Ferskvatn

1. Ferskvatn Foto: Padraic Woods

2. Ferskvatn • I Noreg finst det tusenar av små og store område av ferskvatn. • Vi har innsjøar, tjern, bekker, dammar og elvar. Her lever planter, dyr, fisk, insekt og bakteriar. Foto: Michael Spiller

3. Ferskvatn • Næringsfattige vatn finn vi oftast på fjellet. • Vatnet er som regel klart og reint, mens botnen er dekt av sand og stein. Foto: Saipal Det er gjerne lite av planter og dyr i næringsfattige vatn. På biletet ser du Bessvatnet i Oppland.

4. Ferskvatn • Næringsrike vatn finn vi som regel i låglandet. • Vatnet har gjerne ein gulgrøn farge. • Ofte veks det planter på botnen og langs bredda av vatnet. • Dette gir føde til ei rekkje dyr. I næringsrike vatn finn ein fiskeartar som åbor og gjedde. Foto: David Goehring

5. Ferskvatn • Myrvatn har ofte ein gulbrun farge. • Langs bredda av vatnet veks torvmose, gras eller siv. • Som regel er det lite fisk i myrvatn. Foto: Jan van der Crabben Med tida kan myrvatn gro heilt igjen og bli til myrar. Foto: Christian Fischer

6. Ferskvatn • Blærerot er ei plante som lever i vatn og innsjøar. • Planten har ikkje røter. • Blærerota fangar og et smådyr som blant anna insekt . Blærerota finn vi som regel i myrvatn og i næringsfattige vatn .

7. Ferskvatn • Andemat heiter ei anna plante som veks over store delar av landet vårt. • Dei små og runde blada til planten flyt på vatnet. Frå blada hengjer det sveverøter som syg til seg næring.

8. Ferskvatn • Langs bredda av næringsrike vatn er takrøyr ei vanleg plante. • Takrøyr er ein av dei høgaste grasartane i verda. • I Noreg finst det takrøyr som kan bli tre meter høg. Foto: Janke I gamle dagar brukte ein takrøyr som dekke på hustak.

9. Ferskvatn • I vatn, tjern og innsjøar kan det leve mange ulike insektlarvar. • Vårflugelarven byggjer seg hus av planterestar og småstein. I huset lever og veks vårflugelarvane til dei har blitt til vaksne insekt. Foto: James K. Lindsey

10. Ferskvatn • Vasskalvar er biller som lever mesteparten av livet under vatn. • Vasskalven stig til vassoverflata for å skaffe seg luft. • Under vatn jaktar vasskalven på småfisk, rumpetroll og insekt. Vasskalven har venger som han kan fly med.

11. Ferskvatn • På botnen av innsjøar og vatn kan det leve iglar. • Iglar syg til seg næring frå fisk, frosk, fuglar og pattedyr. • Nokre iglar syg blod, mens andre syg til seg kjøt. Foto: Chris Schuster

12. Ferskvatn • Beveren byggjer bustaden sin langs bredda av vatn og elvar. • Bustaden kan vere mange meter lang. • Dersom det kjem framande, vil beveren forsvare bustaden sin med livet som innsats. Beveren har så kraftige tenner at han kan felle eit tre i løpet av ei natt.

13. Ferskvatn • Frosk finn vi dei fleste stader i landet vårt. • Froskane ligg i dvale om vinteren. • Når det blir vår, vaknar froskane til liv. • Då er dei klare til å pare seg. Dei fyrste månadene av livet lever froskane som rumpetroll.

14. Ferskvatn • Auren er den vanlegaste ferskvasssfisken i Noreg. • Fisken lever i både elvar og innsjøar, men han krev at vatnet er reint. • Auren et både krepsdyr, insekt og annan fisk. Foto: Trout Lore Om hausten gyter auren. Det betyr at fisken legg egg. Dette skjer i bekker og elvar, for auren føretrekkjer å gyte i rennande vatn.

15. Ferskvatn • Gjedda er ein rovfisk. • Med sine skarpe tenner et gjedda det meste som ho kjem over. • Gjedda gøymer seg som regel blant plantene i vatnet. Luc Viatour Når gjedda ser eit bytte, angrip ho lynraskt. Verken fisk, frosk eller fugl kan kjenne seg trygg med ei gjedde i nærleiken.

16. Ferskvatn • Mange fuglar lever ved vatn og innsjøar. • Stokkanda finn vi dei fleste stader i Noreg. • Hannfuglen har fargerike fjør, mens hofuglen er gråbrun. Kva trur du det skuldast at hann- og hofuglane har forskjellig farge på fjørdrakta?

17. Ferskvatn • Knoppsvana er den største fuglen i Noreg. • Knoppsvana et vassplanter og smådyr. • Om våren legg hoa mellom fire og sju egg. Foto: Jean-Etienne Poirrier Etter ein månad blir egga klekte. Ungane er grå når dei er små.

18. Ferskvatn