بسم الله الرحمن والرحيم

1. بسم الله الرحمن والرحيم موضوع ارائه : رس

2. ديد كلي: • رس ها به همراه کلوئیدها فعال ترین بخش خاک محسوب میشوند.واکثر آنها دارای ساختمان بلورین هستند. قبل از مطالعه کانی ها توسط اشعه ایکس تصور میشد که کانی های رسی ذرات کوچک وریز کانی های اولیه نظیر ذرات کوارتز،فلدسپار و میکاها باشند،درحالی که در حال حاضر کانی های رسی،ترکیب شناخته شده ای دارندکه شبیه این کانی ها نیستند و تنها کانی میکا به آنها شبیه است.کانی های رسی اغلب کانی های جدید حاصل انحلال کانی های اولیه با کانی های ثانویه هستند. و ترکیبات اصلی خاک رس سیلیس و آلومینا هستند.

3. ذره رس: • در خاکشناسی رس به ذرات کوچکتر از 2 میکرونی اطلاق میشودولی از نظر کانی شناسی رس ها ذرات بسیار کوچک هستندکه رفتار و خصوصیات شیمیایی آنها با سیلت و شن متفاوت هست.

4. كاني هاي رسي: این کانی ها سیلیکات های آلومینیوم آبداری هستند که ساختمان ورقه ای داشته و مانند میکاها،ازفیلوسیلیکاتها میباشند. مهم ترین، پر مصرف ترین و قدیمی ترین مواد اولیه در صنعت سرامیک هستند. اگر چه امروزه در تولید بعضی از فرآورده های خاص سرامیک، از رس استفاده نمی شود، ولی در حقیقت صنعت سرامیک نه تنها نام خود، بلکه حیات خود را مدیون رس است.

5. ساختمان كاني رس: • در ابتدا تصور میشدکه رس از نظر ساختمانی مشابه شن و سیلت بوده و فقط اندازه آن کوچک است در حالی که رس در هنگام خشک شدن بصورت پره ای یا پولک در میاید. • تیپ معمولی کانی های آلومینوسیلیکاتها یا 4وجهی هستندو یا 8 وجهی هستند.در ساختمان 4 وجهی 4اتم اکسیژن یک کاتیون را که معمولا سیلیس میباشد احاطه میکنند در حالی که در 8وجهی 6 اتم اکسیژن یک کاتیون با ظرفیت کمتررا احاطه کرده اند.

6. تقسيم بندي ساختمان رس ها: • 1- گروه کانیت • 2-گروه اسمکتیت • 3-گروه ورمیکولیت • 4-گروه ایلیت

7. انواع کانی ها:

8. ارتباط رس با فیزیک خاک: • خاک هایی که بیش از 40 درصد رس داشته باشد رسی مینامند. • وجود رس در کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک اهمیت شایان دارد رسها نیزهمانند هوموس با سطح ویژه ی زیاد خود جزء فعال خاک را تشکیل میدهند.خاصیت چسبندگی از کوچکی ذرات رس ناشی میشود. • همچنین آماس پذیری و انقباض برخی از انواع رس ها اهمیت نقش فیزیکی آن ها را در خاک نشان میدهد.رسها با پیوند ذرات سیلت و ماسه به عنوان ماده ی پیوندی نقش مهمی به عهده دارند.

9. منشا تشكيل دهنده رس ها: • رسهای درجا:در حین تشکیل خاک تشکیل میشود • رس های تغییر مکان یافته: در اثر فرسایش بیشتر حرکت کرده و مجددا در محل جدید نهشته میشنود. • رس های تبدیل شده:از رسهای به شدت هوازده وفرسایش یافته تجمع کرده ودر رسوبات و خاک ها رسوب گذاری میکنند. • رس های تشکیل شده جدید: در اثر تبلور مجدد رس های موجود در محلول ها ،در خاک در حال تشکیل شکل میگیرند.

10. تاثير آب و هوا برروي خاك رس: • خاک ها درمناطق گرم وشرایط آب و هوایی مرطوب جای که زهکشی مناسبی ندارد،دارای میزان بالایی از کانی های اولیه حل شده میباشند که به کانی های رسی تبدیل شده اند.خاک های این مناطق،میزان بالای رس حتی در اعماق 5-20متری دارند. بعضی کانی های رسی در اثرتجزیه و دگرسانی کانی های اولیه نظیر میکاها تشکیل میشود.

11. فرايند تشكيل دهنده انواع رس ها: • 1-محیط هوازدگی و تشکیل خاک:اصلی ترین محیط تشکیل رس ها موروثی یا وراثتی هست. • 2-محیط رسوب گذاری :رس ها از آب حوضه یا آبهای حفره ای ته نشین میشوند. • 3-دیاژنز و دگرگونی درجه پایین:در طول این فرایند انواعی از رس ها (مخصوصا رس های تبدیلی)حاصل می گردند.

12. تبادل یونی • فرایند تبادل یونی یکی از اشکال پدیده جذب سطحی است، که در آن فاز سیال در تماس با فاز جامد جاذب قرار می‌گیرد. طی این تماس برخی از اجزای موجود در فاز سیال جذب فاز جامد شده و از سیال جدا می‌گردند. فرایند تبادل یونی فرایندی برگشت پذیر است که طی آن یونهای خارجی موجود در آب جذب گروههای عاملی قرار گرفته بر روی شبکه پلیمری (فاز جامد) می‌گردند و بدین ترتیب آب عاری از هرگونه ناخالصی یونی حاصل می‌گردد.

13. تصاویر تبادل یونی

14. دامنه ی کاربرد تبادل یونی • تولید آب بدون یون • حذف سختی آب • حذف کاتیونهای خارجی از آب • حذف قلیائیت • بازیابی مجدد آب در صنایع فلزی • حذف نیترات و سولفات • بازیابی و یا جداسازی مواد دارویی • بازیابی فلزات با ارزش در صنایع فلزی

15. ظرفيت تبادل يوني در رس ها: • کلوئید رس در محیط مایع قادر است کاتیون های موجود را جذب و آن را تعویض نماید. • قدرت تبادل یونی رس ها ی مختلف متفاوت هست.هم چنین قدرت جذب یونهای رس نیز برای همه کاتیون ها یکسان نیست.برای مثال قدرت رس ها برای جذب Ca معادل 9برابر قدرت آنها برای جذب Na است. • ظرفیت تبادل کاتیونی نه تنها بستگی به مقدار رس بلکه به نوع خاک رس نیز بستگی دارد.

16. تعویض کاتیونی درکانی های رسی: • به بررسی این موضوع می پردازد که به طور کلی یک کانی رسی چگونه کاتیون های خاص را در محیط انتخاب نموده و آن ها را جذب می نماید و چگونه می توان یک کاتیون مشخص مورد نظر را به رس تحمیل نمود. نوع کاتیون جذب شده به وسیله رس عامل بسیار موثر و تعیین کننده ای در بسیاری از خواص و رفتار رس ها است.

18. منابع: • کتاب فیزیک خاک(امین علیزاده) وبلاگ زمین شناسی پاوه

19. با تشكر از توجه شما • تهيه كنندگان: • زهرا محمودي • اكرم محمد زاده • زهرا نجف زاده • فاطمه صمدزاده • خرداد1393