دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی شورای مهندسی فرهنگی

2. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگیشورای مهندسی فرهنگی نظام نامه تدوین نقشه مهندسی فرهنگی آبان 88

3. فرهنگ از ديدگاه امام خميني(ره) فرهنگ مبدأ همه خوشبختي‌ها و بدبختي‌هاي ملت است... آن چيزى كه ملت‌ها را مى‏سازد فرهنگ صحيح است... اگر فرهنگ درست ‏بشوديكمملكت اصلاح مى‏شود. (صحيفه نور، ج15، ص.16)

4. فرهنگ از ديدگاه مقام معظم رهبري برايرسيدن به همه چيزهايي كه آرزوي ماست و در چشم‌اندازها و افق‌هاي دوردست تصوير مي‌كنيم، بايد فرهنگ كشور، صحيح و پالايش شده در مجراي درست قرار بگيرد. (در ديدار با اعضايشورايعالي انقلاب فرهنگي1383)

5. نظام‌نامه تعريف • نظام‌نامه به عنوان منطق و چارچوب توليد نقشۀ مهندسي فرهنگي كشور، مجموعه‌اي منسجم و به هم پيوسته ‌است شامل مباني، اصول، رويكردها، ساختارها، فرايندها و قواعد و ضوابط حاكم بر طراحي و تدوين نقشه ؛ هدف • ايجاد بينش و درك مشترك و يكپارچه از فلسفه، هدف، مختصات، روش‌شناسي طراحي و تدوين و راهبري نقشۀ مهندسي فرهنگيكشور؛

6. ساختار نظام‌نامه

8. تعاريف و اصطلاحات فصل اول فرهنگ سطوح فرهنگ فرهنگ ملی(اسلامي- ايراني) فرهنگ عمومي فرهنگ تخصصی فرهنگ حرفه‌اي مهندسي فرهنگ مهندسي فرهنگي مديريت راهبردي فرهنگ كشور پايش فرهنگي چشم‌انداز فرهنگي كشور نقشه مهندسي فرهنگی کشور بسته های کلان فرهنگی منظر فرهنگي پيوست فرهنگي

9. فرهنگ نظام‌واره‌ای است از باورها و مفروضات اساسي، ارزش‌ها، آداب و الگوهای رفتاری ریشه‌دار و دیرپا و نمادها و مصنوعات که ادراکات، رفتار و مناسبات جامعه را جهت و شکل می‌دهد و هویت آن را می‌سازد. تعاريف و اصطلاحات ماده1

10. سطوح فرهنگ ماده2 تعاريف و اصطلاحات

11. فرهنگ ملی(اسلامي- ايراني) نظام ‌وارۀ باورها و مفروضات اساسی، ارزش‌ها، الگوهای رفتاری باثبات و ریشه‌دار و نمادها و مصنوعات یک ملت (و عموماً در مرزهای جغرافیایی یک کشور) است- که طی دهه‌ها و قرن‌ها ایجاد و تثبیت شده- و به یک ملت هویت می‌بخشد. مبناي مقايسه فرهنگي كشورها(دولت و ملت‌) در مقياس بين‌المللي است. ماده3 تعاريف و اصطلاحات

12. فرهنگ عمومي نظام‌ وارۀ باورها، ارزش‌ها، نگرش‌ها و گرايش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، الگوهاي رفتاري و نمادها و مصنوعاتي است كه فضاي عمومي و مشترك فرهنگي جامعه را در مقاطع زماني معين شكل مي‌دهد. • تاكيد بر ارزش‌ها، گرايش‌ها، الگوهاي رفتاري و الگوي زندگي آحاد جامعه؛ • عمق و پايداري كمتر در مقايسه با فرهنگ ملي(اسلامي-ايراني)؛ • تابع مقتضيات زماني و مكاني جامعه؛ • منعكس‌كننده عملكرد ساير نظام‌ها همچون نظام سياسي، نظام اقتصادي، نظام قضايي و حقوقي و... . ماده4 تعاريف و اصطلاحات

13. فرهنگ تخصصی نظام‌ وارۀ باورها، ارزش‌ها، الگوهاي رفتاري، نمادها و مصنوعات مرتبط با يك نهاد و بخش معيني از جامعه همچون اقتصاد، علم و فناوري و بهداشت و سلامت است. «فرهنگ تخصصي» به فرهنگ حاكم بر یک نهاد (و مجموعه‌ دستگاه‌هاي تخصصي مرتبط با آن) همچون دفاع و امنيت و تعليم و تربيت اطلاق مي‌شود. ماده5 تعاريف و اصطلاحات

14. فرهنگ حرفه‌اي نظام ‌وارۀ باورها، ارزش‌ها و الگوهاي رفتاري تسهيم شده و نمادهاي شاغلان و متصديان هر حرفه است. • شکل گرفته به واسطه سنوات طولاني آموزش‌هاي تخصصي و يا تجربه و كاروزي بلند‌مدت؛ • فرهنگ حرفه‌اي پزشكان، بازاريان، معلمان، قضات، نظاميان و روحانيون. ماده6 تعاريف و اصطلاحات

15. مهندسي فرهنگ تعاريف و اصطلاحات فرایند بازشناسی، آسیب شناسی، پالایش و ارتقا بخشی فرهنگ و جهت‌دهی آن بر پایه هویت اصیل اسلامی- ایرانی با توجه به شرایط و مقتضیات ملی و جهانی است. ماده7

16. مهندسي فرهنگي فرایند بازطراحی، اصلاح و ارتقاء شئون و مناسبات نظام‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور بر اساس فرهنگ مهندسی شده با توجه به شرایط و مقتضیات ملی و جهانی است. تعاريف و اصطلاحات ماده 8

17. مديريت راهبردي فرهنگ كشور فرایند تدوین، وضع و اعمال راهبردها و سیاست‌های کلان فرهنگی، سازمان‌دهی و تقسیم کار ملی و نظارت و ارزیابی راهبردی در نظام‌های مختلف کشور با توجه به رهیافت‌های مهندسی فرهنگ و مهندسي فرهنگي و مقتضیات ملی و جهانی است. تعاريف و اصطلاحات ماده9

18. پايش فرهنگي تعاريف و اصطلاحات مطالعه، بررسي و تحليل الگوی ارزش‌ها، هنجارها، رفتارها، مصنوعات و نمادهای فرهنگی کشور به منظور مساله‌شناسي فرهنگي و اعمال مدیریت راهبردی فرهنگی در سطوح مختلف متناسب با نقشه مهندسی فرهنگی کشور است. ماده10

19. چشم‌انداز فرهنگي كشور مجموعه‌اي هماهنگ از جهت‌گيري‌ها و اهداف مرحله‌اي فرهنگي قابل دستیابی در افق زماني معين است كه در تراز با سند چشم‌انداز جمهوري اسلامي ايران تدوين مي‌شود. تعاريف و اصطلاحات ماده11

20. نقشۀ مهندسي فرهنگی کشور ماده12 سند راهبردي توسعه فرهنگ كشور است، مشتمل بر: تعاريف و اصطلاحات • سند چشم‌انداز فرهنگي كشور؛ • مختصات و ابعاد فرهنگي كشور و نظام‌هاي مربوط در وضعيت موجود؛ • مختصات و ابعاد فرهنگي مورد انتظار كشور و نظام‌هاي مربوط در دوره زماني معين؛ • سياست‌ها و راهبردهاي كلان فرهنگي؛ • بسته‌هاي كلان فرهنگي؛ • ماموريت‌ها و تقسيم كار ملي و بخشي؛ • نظام پايش و ارزيابي راهبردي فرهنگ كشور.

21. بسته های کلان فرهنگی مجموعه‌ای از اهداف، رويكردها، سیاست ها، راهبردها و شاخص های کلی است که راهنماي عمل و روح ‌حاكم بر تدوين برنامه‌هاي سياسي‌، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي 5 ساله و ساليانه خواهد بود. • معمولاً یک تا چند نظام را تحت پوشش قرار می دهد؛ • مستلزم همکاری و مشارکت نهادها و دستگاه های مختلف بخش‌های دولتی و غیر دولتی است. ماده13 تعاريف و اصطلاحات

22. منظر فرهنگي منظر فرهنگي به تعامل فرهنگ با نظام‌های اقتصادي، سياسي، اجتماعی و فرهنگی جامعه و پیامدهای آن اطلاق می گردد. انتظارات کارکردی و عملکردی فرهنگ از نظام های جامعه و بالعکس را منظر فرهنگی گویند. تعاريف و اصطلاحات ماده14

23. پيوست فرهنگي سندي است مشتمل بر مطالعات كارشناسي، مبين پيش‌بيني پيامدهاي فرهنگي و اعمال الزامات و استانداردهاي مربوط در هر نوع طرح، تصميم و اقدام كلان اقتصادي، سياسي، حقوقي- قضايي، اجتماعي و فرهنگي متناسب با مقتضيات و شرايط جامعه. تعاريف و اصطلاحات ماده15

25. مباني نظام فرهنگي كشور از منابع زير استخراج مي‌شود: ماده16

26. ضرور‌ت‌هاي تهيۀ نقشۀ مهندسي فرهنگي كشور ماده17 • 1-17- بستر‌سازي و توسعۀ ظرفيت‌هاي فرهنگي و هدايت تحولات ارزشي- فرهنگي • 2-17- مقابلۀ آگاهانه و برنامه ريزي شده با تهاجم فرهنگي • 3-17- توجه ويژۀ نظام مديريتي كشور بر نظام فرهنگ و توسعه آن • 4-17- اعمال رويكرد فرهنگي دركاركردهاي نظام‌هاي سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي؛ • 5-17- بازشناسي، تبيين و تقويت ارتباط، تناسب و همسويي بين لايه‌هاي باوري، ارزشي، رفتاري و نمادي فرهنگ كشور؛ • 6-17- تقويت و توسعه نظام مديريت راهبردي فرهنگي كشور • 7-17- توسعه راهبردهاي فرهنگي اثرگذار و الهام بخش در سطح ملي، منطقه‌اي و جهاني.

27. اهداف نقشۀ مهندسي فرهنگي كشور ماده18

28. پيش‌فرض‌ها و اصول حاكم بر تدوين نقشۀ مهندسي فرهنگي كشور ماده19

29. فصل سوم- مختصات نقشه مهندسي فرهنگي كشور • افق زماني • سطوح و مناظر فرهنگي • رويكردها • قلمروها • سطح تدوين • اركان نقشه

30. افق زماني نقشۀ مهندسي فرهنگي كشور براي افق ايرانِ 1404 و مشتمل بر سه دورۀ زماني پنج ساله، از سال 1389 تا پايان سال 1404، تدوين مي‌شود. ماده 20

31. سطوح و مناظر فرهنگي قلمرو موضوعي نقشه، در چهار سطح: فرهنگ ملي(اسلامي-ايراني)، عمومي، تخصصي و حرفه‌اي و چهار لايه باورها و مفروضات اساسي، ارزش‌ها، الگوهاي رفتاري و نمادها و مصنوعات تعيين مي‌شود.(طبق جدول1) ماده 21 جدول1 : قلمرو موضوعي نقشه

32. منطق الگوي استخراج مناظر نقشۀ مهندسي فرهنگي كشور (منطبق بر نگاره 1): ماده 22 1-22- فرهنگ ملي(اسلامي-ايراني) و فرهنگ عمومي، دو سطح پايه و زير بنايي فرهنگ كشورند و هر يك به تنهايي به عنوان يك كليت واحد، يك سطح از سطوح چهارگانه فرهنگ را تشكيل مي‌دهند. 2-22- كلان نظام كشور(بر پايۀ عرف علمي و اجرايي)، از چهار نظام اقتصادي، فرهنگي، سياسي و اجتماعي تشكيل شده و هر نظام شامل چند زيرنظام است و دين اسلام به عنوان فرانهاد بر همه نظام‌هاي مزبور حاكم است. 3-22- هر يك از دو سطح فرهنگ تخصصي و حرفه‌اي بر خلاف فرهنگ ملي(اسلامي-ايراني) و عمومي، شامل چندين فرهنگ تخصصي و حرفه‌اي مختلف با درجه اهميت، فراگيري و ... بوده و در تدوين نقشه، نيازمند اولويت گذاري در سطح مربوط هستند.

33. نگاره 1 - الگوي تعيين مناظر فرهنگ تخصصي و حرفه‌اي

34. رويكردها رويكرد كلان و بنيادين نقشۀ مهندسي فرهنگي كشور، ضمن پذيرش پارادايم نظم(چارچوب غالب نقشه)، رويكرد برنامه‌اي-تحولی متناسب با مبانی اسلام و مقتضیات کشور است. ماده 23

35. رويكردها نقشه مهندسي فرهنگي كشور در چارچوب رويكرد كلان و بنيادين خود، از سه رويكرد مهندسي فرهنگ، مهندسي فرهنگي و مديريت راهبردي فرهنگي بهره‌ مي‌گيرد: مهندسي فرهنگ: در پالايش، اصلاح و تعالي‌بخشي فرهنگ؛ مهندسي فرهنگي: در اصلاح و بازطراحي نظام‌ها، ساختارها، قوانين و مقررات و محصولات متناسب با مباني ارزشي و فرهنگ مهندسي شده؛ مديريت راهبردي: در هدايت و راهبري نظام فرهنگي كشور. ماده 24

36. قلمروها قلمرو نقشه، گسترۀ موضوعي، جغرافيايي، اجرايي و مخاطبان نقشۀ مهندسي فرهنگي كشور را نشان مي دهد. • مخاطبان • قلمرو جغرافيايي • قلمرو اجرايي ماده 25

37. مخاطبان • مخاطبان نقشه مهندسي فرهنگي كشورعبارتند از: ماده 26 1-26- شهروندان و اتباع جمهوري اسلامي ايران؛ 2-26- جوامع فارسي زبان؛ 3-26- جهان اسلام شامل: كشورها، ملل و جوامع مسلمان با تاكيد بر خاورميانه و منطقه؛ 4-26- كشورهاي منطقه با تاكيد بر قرابت‌هاي جغرافيايي، فرهنگي،‌تاريخي و سياسي؛ 5-26- ملل و كشورهای دارای روابط و پيوند‌هاي سياسي- فرهنگي و يا اقتصادي- فرهنگي با نظام جمهوري اسلامي ايران؛ 6-26- دولت‌ها، جریان‌ها و گروه‌های معارض و يا متخاصم عليه منافع ملي جمهوري اسلامي ايران؛ 7-26- جامعه جهاني؛ 8-26- سازمان‌هاي بين‌المللي.

38. قلمرو جغرافيايي ماده 27 • كليۀ مناطق محصور در درون مرزهاي ايران؛ • تمامي اماكني كه طبق موازين بين‌المللي يا توافقات طرفيني در اختيار و تصرف نهادها، دستگاه‌ها و شركت‌هاي جمهوري اسلامي ايران مي‌باشد؛ • كليۀ محيط‌ها و فضاهای مجازي(سايبر، ديجيتالي و...) در چارچوب حاكميتي نظام جمهوري اسلامي ايران. قلمرو جغرافيايي نقشه مهندسي فرهنگي كشور به قرار زير است:

39. قلمرو اجرايي قلمرو اجرايي نقشه، كليۀ نهادها، دستگاه‌ها، مراكز، انجمن‌ها و... كشور را در بخش‌های دولتي و غير‌دولتي(عمومي، خصوصي و مردم ‌نهاد) شامل مي‌شود. ماده 28

40. سطح تدوين نقشۀ مهندسي فرهنگي كشور در دو سطح ملي و استاني طراحي و تدوين مي‌شود. تبصره: در صورت نياز، نقشۀ مهندسي فرهنگي در سطح منطقه‌اي (تركيبي از دو يا چند استان) نيز تدوين خواهد شد. ماده 29

41. اركان نقشه اركان نقشه، عناصری كليدي هستند كه كاركرد يا كاركردهاي منحصر به ‌فردي از نقشه را تامين مي‌نمايند. اين اركان عبارتند از: ماده 30

43. بخش دوم: توليد نقشه- گام‌هاي اساسي تدوين نقشه نقشه مهندسي فرهنگي كشور با طي گام‌هاي شش‌گانه زير، متناظر با ارکان نقشه، تهيه و تدوين مي‌شود: • تدوين مبانی، اصول و ارزش‌هاي اساسي (مبتني بر منابع فرادستي) حاكم بر نقشه؛ • تدوين و تصويب چشم‌انداز فرهنگي كشور؛ • تدوين سياست‌ها و راهبردهاي کلی فرهنگي كشور؛ • بازآفريني محتواي فرهنگ؛ • بازطراحي ساختارها(و قوانين و مقررات)، نظام‌ها و نمادها؛ • نظام مـديريـت راهـبردي فرهـنگي كشـور. ماده 31

44. فصل چهارم- تدوين مبانی، اصول و ارزش‌هاي اساسي حاكم بر نقشه مباني، اصول و ارزش‌هاي حاكم بر نظام فرهنگ و فرهنگی كشور از منابع فرادستي مصرح در مادۀ 16 نظام‌نامه، استخراج و تدوين می‌شود و به تصويب مراجع ذي صلاح مي‌رسد. ماده 32

45. فصل پنجم- تدوين و تصويب چشم‌انداز فرهنگي كشور • مباني تدوين • مراحل تدوين و تصويب

46. مباني تدوين نقشه چشم انداز فرهنگي كشور با الهام از دين مبين اسلام(قرآن، سنت پیامبر(ص) و سیره معصومین(ع)) و مبتني بر ديدگاه‌هاي امام خميني (ره) و رهنمودهاي مقام معظم رهبري و بر اساس اسناد زير تدوين مي‌شود: • قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران؛ • سياست‌هاي كلي نظام؛ • مصوبات شوراي عالي انقلاب فرهنگي؛ • سند چشم‌انداز جمهوري اسلامي ايران در افق 1404. ماده 33

47. مراحل تدوين و تصويب چشم انداز فرهنگی کشور ماده 34

48. فصل ششم- تدوين سياست‌ها و راهبردهاي کلی فرهنگي كشور سياست‌ها و راهبردهاي کلی فرهنگي با هدف اجرايي ساختن سند چشم‌انداز فرهنگي كشور، به شرح زير تدوين مي‌شود: 1-35- شوراي عالي انقلاب فرهنگي، سياست‌هاي كلي فرهنگي كشور را تدوين و به مراجع ذي صلاح (مقام معظم رهبري و يا مجمع تشخیص مصلحت نظام) پيشنهاد مي‌نمايد. 2-35- شوراي عالي انقلاب فرهنگي به عنوان راهبر نظام مديريت راهبردي فرهنگي، عهده‌دار تدوين سياست‌هاي فرهنگي كشور است. ماده 35

50. فصل هفتم- بازآفريني محتواي فرهنگ ماده 36 • پالايش و اصلاح فرهنگ موجود و معرفي و ترويج فرهنگ مورد انتظار در چارچوب دين مبين اسلام(قرآن، سنت پیامبر(ص) و سیره معصومین(ع)) و مقتضيات زماني، مكاني و موضوعي.