ადამიანის ჯანმრთელობა და საკვები პროდუქტები

1. ადამიანის ჯანმრთელობა და საკვები პროდუქტები სასწავლო პრეზენტაცია ქიმიაში მასწავლებელიეკა მურუსიძე

2. გაკვეთილის მიზანი: • გაეცნობით საკვებ დანამატებს, მათ კლასიფიკაციას, E–რიცხვებს, ეტიკეტის საფუძველზე გამოიკვლევთ სხვადასხვა საკვები პროდუქტის კონპონენტებს და იმსჯელებთ მათ გავლენაზე ადამიანის ჯანმრთელობაზე • შეასრულებთ პრაქტიკულ სამუშაოს Vlab ge გამოყენებით • სასურველი ტემპერატურის ყავის ხსნარის მომზადება

3. საგაკვეთილო პროცესში ჩართულობა • სამბალიანი სისტემის მიხედვით პრეზენტატორის შეფასება • შეფასების სქემა პრეზენტაციისათვის Vlabge შემაჯამებელი სამუშაო • შეფასების სქემა პრაქტიკული სამუშაოსათვის

7. საკვები დანამატები და E - რიცხვები საკვები დანამატები – არის ნივთიერებები, რომლებიც შეჰყავთ საკვებ პროდუქტებში მცირე რაოდენობით საკვები დანამატი — ნივთიერება, რომელიც მიუხედავად მისი საკვები ღირებულებისაჩვეულებრივ პირობებში არ გამოიყენება კვებისთვის, მაგრამ ხელოვნურად ემატება საკვებსდამუშავების, გადამუშავების, წარმოების, შეფუთვისა და შენახვის დროს, რის შემდეგადაცაღნიშნული ნივთიერება ან მისი გვერდითი პროდუქტები ხდება საკვები პროდუქტისინგრედიენტი

8. საკვები დანამატები • ბუნებრივი (მარილი, შაქარი, სპირტი) • ქიმიური სინთეზის შედეგად მიღებული

9. E - რიცხვი საკვები დანამატების კოდიფიცირებული საერთაშორისო სისტემა International Numeral System — INS, რომლის თანახმად თითოეულ საკვებ დანამატს მიენიჭა სამნიშნა ან ოთხნიშნა კოდი. შემოღებული იქნაევროპის ეკონომიკური გაერთიანების მიერ 1953 წელს. ევროპის ქვეყნებში E– ნუმერაციას უწოდებენ(სიტყ. Europe), სხვადასხვა ქვეყანაში დღევანდელი მონაცემებით გამოიყენება 2 000 საკვები დანამატი

10. საკვები დანამატების კლასიფიკაცია E100 - E182 — საღებავებიE200 - E280 — კონსერვანტები(აფერხებს ჟანგვის პროცესს)E300 - E391 — ანტიოქსიდანტები E400 - E481 — სტაბილიზატორები, ემულგატორები (ინარჩუნებს საკვების პირვანდელ თვისებებს, ხელს უშლის ნალექის წარმოქმნას) E500 - E585 — ემულგატორები, სხვასასხვა E600 - E637 — არომატიზატორები(აძლიერებს საკვების სურნელებას) E700 - E899 — დამატებითი ნომრები E900 - E967 — ქაფის წარმოქმნის საწინააღმდეგო, დამატკბობელი, მოსამინანქრებელი, ფქვილის გასაუმჯობესებელიE1100 - E1105 — ფერმენტული პრეპარატები

11. ნატრიუმის ქლორიდი ანუ სუფრის მარილი, მცირე რაოდენობით აუცილებელია ორგანიზმისათვის, ხოლო ჭარბი რაოდენობის მიღება იწვევს გულ–სისხლძარღვთა დაავადებებს და გავლენას ახდენს თირკმელებზე, წნევაზე და ა.შ.. Е951ასპარტამი—(შაქრის სინთეტიკური შემცვლელი)– ნივთიერება, რომელიც გამოიყენება ძირითადად დიეტური პროდუქტების წარმოებაში, მაგ. დაბალკალორიული დესერტების, შერეული და გაზირებული სასმელების (pepsi-cola,საღეჭი რეზინა orbit)მეცნიერთა გამოკვლევებმა ცხოველებზე დაადგინა, რომ ის იწვევს ონკოლოგიურ დაავადებებს(ტვინის კიბოს), თავის ტკივილს, ალერგიას, დეპრესიას,უძილობას და ა.შ. მეტად საშიშია ასპარტამი დიაბეტით დაავადებულთათვის.

12. E621 ნატრიუმის გლუტამატი – არომატიზატორი მას ამატებენ საკმაზებში, გამზადებულ სადილში, სასმელში, კონსერვებში. ექიმებმა დაადგინეს, რომ Е621 სისტემატური მიღება იწვევს თავის ტკივილს, კუჭ–ნაწლავის მუშაობის მოშლილობას, ასთმას, ფსიქიკურ აშლილობას ე.წ. “ჩინური რესტორნის სინდრომს” , რომლის სიმპტომებია, გახშირებული გულისცემა, თავბრუსხვევა, კუნთების დაჭიმულობა, ღებინება, სისუსტე. საშიშია ბავშვებისათვის, დამტკიცებულია, რომ Е621 ბავშვებში იწვევს მხედველობის დაქვეითებას. 100 გ. პროდუქტში დაშვებულია 0,5 გ. ნატრიუმის გლუტამატი , მაგრამ სპეციალისტები თვლიან, რომ ეს დოზაც კი საშიშია ბავშვებისათვის.

14. დამამზადებელი ქვეყნის კოდი აშშ და კანადა – 000–139; საფრანგეთი – 300–379; გერმანია – 400–440; იაპონია – 450–459, 490–499; რუსეთი – 460–469; დიდი ბრიტანეთი – 500–509; საბერძნეთი – 520; პოლონეთი – 590; ფინეთი – 640–469; ჩინეთი – 690–695; თურქეთი – 869; ავსტრია – 900–919. 200 - 299 შიდა გამოყენების კოდები

15. პროდუქტის დასახელება _________________ შეფუთვა ________________________________ ეტიკეტზე მითითებული მონაცემები 1. დამამზადებელი წარმოება, მისამართი________________________________________ 2. პროდუქტის მასა ___________________________ 3.შედგენილობა_____________________________________ 4. კალორიულობა ____________________________ 5. ვარგისიანობის ვადა ________________________ 6. დამზადების ვადა __________________________ 7. შტრიხ –კოდი (ქვეყანა დამამზადებელი) __________ 8. კონსერვანტებისა და საკვები დანამატების შემცველობა ____________________________________ 9. გაფრთხილება _______________________

16. პრაქტიკული რეკომენდაციები • შეიძინეთ საქართველოში დამზადებული პროდუქტი!!! • შეეცადეთ მინიმუმამდე დაიყვანოთ დანამატებიანი საკვების მიღება! • მაღაზიაში საკვების შეძენისას ყურაღებით გაეცანით ეტიკეტს! • ეცადეთ სახლში მოამზადოთ საკვები! • არ შეიძინოთ საკვები, რომელსაც არაბუნებრივი შეფერილობა აქვს! • არ შეიძინოთ საკვები, რომელსაც ხანგრძლივი შენახვის ვადა აქვს! • შეეცადეთ შეიძინოთ ის საკვები, რომელიც მცირე რაოდენობის დანამატს შეიცავს! • ამობეჭდეთ და თან ატარეთ საშიში საკვები დანამატების სია!

17. საქართველოს კანონი “სურსათის უვნებლობისა და ხარისხის შესახებ” www.parliament.ge საქართველოს სასამართლოს ექსპერტიზის ეროვნული ბიურო www.forensics.ge

18. ყავა

19. რა არის კოფეინი? ნარკოტიკული ნივთიერება? კოკაინი ჰეროინი

20. კოფეინი არის ნარკოტიკული ნივთიერება , რომელსაც შეუძლია გამოიწვიოს სერიოზული ფსიქოლოგიური და ფიზიკური დამოკიდებულება

21. კოფეინის მოქმედება ორგანიზმიდან რეცხავს კალციუმს ერთი ფინჯანი ყავა– 40მგ კალციუმი ყავის მოყვარულებს კი ურჩევენ ვიტამინების კომპლექსის მიღებას კალციუმის ბალანსის აღსადგენად

22. მომხრე • ერთი ფინჯანი ყავა ახდენს კუჭის მუშაობის სტიმულირებას. აჩქარებს ენერგიის გამოყოფის პროცესებს, რაც სასარგებლოა ჭარბწონიანებისათვის • იწვევს წნევის მომატებას, რაც სასარგებლოა დაბალწნევიანებისათვის • შველის თავის ტკივილს • გამოაქვს ორგანიზმიდან ზედმეტი წყალი • მცირეკალორიულია

23. წინააღმდეგი • დღეში 4 ფინჯანზე მეტი ყავის მიღება იწვევს გულ–სისხლძარღვთა დაავადებებს • კოფეინი იწვევს ქოლესტერინის დონის მომატებას • არ შეიძლება ყავის მიღება სტრესის დროს • ყავა აღაგზნებს • ყავა არ უთავსდება მედიკამენტებს, მათი მიღების პერიოდში უარი თქვით ყავაზე

24. როგორ მოვიქცეთ? მიირთვით რძიანი ყავა და იქნებით ჯანმრთელი! რძე არა მხოლოდ აუმჯობესებს სასმელის გემოს, არამედ ანეიტრალებს ნატურალური ყავის არასასურველ ეფექტებს!!!

25. პრაქტიკული სამუშაო Vlab ge სასურველი ტემპერატურის ყავის ხსნარის მომზადება

30. სითბოს რაოდენობა q = mxCx t m1xC1x t1 + m2xC2x t2 = (m1+m2)xC3x t3

31. საშინაო დავალება ერთი კვირის განმავლობაში შეაგროვეთ თქვენ მიერ მოხმარებული საკვები პროდუქტების ეტიკეტები და გაარკვიეთ, რომელ საკვებ დანამატებს შეიცავენ ისინი. გაარკვიეთ, არის თუ არა მათ შორის ორგანიზმისათვის საზიანო ნივთიერებები. საქართველოს კანონი “სურსათის უვნებლობისა და ხარისხის შესახებ” www.parliament.ge საქართველოს სასამართლოს ექსპერტიზის ეროვნული ბიურო www.forensics.ge

32. გისურვებთ წარმატებებს!