ÖZGÜVENİN DOĞASI

1. ÖZGÜVENİN DOĞASI ÖZGÜVENİN DOĞASI Ferhat BAYOĞLU Uzm. Psikolojik Danışman

2. Özgüvenin Doğası SEMİNER AKIŞI • Özgüven nedir? • Özgüven Sorunu • Özgüvenin Niteliği • Nedenler ve Sonuçlar • Özgüveni etkileyen etmenler nelerdir? • Özgüven türleri nelerdir? • Başa çıkma stratejileri nelerdir?

3. Özgüvenin Doğası Özgüven nedir • Topluluk karşısında konuşabilmek mi? • Cesaretli olmak mı? • Rahat bir şekilde hareket etmek mi? • Kendinden emin olmak mı? • Yüksek benlik algısı mı? • Özgür olmak mı? • ... Özgüven deyince aklımıza ne geliyor..?

4. Özgüvenin Doğası Özgüven • Özgüven, psikolojik yaşamın temel öğelerinden biri, duygusal bir gerekliliktir. • Kendini belli bir ölçüde değerli bulmayan insanın temel gereksinimlerinin çoğu karşılanmadığı zaman, sıkıntı içinde yaşar.

5. Özgüvenin Doğası Özgüven • İnsanları diğer canlılardan ayırt eden temel özelliklerden biri, kendinin farkında olmasıdır. • İnsan, bir kimlik oluşturur ve sonra bu kimliğe bir değer kazandırır. • Başka bir deyişle, kim olduğumuzu tanımlamak ve daha sonra bu kimliği sevip sevmediğimize karar verme gücüne sahibizdir.

6. Özgüvenin Doğası Özgüven • Özgüven, kişinin kendi değeri hakkındakisubjektifdeğerlendirmesi, • Kişinin kendi özelliklerinin ne ölçüde olumlu ya da olumsuz olduğu hakkındaki yorumu.

7. Özgüvenin Doğası Özgüven • Özgüven hem kişinin kendisine ilişkin düşünceleri (Örnek: Zekiyim, Sevilen bir insanım), • hem bu düşüncelerin yol açtığı duyguları(Umutsuzluk, Utanç, Gurur), • hem de bu duygu ve düşüncelerin ifadesi olan davranışları (Çekingenlik, Dikkat, İddiacılık) içerir. 

8. Özgüvenin Doğası Özgüven • Özgüveni, süreklilik gösteren bir kişilik özelliği olarak ve geçici bir psikolojik durum olarak düşünmek mümkündür. • Son olarak, özgüven sınırlı bir alan için geçerli olabileceği gibi (Örnek: Zeytinyağlı sarmayı iyi yapabildiğimi düşünüyorum ve bu becerimle gurur duyuyorum), • Özgüven, genel bir kavram olarak da düşünülebilir (Örnek: İyi bir insan olduğumu düşünüyorum ve bu nedenle kendimle her zaman gurur duyuyorum).

9. Özgüvenin Doğası Özgüven Niteliği • Özgüvenin niteliği, (güvenli ya da kırılgan oluşu) niceliğinden (yüksek ya da düşük) oluşundan ayrı bir özelliktir. Özgüven yüksek fakat aynı zamanda kırılgan olabilir (örnek: Narsisizm); • düşük fakat aynı zamanda güvenli olması da mümkündür (örnek: alçakgönüllülük). • Özgüveninin niteliği farklı şekillerde ölçülmeye çalışılmaktadır; zaman içindeki sürekliliği, çeşitli durumların ortaya çıkışına bağlı olup olmayışı.

10. Özgüvenin Doğası Özgüvenin Doğası Matrisin "1" numaralı gözünde kendine pek güveni olmayan ve aynı zamanda herhangi bir amaca, vizyona, hedefe kendini adamamış, yani tutkusu düşük insanlar bulunur. Bunlar rahat insanlardır; kaygıları yoktur, ama yaşamdan bir şey de beklemezler. Matrisin "2" numaralı gözünde hedeflerini önemseyen, beklentisi yüksek insanlar vardır, ama bu insanların kendilerine olan güvenleri düşüktür. O nedenle bu insanların hem kaygıları yüksektir hem de umutsuzdurlar. "özgüven-amaç matrisi"

11. Özgüvenin Doğası Özgüvenin Doğası Matrisin "3" numaralı gözünde beklentisi düşük ama güveni yüksek insanlar vardır. Bunlar yetenekli inanlardır;ama kendileri için anlamlı bir hedefleri yoktur. Muhtemelen çevrenin ona sunduğu hedefler kendi yeteneklerinin altındadır. Matrisin "4" numaralı gözünde beklentisi ve güveni yüksek insanlar vardır. Hedeflerine ulaşmaya, başarıya önem verirler ve bu hedeflerine ulaşabilecek bilgi ve becerileri olduğuna inanırlar. "özgüven-amaç matrisi"

12. Özgüvenin Doğası Özgüven Sorunu • Özgüven sorunu, insanın yargı gücü ile ilgilidir. • Kimi ses, şekil ya da duyumları sevmeyebilirsiniz; ama kendinize ait kimi parçaları reddediyorsanız, sizi ayakta tutan ruhsal yapılarınız bundan zarar görecektir.

13. Özgüvenin Doğası Özgüven Sorunu • Kendinizi yargılayıp reddetmeniz, pek çok acıya yol açar; • Tıpkı bedensel bir yaranın büyümesini, deşilmesini önler gibi kendini reddetmenin acısını arttıracak durumlardan da kaçınırsınız. • Sosyal, akademik ya da mesleki alanlarda daha az risk alırsınız.

14. Özgüvenin Doğası Özgüven Sorunu • İnsanlarla karşılaşmaktan, bir iş görüşmesi yapmaktan, başarısızlık olasılığı bulunan herhangi bir durumun üzerine gitmekten daha çok çekinirsiniz. • Kendinizi başkalarına açmak, ilgi odağı ya da eleştiriye hedef olmak, yardım istemek ve sorun çözmek gibi konulardaki yeteneğinizi sınırlarsınız.

15. Özgüvenin Doğası Özgüven Sorunu • Kendinizi daha çok yargılamamak ve reddetmemek için, çevrenize koruyucu duvarlar örer, savunmalar geliştirirsiniz. • Kendinize karşı öfke ya da suçlama duyabilir, mükemmel olma çabasına düşebilirsiniz. Dırdırcı olabilir (!) veya sürekli gerekçeler öne sürebilirsiniz.

16. Özgüvenin Doğası Nedenler ve Sonuçlar • Yüzlerce araştırmacı • özgüvenin kökleri, • kimlerde yüksek olduğu, • önemi, • nasıl artırılabileceği gibi soruları yanıtlamak çabası içinde çeşitli yaş ve durumlardaki binlerce insanı incelemiştir.

17. Özgüvenin Doğası Nedenler ve Sonuçlar • Çocuklar üzerinde yapılan araştırmalara göre, • 3-4 yaşına kadar.. (anne babanın yetiştirme biçimi, çocuğun erken yıllardaki özgüven derecesini belirler) • Daha büyük çocuklarda ise..?? özgüvenin derecesini belirler.

18. Özgüvenin Doğası Nedenler ve Sonuçlar • Sizce özgüveni ne belirler..? • Sadece dış koşullar mı..?? • Sadece dış koşullar ise tüm yapmamız gereken, koşulları değiştirmek mi..???

19. Özgüvenin Doğası Bir Örnek.. • Sizce Diyelim ki, liseyi bitirmediniz, boyunuz kısa, anneniz kendinden nefret eden biriydi, varoş diye tabir edilen bir yerde yaşamaktasınız ve 45 kilo fazlanız var. • O zaman yapılması gerekenler açık öğretime yazılıp diplomayı almak, on beş yirmi santim daha uzamak, başka bir anne tarafından yetiştirilmiş olmak, kentin güzel bir bölümüne taşınmak ve kırk beş kilo vermektir. • Basit değil mi..???

20. Özgüvenin Doğası Sonuç mu? • Ne var ki bunların olanaksız olduğunu veya çok mümkün olmadığını biliyorsunuz. • Ne ailenizi değiştirebilirsiniz ne de boyunuzu.. • Tek umudunuz etkileşimin tersine yürümesi, yani özgüveninizin koşullarınızı etkiliyor olmasıdır.

21. Özgüvenin Doğası Sonuç mu? • Bu durumda, özgüveninizi yükselttikçe koşullarınızda da iyileşme olacaktır. • Kendinizden nefret etmekten vazgeçerseniz boyunuz uzar, anneniz farklı biri olur ve fazladan kırk beş kilonuz da çiy taneleri gibi buharlaşıp kaybolur.

22. Özgüvenin Doğası Gerçek şu ki; • Özgüven ve koşullarınız birbiri ile ancak dolaylı olarak ilişkilidir. • Araya karışan ve kendinize verdiğiniz değeri yüzde yüz etkileyen bir etken daha vardır:

23. Özgüvenin Doğası Düşünceleriniz? • Aynaya bakıp “Amma şişkoyum, un çuvalı gibi…” diye düşündüğünüzü varsayalım. • Bu düşünce özgüveninizi yıkıma uğratacaktır. • Aynaya baktığınızda “Bu saç bana yakışıyor” derseniz, özgüveniniz üzerindeki etki tam tersi olacaktır. • Aynadaki görüntü aynı, ama düşünce farklıdır.

24. Özgüvenin Doğası Düşüncelerimiz…

25. Özgüvenin Doğası Peki, özgüvenimizi neler etkiler? • Katı kurallar ve zorunluluklar • Mükemmeliyetçilik • Eleştiriden aşırı incinme durumu • Kendini belirleme yetersizliği

26. Özgüvenin Doğası ÖZGÜVEN TÜRLERİ Başlıca iki tür özgüven sorunu vardır: • Durumsal Özgüven • Karakterolojik Özgüven

27. Özgüvenin Doğası Durumsal Özgüven • Durumsal özgüven düşüklüğü, yalnızca belli alanlarda kendini gösterme eğilimindedir. • Örneğin, kişi hoş sohbet bir anne baba ya da eş olarak kendine güvenebilir ama işiyle ilgili durumlarda başarısız olmaktan korkar. • Bir başkası, sosyal ilişkilerde yetersizlik hisseder ama mesleğinde kendini güçlü ve yeterli bulur.

28. Özgüvenin Doğası Karakterolojik Özgüven • Karakterolojik düşük özgüven ise köklerini erken yaşlarda yaşanmış taciz ya da terk durumları gibi travmatik yaşantılardan alır. • Bu durumda “suçlama” daha kapsamlıdır ve yaşamın daha fazla alanını etkileme eğilimindedir.

29. Özgüvenin Doğası Durumsal Düşük Özgüven Karakterolojik Düşük Özgüven • Temel kimlik tanımlanmasından, kötü bir insan olma duygusundan kaynaklanır. • Bu nedenle, danışanın düşüncelerini değiştirmek yeterli olmaz. • Durumsal düşük özgüven, bilişsel yeniden yapılandırma tekniklerinin kullanılmasına çok elverişlidir. • Bilişsel bozukluklar üzerine odaklanılır, güçlü ve zayıf yanlar vurgulanır.

30. Özgüvenin Doğası Durumsal Düşük Özgüven Karakterolojik Düşük Özgüven • Terapide olumsuz duygulara yol açan olumsuz kimlik üzerinde durulmalıdır. • Kendini yargılamamak ve kendini sevmeyi öğrenmek üzerine odaklanılmalıdır. • Hatalar ve eleştirilerle baş etmek için belirli beceriler geliştirilir. • Danışan kendini tümüyle reddetmediği için, uyumu güçleştiren düşünce biçimleri değiştirildikçe güven ve değer duyguları fark edici derecede artar.

31. Özgüvenin Doğası Başa çıkma stratejileri • Özgüven sorunuyla başa çıkma amacıyla ‘Sokrates Yöntemi'ni kullanmak iyi bir tekniktir. • Bu teknik Sokrates’in, öğrencilerinin tartışmalarındaki mantıksal tutarsızlıkları ortaya koymak için kullandığı bir yöntemdi. • Siz de bu tarz sorgulamanın üç temel çizgisini kullanabilirsiniz:

32. Özgüvenin Doğası Sokratik yöntemi kullanmak 1. Aşırı genellemeyi ortaya çıkaran sorular. “Her zaman çuvalladığın doğru mu? Her işinde her zaman öyle mi oluyor? Hiçbir şeyi hiçbir zaman doğru yaptığın olmuyor mu? 2. Yanlış etiketlemeyi gösteren sorular. “Sınavdan B almış olman çuvalladığını mı gösterir?” 3. Kanıt yetersizliğini ortaya koyan sorular. “İnsanların senin çuvalladığını düşündüklerine ilişkin hangi kanıtlara sahipsin?”

33. Özgüvenin Doğası Özgüven İçin Öneriler • Özgüven duygusu doğuştan kazanılan bir şey değil özgüven öğrenilir. • Öncelikle özgüvenin bu özelliğini bilmemiz gerekiyor ve bu bağlamda; • Beş adımda özgüveni artırma yollarına bir göz atalım:

34. Özgüvenin Doğası Özgüven İçin Öneriler • 1- İçimizdeki dırdırcı: Herhalde yine bir şeyleri yanlış yaptım!Hayatta her şey her zaman istediğimiz gibi olmuyor. Bazen inişler ve çıkışlar yaşamak doğal. Ama nedense iniş durumlarında hep kendimizi suçlu hissederiz. Bu konuda yalnız değiliz! Çünkü özgüven eksikliği yaşayan kişiler yaşanan sorunlar karşısında sürekli olarak kendilerini suçlu görürler.Özgüveninizi kazanın: Her şeyden sorumlu değilim ben!

35. Özgüvenin Doğası Özgüven İçin Öneriler • 2-İçimizdeki dırdırcı: Yine bir sürü şeyi kaçırıyorsun!Sürekli bir şeyleri kaçıracağımızı zannedip kafamızı olumsuz düşüncelerle meşgul ederiz. Tabii bu durum hayatımızın tamamen stres içinde geçmesine neden olur.Özgüveninizi kazanın: Sadece ilgimi çeken şeyleri yapacağım!

36. Özgüvenin Doğası Özgüven İçin Öneriler • 3-İçimizdeki dırdırcı: Başkaları her konuda benden daha iyi..Başarmak ne kadar da güzel bir duygudur. İnsanın kendisini mutlu hissetmesini sağlar. Fakat özgüveni eksik kişiler başardıklarıyla mutlu olmayı başaramazlar! Örneğin; arkadaşınız terfi ettiğinizi duyuyor ve sizi tebrik ediyor. Siz ise şöyle diyorsunuz "O kadar da önemli bir olay değil. Herkes terfi edebilir."Özgüveninizi kazanın: Benim de iyi olduğum zamanlar ve alanlar var!

37. Özgüvenin Doğası Özgüven İçin Öneriler • 4-İçimizdeki dırdırcı: Başkalarının fikirlerini her zaman sormam gerekiyor..Kendi fikirlerimiz nedense hiçbir zaman önemli değildir. Sık sık "Çevremdeki diğer insanlar bu konuda ne der" diye düşünürüz. Başkalarının fikrini almak güzel ama bu konuda çok da fazla bağımlı olmamalısınız.Özgüveninizi kazanın: Kendi içgüdülerime de güvenmeyi öğrenmeliyim..

38. Özgüvenin Doğası Özgüven İçin Öneriler • 5- İçimizdeki dırdırcı: Mutlaka kötü bir şey olacak..Bu tamamen beynimizde kurduğumuz saçma bir düşünce. Diğerlerine göre olumsuz olan bir şeyi yapmamız bunun ardından mutlaka kötü bir şeyler yaşayacağımız anlamına gelmiyor.Özgüveninizi kazanın: Her zaman kötü bir şey olacak diye bir şey yok, evet bazen kötü bir şeyler olabilir!

39. Özgüvenin Doğası 3 Aptal Hayat Ağacı İzlenebilecek Filmler Yerdeki Yıldızlar (Her Çocuk Özeldir)

40. Özgüvenin Doğası Kazanma Sanatı Forrest Gump İzlenebilecek Filmler Kör Nokta

41. Özgüvenin Doğası Etkin Çocuk Eğitimi ve Özgüven Özgüven Okunabilecek Kitaplar Özgüven Kazanmak

42. Özgüvenin Doğası Özgüven Kazanma Yolları Özgüven Öğrenilebilir Okunabilecek Kitaplar Kişilik ve Özgüven

43. Özgüvenin Doğası Özgüveninizi Ölçün… http://www.kisiselbasari.com/ozguven-testi.html

44. Özgüvenin Doğası Bir Özgüvene Sahip Olmak…

45. Özgüvenin Doğası İşte Budur 

46. ÖZGÜVENİNİZ TAM BAŞARILARINIZ DAİM YOLUNUZ AÇIK OLSUN.. Uzm.Psk.Dan.Ferhat BAYOĞLU iletişim: fbayoglu@anadolu.edu.tr