Układ stomatognatyczny

1. Układ stomatognatyczny • Całość biologiczno-czynnościowa,w skład której wchodzą: kości szczęki i żuchwy, staw skroniowo-żuchwowy, zębowo-zębodołowy, „międzyzębowy”, psychika pacjenta (system nerwowy, układ mięśniowy)

2. Układ stomatognatyczny • zespół zębowo-zębowy – okluzja • zespół stawowy - prawy i lewy staw s-ż • zespół zębowo-zębodołowy-zęby wraz z przyzębiem-narząd zębowy • OUN, pozostałe tkanki i narządy jamy ustnej i twarzy - kościec twarzoczaszki, mięśnie, naczynia, nerwy, błona śluzowa

3. Parafunkcje • szkodliwe nawyki • są przyczyną zaburzeń czynnościowych • nie leczone mogą spowodować zmiany zwyrodnieniowo - zapalne stawów

4. Parafunkcje • ssanie (smoczka, palca, warg, języka, błony śluzowej policzka,itp.) • zgrzytanie zębami

5. Parafunkcje • obgryzanie paznokci, nagryzanie ołówków lub innych przedmiotów, wciskanie pomiędzy zęby ołówków (zapałek, itp.)

6. Parafunkcje • D-D • D-M • D-C • M-M

7. Czym jest bruksizm? Bruksizm, to choroba polegającą na nieświadomym zaciskaniu lub zgrzytaniu zębami. Może być centryczny (zwarcie centralne w ciągu dnia) lub ekscentryczny (zgrzytanie zębami nocą, w różnych położeniach zwarciowych żuchwy) .

8. Człowiek współczesny ciągle musi przezwyciężać trudności życia codziennego, które rodzą coraz to nowe konflikty i napięcia. Nie ma on jednak możliwości, tak jak jego praprzodkowie przed wiekami, na ich wyładowanie w walce i w ciężkiej, fizycznej pracy. Dlatego też autonomiczny układ nerwowy człowieka stale ulega obarczeniu, zaś odbarczenie nie następuje!! Organizm wyładowuje tłumione agresje nie drogą naturalną, lecz w postaci czynności zastępczych – parafunkcjonalnych tj. bruksizm

9. Istnieją ścisłe powiązania między bólem i innymi dolegliwościami a przeciążeniem psychicznym i mechanicznym. Najbardziej charakterystycznym skutkiem psychogennym stresu jest podwyższone napięcie mięśniowe. Ulegają mu głównie mięśnie antygrawitacyjne,  czyli te, które utrzymują prawidłową postawę ciała. Sytuacja ta powoduje wzrost przeciążenia i tak już "przepracowanych" mięśni.

10. W miarę rozwoju efektu psychogennego człowiek chory na bruksizm traci zdolność dowolnego sterowania napięciem mięśniowym - nie potrafi rozluźniać mięśni! Napinanie natomiast mięśni przychodzi mu z dużą łatwością. Narastające napięcie spoczynkowe mięśni upośledza w różnym stopniu stymulację układu krwionośnego, co w efekcie niesie typowe objawy związane z niedotlenieniem głowy, szyi, karku i obręczy barkowej- zmęczenie, ociężałość, cierpnięcie, mrowienie, ból. Wzrost napięcia mięśniowego przeradza się często w ich tężenie i nierzadko w częstoskurcze - niezwykłe bolesne.

11. Objawy ogólnoustrojowe: • bóle głowy • bóle karku i pleców • bóle ucha i zaburzenia słuchu • zaburzenia w produkcji śliny przez gruczoły ślinowe • zmiany zapalne, a następnie zwyrodnieniowe w stawach skroniowo-żuchwowych prowadzące do ograniczenia ruchu w tych stawach

12. 2. Objawy ze strony mięśni twarzy i obręczy barkowej: • przerost mięśni żwacza i skroniowego (tzw. “twarz kwadratowa”) • bolesność w okolicy przyczepów mięśni żwacza i skroniowego • wzrost napięcia mięśni obręczy barkowej, szczególnie mięśnia mostkowo-sutkowo-obojczykowego • bóle obręczy barkowej

13. 3. Objawy ze strony jamy ustnej: • tarczki wytarcia-efekt ścierania się zębów(widoczne w bad. stom.) • maceracja i anemizacja śluzówki policzków i języka w linii zgryzu • starcie koron zębów

14. zaniki przyzębia (obnażanie się korzeni zębów) • częste krwawienie przy myciu zębów • ubytki klinowe

15. Artropatie stawu skroniowo- żuchwowego

16. Przyczyny: • Czynnik urazowy: a) zewnętrzny, który w zależności od siły działania może doprowadzić do uszkodzenia tkanek miekkich i tkanki kostnej stawu (zwichniecia, zlamania) b) wewnętrzny czyli patologiczne przeciażenie stawu s-ż wadami zgryzu, utratą zębów, nadmiernym ścieraniem się zębów, niewłasciwie przeprowadzonym leczniem zachowawczym I protetycznym

17. Czynnik zapalny • Małowartościowość wrodzona i zmiany nabyte chrząstki śródstawowej, • Niedostateczna regeneracja fizjologiczna w wieku starczym • Czynniki nerwowo- miesniowe i parafunkcje

18. OBJAWY KLINICZNE: • Subiektywne bóle, • Ograniczenie rozwierania szczęk, • Trzaski i stuki w ss-ż, • Bóle czynnościowe I spoczynkowe promienujące do ucha, karku,kości jarzmowej, Charakterystyczny jest fakt, że dolegliwości te są najsilniejsze rano. Bóle mają najczęściej charakter tępy, wykazują zaostrzenia i remisje. Mogą przyjąc charakter bólów ostrych, napadowych, sugerujących neuralgie nerwu V lub językowo- gardłowego

21. W przebiegu artropatii może dojść do przemieszczenia się chrząstki sródstawowej, objawiające się jako ostry zespół bólowy. Charakterystyczna jest nagła niemożnosc rozwarcie szczęk, ich zoblokowanie.

22. ARTROPATIE NEUROMIĘŚNIOWE -wywołane zmianami czynnościowymi na tle zaburzeń reflektorycznych w napięciu I skurczu poszczególnych mięśni żujących. Powstaja bez wyraźnej przyczyny, najczęściej u osobników młodych z pełnym uzębieniem. -Główne objawy: -trzaski i bóle wyzwalane przy ucisku okolicy stawu lub powstające w czasie żucia po stronie zdrowej -przyczyną tych zmian są zaburzenia zgryzowe w centralnym zwarciu z powodu przedwczesnych kontaktów lub zaburzenia artykulacyjne, np. Po wyrżnieciu się zebów mądrosci.

23. ZESPÓŁ BÓLOWY TWARZY Spowodowany jest zewnątrztorebkowymi zaburzeniami funkcji ss-ż. Dotyczy bólów w zakresie mięśni żujących I karkowych po jednej stronie. Przyczyną zespołu mogą być nadmierne napięcia I skurcze mięśni spowodowane stresami, nerwowoscią, niepokojem, zgrzytaniem zębami (bruksizm), obgryzaniem paznokci, przygryzaniem warg I policzków

24. ARTROPATIE SAMOISTNE Wystepuja rzadko, są spowodowane wrodzoną niewydolnoscią tkanek stawu. Najczęściej towarzyszą zaburzeniom rozwojowym takim jak progenia. Mogą też być następstwem zmian ustawienia głowy żuchwy po operacjach ortognatycznych albo po złamaniu kłykcia żuchwy z przemieszczeniem.

25. LECZENIE • Zachowawcze • Uzupelnianie braków zebów • Korekta protetyczna zgryzu • Stosowanie odpowiednich szynoprotez podwyższjących zgryz • W okresie zaostrzeń: unieruchomienie z odciążeniem zgryzu, fizykoterapia I lecznie farmakologiczne • W przypadku przemieszczenia chrząstki w stawie I blokowaniu ruchów żuchwy stosowana jest szyna akrylowa ze śruba, którą chory wprowadza między zęby I przy mikroruchach żuchwy doprowadza po 15-30 min do repozycji chrząstki I ustąpienia bólów

26. W zespołach bólowych twarzy pochodzenia mięśniowego stosuje się leki przeciwbólowe I spazmolityczne, znoszące przykurcze I napięcie mięśniowe. Ograniczenie szerokiego rozwierania szczęk, masaże.

27. 2) chirurgiczne • Stosowaniewstrzyknięć do- i okołostawowych lignokainy, hydrokortyzonu, • Przemieszczenie lub zniszczenie chrząstki wymaga otwarcia stawu I nastawienia chrząstki do prawidłowego położenia a przy jej zniszczeniu usunięcia I ewentualnie zastąpienie wszczepem, • Ponadto wykonywane są zabiegi, polegające na usunięciu wyrostka kłykciowego, usunięciewrodzonych I nabytych zniekształceń szczękowych oraz mioplastyce mięsnia skoroniowego.

28. Zaburzenia ruchomości SSŻ • Nadmierna ruchomość stawu(podwichnięcie,zwichnięcie) • Ograniczona ruchomość stawu(szczękościsk,przykurcz żuchwy,zesztywnienie ssż)

29. OGRANICZENIE RUCHOMOŚCI I UNIERUCHOMIENIE SSŻ

30. SZCZĘKOŚCISK(TRISMUS ) • przemijające ograniczenie rozwarcia szczęk,spowodowane odruchowym przykurczem mięśni unoszących żuchwę • przyczyny:miejscowe-stan zapalny,uraz;ogólne-tężec,histeria,niektóre schorzenia OUN • pomiary szczękościsku(linijka,palce)

31. PRZYKURCZ ŻUCHWY(CONTRACTURAMANDIBULAE) • ograniczenie ruchów żuchwy wskutek zmian okołostawowych w mięśniach,więzadłach,skórze lub śluzówce mających zwykle charakter blizn pozapalnych lub pourazowych • może mieć charakter stały

32. Wyróżniamy: • Przykurcz mięśniowy-contractura mandibulae myogenes • Przykurcz bliznowaty-contractura mandibulae desmogenes

33. ZESZTYWNIENIE SSŻ-(ANKYLOSIS) • jest początkowo włóknistym,a następnie kostnym zrostem powierzchni stawowych lub tkanek otaczających staw • charakteryzuje się trwałym ograniczeniem lub całkowitym jego unieruchomieniem.

34. Schemat zrostów kostnych stawu skroniowo-żuchwowego a – zrost kostny wyrostka stawowego b – obu wyrostków c – gałęzi żuchwy

35. Przyczyny: • Uraz • Stan zapalny(stawu,sąsiednich tkanek i narządów) • Choroby zakaźne wieku dziecięcego(odra,szkarlatyna) • Urazy okołoporodowe(wylewy do i okołostawowe,złamania wyrostka kłykciowego,dziobastego)

36. PODZIAŁ: • Wewnątrzstawowe(prawdziwe), zewnątrzstawowe • Włókniste(pierwotne) ,kostne(wtórne) • Jednostronne ,obustronne • Wrodzone ,nabyte

37. 1) podwichnięcia ssż=nadwichnięcia ( subluxatio atm)2) zwichnięcia ssż (luxatio atm)

38. Podwichnięcie ssż=nadwichnięcie(subluxatio) • Definicja zaburzenie czynnościowe wnętrza stawu polegające na przesunięciu głowy żuchwy z krążka stawowego: 1) ku przodowi A) jednostronne 2) ku tyłowi B) obustronne 3) na boki 4) przyśrodkowo

39. Przyczyny: -zbyt szerokie rozwarcie szczęk (np.podczas nagryzania,ziewania,krzyku,śmiechu,wymiotów,działań jatrogennych) -urazyw okolicę stawu/bródki czynniki predysponujące: -nadmiernie rozciągniętej torebki stawowej -wiotkie więzadła stawowe i krążka stawowego -braki uzębienia (zwł.dolne trzonowce)ludzie strasi -zaburzenia zgryzu (zwł.zgryz głęboki) -wady wrodzone żuchwy -spłycenie dołów zażuchwowych - niedorozwój/spłaszczenia guzka stawowego -niedorozwój więzadeł okołostawowych i mm.(zwł.skroniowych) -kobiety

40. Objawy: -nadmierne rozwieranie szczęk(opuszczona żuchwa) -zgryz otwarty -bolesność palpacyjna okolicy ssż (gł.rano) -trzaski w końcowej fazie rozwarcia -utrudnione zwarcie szczęk -chory może sam wprowadzić głowę żuchwy na jej właściwe miejsce! • Możliwe następstwa: -zmiany zwyrodnieniowe w krążku, chrząstce pokrywającej głowę żuchwy.

41. Rozpoznanie: wywiad + obraz kliniczny +rtg +MR + różnicowanie 1)nawykowe zwichnięcie ssż 2)złamanie szyjki wyr.kłykciów. • Leczenie: -zachowawcze-nie zawsze skuteczne -operacyjne • Profilaktyka: -ograniczenie nadmiernego rozwierania szczęk -uzupełnienie braków uzębienia -żucie obustronne

42. ZWICHNIĘCIA SSŻ(luxatio atm) • Definicja: całkowite przemieszczenie głowy żuchwy razem z krążkiem stawowym poza panewkę,bez możliwości lub z utrudnionym ich powrotem do prawidłowego położenia + rozerwanie torebki stawowej • Przyczyny: tj.w nadwichnięciu,ale bardziej dobitnie wyrażone

43. 1)przednie 2)tylne 3)boczne 4)przyśrodkowe A)jednostronne *nabyte a)ostre B)obustronne **wrodzone b)zastarzałe Typy zwichnięć

44. Objawy kliniczne zwichnięć ku przodowi: -ból (często dotkliwy) -opuszczenie i wysunięcie żuchwy ku przodowi -przemieszczenie głowy żuchwy razem z krążkiem -zaburzenia zgryzu(kontaktują się tylko zęby trzonowe) -stałe rozwarcie szczęk-otwarta j.u -wyciek śliny z j.u. -utrudnione połykanie, -bełkotliwa, niewyraźna mowa • Rozpoznanie: patognomiczny obraz kliniczny+ rtg(pantomogram+projekcja Schullera + AP celowane na wyrostek kłykciowy)+niekiedy TK ssż

46. Leczenie zwichnięć : 1)repozycja żuchwy(repositio manualis)=nastawienie przygotowanie: *pacjent powinien - usunąć uzupełnienia protetyczne -współpracować z lekarzem -mieć rozluźnione mm. - być spokojny -siedzieć na niskim krześle z oparciem -znieczulenie *repozycja zwichnięcia w zależności od pozycji nastawiającego 2 sposoby: 1.lekarz staje naprzeciw chorego. 2.lekarz staje z tyłu chorego(czasem na stołku). 2)unieruchomieniestawu po pomyślnej repozycji 3)ćw.cofające żuchwę -po zdjęciu unieruchomienia gdy niepowodzenie:leczenie operacyjne

47. Leczenie zwichnięć nawykowych: -wyciąg międzyszczękowy na 4-6 tyg +wstrzykiwanieśr.powodujących bliznowacenie do tylnych wł.m.skroniowego -po zdjęciu wyciągu ćw.cofające żuchwę

48. URAZY STAWU SKRONIOWO- ŻUCHWOWEGO • Stłuczenia • Wylew krwawy do stawu • Pękniecie torebki • Uszkodzenie więzadeł lub chrząstki śródstawowej • Złuszczenie główki żuchwy • Złamanie wyrostka kłykciowego

49. URAZY STAWU SKRONIOWO- ŻUCHWOWEGO Otwarte – komunikują się ze światłem zewnętrznym  Zamknięte – bez przerwania ciągłości tkanek

50. STŁUCZENIE SSŻcontusio articulationis temporomandibularis • Pośrednie • Bezpośrednie Objawy kliniczne: -ból samoistny -obrzęk okolicy stawu -zbaczanie żuchwy w chorą stronę -ograniczone rozwieranie szczęk