Ochrona gatunkowa

1. Ochrona gatunkowa zwierząt, roślin, grzybów i porostów

2. Zwierzęta Lista gatunków zwierząt objętych ścisłą ochroną na terenie Polski jest opracowana na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października r. 2011 w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt.

3. Pijawka Lekarska • ciepłolubny gatunek wodno-lądowej pijawki z rodziny pijawkowatych (Hirudinidae). • zostały wytępione w wielu regionach na skutek przełowienia (masowe wykorzystywanie w hirudoterapii), degradacji siedlisk i malejącej liczby żywicieli. • są wykorzystywane do pozyskiwania hirudyny – z jednego osobnika można uzyskać ok. 0,015 g tej substancji.

4. Zmieraczek plażowy • gatunek z rodziny zmieraczkowatych (Talitridae) • obunogi skorupiak • żyje w Europie na wybrzeżach Morza Północnego i Oceanu Atlantyckiego od południowej Norwegii do Morza Śródziemnego. • porusza się zginając odwłok

5. Strojniś nadobny • jeden z największych przedstawicieli skakunowatych w Polsce • jest gatunkiem wyjątkowo ciepłolubnym, w Polsce zanotowany tylko w kilkunastu stanowiskach, głównie na południu kraju. • żywi się niewielkimi bezkręgowcami, na które poluje - jak inni przedstawiciele skakunowatych - długimi skokami.

6. Gadziogłówka żółtonoga • gatunek ważki różnoskrzydłej z rodziny gadziogłówkowatych. • w Polsce jest gatunkiem rzadko spotykanym. • ubarwienie żółto-czarne. • występuje w pobliżu dużych, nizinnych rzek..

7. Błotniarka otułka • gatunek europejskiego, słodkowodnego ślimaka płucodysznego z rodziny błotniarkowatych • muszla brązowa lub zielonkawa, bardzo cienka, prześwitująca i błyszcząca. • występuje w bardzo czystych wodach, wyłącznie nizinnych. Toleruje lekkie zasolenie wody. • Gatunek zanikający na wielu obszarach, w niektórych już wyginął. Na terenie Polski jest rzadko spotykany

8. Skójka gruboskorupowa • gatunek słodkowodnego małża z rodziny skójkowatych • żyje do 15 lat. • pasożytuje na skrzelach ryb. • W Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt został zaliczony do kategorii EN (gatunki zagrożone wyginięciem)

9. Minog morski • pasożytniczy bezżuchwowiec z rodziny minogowatych, największy z minogów • w Polsce rzadko występuję, głównie w przybrzeżnej strefie Bałtyku, pojedynczo w północnym i środkowym dorzeczu Wisły), • Ciało wężowate o przeciętnej długości do 100 centymetrów (maksymalnie 120 cm), ubarwione na grzbiecie zwykle szaroniebiesko, a na spodzie srebrnobiałe.

10. Dennik • gatunek morskich ryb skorpenokształtnych z rodziny dennikowatych • występuje w Bałtyku • Ciało wstęgowate, bez łusek. Głowa duża, małe oczy, dwa otwory nosowe po obydwu stronach głowy.

11. Płazy oraz Gady Wszyskie gatunki płazów i gadów są objęte ścisłą ochroną.

12. Bocian czarny • gatunek dużego ptaka brodzącego z rodziny bocianowatych • w Polsce spotkać go można na całym obszarze kraju, również w górach • jest nielicznym ptakiem lęgowym - polską populację szacuje się na ok. 1500-2300 par • w II połowie XIX wieku europejska populacja bociana czarnego bardzo silnie zmalała na skutek tępienia przez ludzi

13. Żbik • gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych • zamieszkuje gęste lasy obszarów górskich, • najlepiej czują się na skraju kompleksów leśnych • szacuje się, że w Polsce we wschodniej części Karpat żyje nie więcej niż 200 żbików

14. Rośliny W Polsce jest ponad 300 gatunków roślin objętych ochroną całkowitą lub częściową.

15. Drabinowiec mroczny • Rozmieszczenie geograficzne Występuje w strefie klimatów chłodnych Eurazji i Ameryki Północnej. W Polsce występuje rzadko na niżu, częściej na północy kraju. • Morfologia Brzeg liścia zbudowany z rzędów brązowo-czerwonych komórek • Pokrój Rośliny o wys. do 10-12 cm, tworzy luźne bądź gęste, czarniawe lub brunatne darnie • Budowa gametofitu Łodygi czerwone, gęsto okryte brązowymi, gładkimi chwytnikami. Liście całobrzegie, długości 4-4,5 mm, szerokości 2,5-3,5 mm, na szczycie zaokrąglone i nagle zwężone w krótki, prosty kończyk. Brzeg liścia tworzy 2-5 rzędów brązowo-czerwonych komórek. Komórki blaszki liścia porowate. Ość liścia czerwonawa. • Budowa sporofitu Seta brązowawa, długości do 8 cm, puszka jajowata, zwieszająca się, brązowa, długości 3 i szerokości 1,5 mm. • Gatunki podobne Pokojowo podobne i występujące w Polsce gatunki z rodziny merzykowatych nie posiadają tak długiego kończyka liścia, zaś ich darnie są przeważnie zielone. • Biologia i ekologia Występuje na bagnistych łąkach oraz torfowiskach niskich i przejściowych. Obecnie gatunek bardzo rzadki, ginący. Zarodnikowanie w Polsce odbywa się w lipcu i sierpniu.

16. Zanokcica serpentynowa • Zanokcica serpentynowa (Asplenium adulterinum Milde) – gatunek paproci z rodziny zanokcicowatych. Najrzadsza zanokcica we florze Polski. Charakterystyka: • Pokrój Roślina trwała o wysokości do 25 cm. Tworzy luźne kępy. Endemit środkowoeuropejski • Liście Pojedynczo złożone, pierzaste, blaszka liściowa ma do 30 odcinków liściowych po jednej stronie, ustawionych naprzeciwlegle. Są one wachlarzowate, o brzegu karbowanym. Ogonek liściowy brunatny, często czarniawy, z czerwonawym odcieniem, dość sztywny, lecz kruchy. Górna część osadki zielona i miękka. • Kłącze kruche, krótkie, wzniesione i rozgałęzione. • Zarodnie Kupki zarodni tworzą się na wszystkich liściach. • Biotop Rośnie prawie wyłącznie na skałach serpentynitowych, gdzie porasta szczeliny skalne. Występuje najczęściej na Dolnym Śląsk ,głównie na Przedgórzu Sudeckim, w Masywie Ślęży w Górach Sowich, w okolicy Pieszyc, w Masywie Śnieżnika na Żmijowcu oraz spotykana jest dość rzadko w górach wysokich.

17. Wężymord stepowy MORFOLOGIA • Łodyga Wzniesiona, delikatnie wełnisto owłosiona i przeważnie nierozgałęziająca się. Najczęściej ma wysokość 30–50 cm. • Kłącze Gęsto rozgałęziające się. • Liście Liczne liście odziomkowe, oprócz nich nieliczne i rzadko wyrastające liście łodygowe. Wszystkie są równowąskie, ostro zakończone i rynienkowate, spodem szare i delikatnie owłosione. Nasadą obejmują łodygę i mają prawie równoległą nerwację. • Kwiaty Na jednej łodydze wyrasta z kątów liści na długiej i wzniesionej szypułce 1–5 koszyczków. Ich okrywa jest dwukrotnie krótsza od całego koszyczka i w dolnej części wełnisto owłosiona. Składa się z kilku warstw dachówkowato zachodzących na siebie i tępo zakończonych listków o jajowatym kształcie. Wszystkie kwiaty w koszyczku są języczkowe. Mają różowy kolor, a ich języczki są dwukrotnie dłuższe od rurki. Puch kielichowy złożony z więcej niż 2 rzędów poplątanych włosów. • Korzeń Szyjka korzenia okryta jest grubą warstwą obumarłych liści.

18. Tolypella glomerata Morfologia • Pokrój Stosunkowo mały makroglon (3–20 cm, zwykle do 15, długości). Cienka (0,2–1 mm średnicy), silnie rozgałęziona nibyłodyga. Dolne międzywęźla bardzo długie. Płodne nibyliście na długich rozgałęzieniach bocznych, skupiają się w główki. Plecha jasnozielona lub żółtozielona, gdy inkrustowana węglanem wapnia – szara. Roślina jednopienna. • Nibyliście Charakterystycznie powcinane w węzłach. Tępo zaokrąglone na końcach. W okółku zwykle do 6 płonnych i do 12 płodnych (choć zwykle tylko 5–8). Płodne i płonne różnią się od siebie. Płonne zwykle dłuższe od międzywęźli (do 8 cm długości), 3–5 członowe, nierozgałęzione. Płodne o różnej długości, ale zwykle do 2 cm, więc krótsze od płonnych. Rozgałęzione pojedynczo, przy czym odcinki boczne są zwykle wyraźnie krótsze od promienia głównego. Odcinki (promienie) boczne mają po 2–3 komórki i są skupione po dwa, trzy, podczas gdy główny jest zbudowany z 3–4 komórek. Odgałęzienia boczne mogą dalej się rozgałęziać. Ponieważ nibyliście płodne są dość liczne i powyginane, tworzą główki. • Plemnie Osadzone na trzoneczkach, czasem wyraźnie odstających od nibyliścia. Pojedyncze. Do 400 µm średnicy. • Lęgnie Na trzoneczkach. Dwie do sześciu. Otaczają plemnię, leżąc obok lub nieco poniżej. Nieznacznie od niej większe (do 600 µm). Koronka bardzo mała lub brak. Oospory brązowe do ciemnobrązowych, do 400 µm długości.

19. Kaldezja dziewięciornikowata • Kaldezja dziewięciornikowata (Caldesia parnassifolia (L.) Parl.) – gatunek rośliny należący do rodziny żabieńcowatych. Występuje w stanie dzikim w Europie Środkowej i Wschodniej, Azji i Afryce. W Polsce jest gatunkiem skrajnie rzadkim.

20. Gajniczek krótkodzióbkowy Morfologia : • Okazały mech rosnący w luźnych, ciemnozielonych (lub żółtozielonych) darniach. Łodygi o dług. nawet ponad 10 cm są czerwone, nieregularnie drzewkowato podzielone, z kępkami czerwonopomarańczowych chwytników, gęsto okryte parafiliami. Gałązki niejednakowej grubości: dłuższe gałązki są cieńsze, rzadziej ulistnione, krótsze gałązki są grubsze, ale gęściej pokryte liśćmi. Liście łodygowe odstające w bok, szerokosercowate, nieco wklęsłe, w nasadzie zaokrąglone, na brzegach są piłkowane. Komórki blaszki liściowej prozenchymatyczne, o długości 8-10 razy większej niż szerokość. Żebro podwójne, ramię dłuższe dochodzi do połowy blaszki. Liście gałązkowe podobne, ale mniejsze. Skupienia gametangiów dwupienne. Seta purpurowa o wys. 1,5-2,5 cm, zakończona czerwonobrązową, zgiętą puszką.

21. A teraz czas na moją faworytkę…..

22. Kukuczka kapturkowata • Kukuczka kapturkowata (Neottianthe cucullata) – gatunek byliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Jedyny europejski przedstawiciel rodzaju kukuczka. • W Polsce stwierdzono jego występowanie jedynie w kilku miejscach, ale obecnie spotkać go można tylko nad Kanałem Augustowskim i w Wigierskim Parku Narodowym.

23. Grzyby

24. Borowik królewski (Boletus regius) Kapelusz średnicy 5-15 cm, różowo wiśniowoczerwony do krwistoczerwonego lub brązowoczerwony do purpurowoczerwonego. Rurki cytrynowożółte do złocistożółtych, stopniowo zmieniające barwę na oliwkową. Trzon żółty, czasem z karminowoczerwonawymi plamkami, usiatkowany. Miąższ żółty, po skaleczeniu nie sinieje (lub tylko trochę). Występuje od VII do IX w lasach liściastych, pod bukami lub dębami na glebach wapiennych.

25. Borowik korzeniasty (Boletus radicans) Kapelusz średnicy 5-20cm, szarobiaławy lub bladobrązowoszary.. Skórka matowa i sucha, gładka lub z zaznaczonym podziałem na poletka. Rurki lśniące, cytrynowożółte, z czasemzmieniające kolor na oliwkowożółty, po ugnieceniu wyraźnie siniejące. Trzon cytrynowożółty, ku dołowi brudnobiaławy lub bladoszary, przeważnie bez wizerunku siateczki. Podstawa często bulwkowata i równocześnie korzeniasto zwężona. Miąższ żółty, po przekrojeniu sinieje. Występuje od VII do nawet X w lasach liściastych, pod bukami, dębami, tylko na glebach zawierających wapń. Jest grzybem niejadalnych, przyrządzanie go nie pozbawia goryczy.

26. Sarniak dachówkowaty (Sarcodon imbricatus) Kapelusz średnicy 5-15 cm, szarobrązowy do czerwonobrązowego, czarnobrązowy. Górna strona pokryta dużymi, odstającymi, ciemniejszymi łuskami. Środek lejkowato wklęsły. Kolce szarobiaławy, zbiegające na trzon. Trzon jaśniejszy od kapelusza, szarobiaławy, często krótki i przysadzisty. Miąższ białawy do barwy jasnego drewna. Występuje od VIII do XI w lasach iglastych, pod świerkami i sosnami.

27. Flagowiec olbrzymi (Meripilus giganteus) Kapelusz średnicy 10-40 cm, płasko wachlarzowaty, często klika kapeluszy zrośniętych rozetkowato. Z wierzchu beżowy lub żółtobrązowy, z zewnętrzną krawędzią barwy żółtka do białożółtawej. Spód pokryty cienką warstwą rurek barwy białawej lub kremowożółtawej. Pory bardzo drobne, po ugnieceniu lub na starość czerniejące. Miąższ białawy, początkowo soczysty, później łykowato-elastyczny. Występuje od VII do X na korzeniach lub u podstawy pni drzew liściastych, także na pniakach. Pasożyt drewna.

28. Porosty

29. Granicznik płucnik (Lobaria pulmonaria) Na terenie Polski rzadko spotykany. Wyrasta na starych drzewach liściastych, czasami też na skałach. Może osiągać średnicę 20 cm. Występuje w wielu odcieniach zielonego.

30. Odnożyca jesionowa (Ramalina fraxinea) Plecha ma długie na 20 cm liście, gatunek jest wykorzystywany jako pasza dla zwierząt. Da się z niego uzyskać gumę. Rośnie głównie na siedliskach utworzonych przez człowieka. Rośnie głównie na obszarach o słabo zanieczyszczonym powietrzu.

31. Chrobotek reniferowy (Cladonia rangiferina) Nazwa gatunku pochodzi od częstego zjadania przez renifery. Naziemny porost barwy szaropopielatej lub sinawoszarej, Rosnący w skupionych murawkach. Rozwija się na glebach kwaśnych, Dobrze znosi suszę i silne nasłonecznienie. Występuje w borach sosnowych, na wrzosowiskach, w miejscach piaszczystych.

32. Dziękujemy za uwagę!Projekt przygotowali uczniowie klasy Ii:Tomasz Wąsacz - ZwierzętaMateusz Sarna - GrzybySebastian Bal - RoślinyBartek Ważny – Porosty