İMBT

1. İMBT BİLİŞİM SİSTEMLERİNE GİRİŞ DERS 3

2. Hesap Tabloları • Hesap Tablolarını belirli sayıları ve metinsel ifadeleri etkin ve kullanışlı biçimde saklayan, saklanan veriler üzerinde değişiklikler yaparak bu verileri anlamlı hale getiren sistemler olarak tanımlayabiliriz. • Hesap tablosundaki çalışma alanına çalışma sayfası adı verilir.Çalışma sayfası hücre adı verilen birimlerden oluşmuştur.Her hücre satır ve sütun numarası ile ifade edilir.(A1,C4 v.b.) • Hücre metin, sayısal ifade veya başka hücrelerle ilişkili bir formül içerir.// B2 hücresinin =(A1+B1) formülünü içermesi gibi // • Hesap tablolarının en önemli özelliklerinden biri de bir hücre güncellenince bu hücre ile ilişkili tüm hücrelerin de güncellenmesidir. // A1:=1 B1:= 3 =>B2=4 ........A1:=2 B1:=3 =>B2=5 güncellemesi otomatik olarak yapılır. //

3. Hesap Tabloları • Hesap Tablolarında Fonksiyon matematiksel/mantıksal işlemleri basite indirgemek için önceden tanımlanmış işlevlerdir. //Toplam(a+b):=a+b , Ortalama(a:b):=(a+b)/2 gibi // • Hesap tablolarında formüller kullanıcı tarafından girilen matematiksel/mantıksal işlemleri basite indirgemek için kullanılan işlevlerdir. //C1:=A1+B1 gibi. //

4. Hesap Tabloları-Özellikleri- • 1-Otomatik formül tamalama imkanı tanıması • 2-Biçimlendirme:Veri biçimlendirilmesinde değişik renk,yazıtipi seçenekleri sunması, hücre kilitleme ve açıklama ekleme gibi özellikler sunması. • 3-Fonksiyon Kütüphaneleri sunması • 1-Zaman Fonksiyonları • 2-Veritabanı Fonksiyonları(Sıralama - Seçme) • 3-Finansal Fonksiyonlar • 4-Mantıksal Fonksiyonlar • 5-Matematiksel Fonksiyonlar • 6-İstatistiksel Fonksiyonlar • 7-Metin Düzenleme Fonksiyonları

5. Hesap Tabloları -Özellikleri- • 4-Verilerin grafiksel formda ifade edilebilmesi • Bar,çizgi v.b. Birçok grafik türü kullanılabilir. • Birden fazla veri seti bir grafik içinde gösterilebilir. • Grafkler hesap tablosundaki verinin değişikliğe uğraması ile birlikte otomatik olarak değişir bu yüzden hesap tablolarındaki grafiklere dinamik grafikler adı verilir. • 5-Çalışma Kitapları (Çoklu Çalışma Sayfaları) imkanı sunması • Modern hesap tabloları birden fazla çalışma sayfasını bir çalışma kitabı içinde birleştirirler.Bu kullanıcılara karmaşık yapıdaki verileri veya çok fazla veriyi daha kolay işleme imkanı verir. • 6-Değişik Görünümler ve Senaryolar • Üst yönetim düzeylerinin ulaşmak isteği özet veriler hesap tabloları yardımı ile elde edilebilir özet veriler sunulurken görünmesi istenmeyen veriler de gizlenebilir. • Ayrıca hesap tabloları ile ne olur ? / eğer analizleri de yaplabilir. • Çalışma kitabındaki değişiklikler değişik durum senaryoları olarak kaydedilir verilerden bazılarının değişmesinin diğer bazı verileri hangi yönde değiştirceği bu senaryolar karşılaştırılarak anlaşılabilir.

6. Hesap Tabloları -Özellikleri- • 7-Veritabanı Fonksiyonları sunması. • Basit bazı seçme sorguları hesap tabloları ile yapılabilmekte ayrıca yine veri sıralaması yapılabilmektedir. • 8-İstatistiksel Analiz Araçları sunması. • 9-Dış ortama veri aktarabilmesi • CSV dosyaları ile veri aktarımı mumkün olmaktadır.

7. Veritabanları ve Veri Yönetimi • Eski veri saklama sistemleri dosyalama ve kart indeks sistemleri olarak karşımıza çıkarlar. • Bu sistemlerin dezavantajlarını şöyle sıralayalım: • 1-Verilerin organize edilme şekli veriye ulaşılma şeklini belirler.Alfabetik sırayla düzenlenmiş müşteri dosyaları içinden belirli bir bölgede yaşayanları tespit etmek oldukça zor olacaktır. • 2-İstenilen detaylara çabuk ulaşılamaz • 3-Eski kaydın kopyası(yedeği) alınmadan güncelleme yapılamaz. • 4-Değişik kişiler aynı veriye erişiyorsa verinin birden çok kopyası olması gereklidir.Bu da : • 4a:Ekstra harcama ve işgücü kaybı • 4b:Değişiklik yapıldığı zaman diğer tüm kopyaların geçersiz kalması • 4c:Tüm kullanıcıların isteklerinin standart dosya sistemi kullanıldığında yeteri kadar karşılanamaması sonuçlarını doğurur.

8. Veritabanları ve Veri Yönetimi • Elektronik Veritabanları’nın avantajları da şu şekilde sıralanabilir: • Veritabanında bilgi birçok değişik şekilde düzenlenebilir ve verilerin organize edilme biçimi veriye ulaşma şeklini etkilemez. • Güçlü arama teknikleri kullanan elektronik veritabanlarında veriye ulaşmak çok kısa süre almaktadır. • Güncelleme,ekleme ve silme işlemleri veri re prodüksiyonuna gerek kalmadan hızlı biçimde yapılır.Veri girme işi de son derece kolaydır. • Veritabanı birbiri ile ilişkili verilerin bir arada toplanmış halidir. • Veritabanlarında veri organize olmuş bir biçimde tutulur bu da arama işlemlerine hız kazandırır.

9. Tablo İlişkisel Veritabanı • Elektronik veritabanlarındaki verilere Veritabanı Yönetim Sistemi ismi verilen sistemler ile erişilir. • Veritabanı Yönetim Sistemi kullanılarak verilere ekleme/silme/güncelleme yapılabilir.İstenilen kriterlere uygun veri seti seçilebilir. • Alan verinin saklanacağı birim alan,kayıt bir(tek) veri satırı,tablo ise veri satırlarından oluşmuş bir bütündür. • Bir veritabanında diğer her yönü ile aynı olan kayıtları birbirinden ayırmak için kullanılan alana anahtar alan , alanın ismine de kayıt anahtarı veya birincil anahtar denir.

10. Veri Saklama Yaklaşımları • A-Dosya İşleme • Dosya işleme sistemleri veri işlemede kullanılan ilk yöntemdir.Dosya işleme tekniğinde en büyük problem verinin farklı dosyalarda farklı biçimlerde(formatlarda) olmasıdır. • Dosya işleme tekniğini kullanan programlar yukarda belirtilen nedenle her organizasyon için özel olarak hazırlanmış ve yüksek maliyetli olmuşlardır. • Bu yöntemde: • 1-)Veri ve işleyen program birbirinden ayrıdır. • 2-)Her program bir iş için hazırlanmış olduğundan fonksiyonel değildir. • 3-)Programların hazırlanması ve işletilmesi yüksek derecede teknik yeterlilik gerektirdiğinden kullanıcıların 1-e-1 faydalanması zordur.

11. Veri Saklama Yaklaşımları • 4-)Her yeni ihtiyaç durumunda yeni program üretmek zor ve pahalı bir prosestir. • 5-)Bu teknikte kullanılan dosyalar diger dosyalar ile ilişkilendirilemediklerinden -düz dosya- olarak nitelenirler. • B-Serbest Biçimli Veritabanları : • 1-)Serbest biçimli veritabanlarında veri kısa notlar veya metinsel pasajlar halinde saklanır. • 2-)Her kayıt kategoriler halinde listelenebilir ve kayıtlar için anahtar kelimeler belirlenebilir.

12. Veri Saklama Yaklaşımları • C-Veritabanı Yönetim Sistemleri • 1-Bu yaklaşımda veri herhangi bir program ile bağlantılı olmasa da bu yöntem işleme ve geliştirme masraflarını azalttığı için diğer yöntemlere nazaran daha popüler olmuştur. • 2-Rapor üreten ve veriler üzerinde değişiklikler yapabilen bir dizi kullanıcı dostu program mevcuttur. • 3-Bu programların mevcudiyeti konu hakkında teknik bilgisi olmayan kişilerin de bu programları kullanabilmesini sağlamıştır. • 4-Veritabanı yönetiminde bazı standartların ortaya çıkmasına neden olmuştur.

13. Veri Saklama Yaklaşımları • D-İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemleri • 1-)İVYS birçok kaynaktan gelen bilginin ilişkisel olarak ifsde edilebilmesi ve kullanıcıların farklı taleplerini bir veritabanı kullanılarak karşılanabilmesi amacı ile geliştirilmiştir. • 2-)İVYS VT yönetiminde esneklik sağlar. • 3-)İVYS’de veri birçok tabloda tutulmasına karşın bu tablolar arasında ilişkiler mevcuttur. • 4-)İVYS’de tablolar kayıt anahtarları(birincil ve yabancı anahtarlar) sayesinde birbirine bağlanır. • 5-)Yukarda sözü edilen işleme tablolar arasında ilişki kurma adı verilir.

14. Arabalar -Araba No(Birincil Anahtar) -Araba Markası(Yabancı Anahtar) -Araba Plakası Çalışanlar -Çalışan No(Birincil Anahtar) -Araba No(Yabancı Anahtar) -Çalışan Adı -Çalışan Adresi -Çalışan Maaşı Sorgu/Rapor Veri Saklama Yaklaşımları

15. Veri Saklama Yaklaşımları • E-Nesneye Dayalı Veritabanları • 1.)Nesneler veri yapılarının ve veri üzerinde işlem yapan fonksiyonların bir arada toplandığı yapılardır. • 2.)Örnek olarak “Çalışan” isimli bir nesne çalışanlar ile ilgili detayları tutmak için kullanılabilir.Bu nesne çalışanlar ile ilgili detayların saklanmasına imkan sağlayan bir veri yapısına sahiptir. • 3.)Ayrıca bu nesne veri üzerinde sorgulama / güncelleme yapabilecek niteliklere de sahiptir. • 4.)Nesneler fonksiyonları da içinde barındırdığından tüm sistemi değiştirmeden tek bir nesnede değişiklik yapılabilir. • 5.)Varolan nesnelerden yeni nesneler yaratılabilir.Çalışan nesnesinden yola çıkılarak Müdür nesnesi yaratılabilir. • 6.)Farklı sistemlere nesneler ithal edilebilir ve yeni sisteme adapte edilip kullanılabilir

16. İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemleri • Çoklu Tablolar • Formlar • Raporlar • Sorgular • -Secme Sorguları • -Tablo Oluşturma Sorguları • -Güncelleme Sorguları • Filtreleme • Güvenlik(Kriptografi/Şifreleme) • SQL

17. İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemleri • Konunun bu bölümden sonraki kısmı SQL dilinin öğrenilmesine ayrılmıştır. • SQL...........................