między innymi z Austrii, Belgii, Bułgarii, Czechosłowacji, Francji, Grecji, Jugosławii, Niemiec i ZSRR.
Gross Rosen Rogoźnica pod Wrocławiem Został założony 2 sierpnia 1940 roku jako podobóz obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Więźniowie byli przeznaczeni do pracy w miejscowym kamieniołomie granitu. 1 maja 1941 roku obóz uzyskał status samodzielnego obozu koncentracyjnego. W następnych latach istnienia rozbudowano sieć podobozów, z których 81 znajdowało się na ziemiach dzisiejszej Polski, 15 w Czechach i Słowacji i 10 w Niemczech. Od października 1941 roku do kwietnia 1942 roku znajdował się w nim podobóz dla jeńców sowieckich (2500 osób). W obozie więziono również przedstawicieli innych narodowości, z których najliczniejszą grupę stanowili Żydzi (obywatele różnych państw), Polacy. Najtragiczniejszym momentem w dziejach Gross-Rosen był końcowy okres istnienia obozu. W lutym 1945 roku, gdy Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę, rozpoczęto pospieszną ewakuację więźniów na zachód. Podczas wielotygodniowych transportów w środku zimy, zginęło wiele tysięcy więźniów. Teren obozu został wyzwolony przez 11 lutego 1945 roku. Przez Gross-Rosen i jego filie przeszło 125 tysięcy osób, których zginęło ponad 40 tysięcy. Z zabudowań obozowych pozostało dzisiaj niewiele - brama wejściowa, kantyna oficerów SS, kuchnia, łaźnia i fundamenty baraków, które zostały rozebrane tuż po wojnie w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach. Zobaczyć również można polowy piec krematoryjny,ogrodzenie z drutem kolczastym i słupy, na których wisiał dzwon obozowy wzywający na apele. Znajduje się tutaj Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy powołane do życia w 1983 roku.
