Autopiese

1. Autopiese Lilith Roggemans

2. Autopoiese • 1. Inleiding • 2. Definitie • 3. Theorie • 4. Toepassing op Beleid • 5. Toepassing op sociale systemen

3. 1. Inleiding Traditioneel: • verandering ontspringt in omgeving • open systeem • wisselwerking met de omgeving

4. Nieuwe aanpak: • Systeemtheorie • Autopoiese = zelfproducerend systeem • Vele toepassingen: sociale systemen, organisatietheorieën

5. 2. Definitie Letterlijk: • Auto = zelf • Poiesis = productie of creatie

6. Zelfproducerend systeem • Gesloten • Verwijst enkel naar zichzelf • 3 kenmerken: - autonomie - circulair karakter - zelfverwijzing

7. 3. Theorie • Maturana en Varela • Dynamiek van levende systemen • Wat is kenmerkend voor een levend systeem? • Maturana wilde autonomie behouden  verklaren als levende machines

8. Zelfproducerend systeem • Doel = zichzelf voortbrengen EN Karakter behouden Hoe? Alle veranderingen ondergeschikt maken aan de instandhouding van de eigen organisatie

9. Structurele koppeling • Autopoiese en wederzijdse beïnvloeding naast elkaar laten bestaan • Systeem ontstaat door interacties omgeving en omgekeerd •  aanpassen, wel congruentie

10. Structurele koppeling • Plasticiteit van de structuur • Structuur verandert  functie verandert • Systeem en omgeving in oneindige wisselwerking

11. Structurele koppeling

12. 4. Toepassing op beleid • Niklas Luhmann • Duits socioloog, jurist en bestuurskundige • gebruikt autopoiese- concept • Maatschappelijke complexiteit te groot  noodzaak om te selecteren  Sociale systemen ontstaan

13. Luhmann • Sociale deelsystemen met eigen structuur vb. juridische, politieke, economische, ... • Eigen uitgangspunten die ze steeds reproduceren • Ieder bouwt eigen realiteit en bekijkt wereld vanuit deze realiteit

14. Gevolgen • Gesloten referentiekader • Wel veranderingen, maar deze gebeuren binnen eigen systeem • Sturing van buitenaf onmogelijk

15. Gevolgen • Hoe kunnen we toch aan beleid doen? • Sturing zal de vorm krijgen van het stimuleren van de zelfsturing van sociale systemen

16. 5. Toepassing op sociale systemen 3 kenmerken van complexe netwerken: • Pluriformiteit: verschillen tussen actoren • Geslotenheid: ondoordringbaarheid • Interdependentie: afhankelijkheid tussen actoren

17. Geslotenheid • Hoge mate van autonomie van een groep • Zorgt voor beperkte stuurbaarheid • Beleidsmaatregels hebben vaak teleurstellende of contraire effecten • Ze worden anders geïnterpreteerd dan verwacht

18. Autopoiese toegepast • Zelf-productie is kenmerkend voor sociale systemen • Input wordt bepaald door het systeem • Gestabiliseerde manier van denken • Betekenis wordt van binnenuit bepaald • Niet van buitenaf beheersbaar

19. De logica van de wederzijdse causaliteit Greet Lauwereys

20. Logica van de wederzijdse causaliteit • Autopoiese-theorie  verandering door circulaire patronen van interactie. • Nieuwe manier van denken ontwikkelen  verandering in termen van kringlopen • => wederzijdse causaliteit in plaats van lineaire en mechanische causaliteit • Wederzijdse of reciproque causaliteit is een recente innovatie in de wetenschappen.

21. Logica van de wederzijdse causaliteit Vele cybernetici hebben geprobeerd om de juiste methodologieën te ontwikkelen.  de beste is beschreven door Maruyama

22. Logica van de wederzijdse causaliteit • Voorbeeld van het denken in kringloopsystemen:  project van de Club van Rome vooruitgang maakt de mens zowel sterker als onmachtiger. Oplossing: grenzen aan de groei.

23. Logica van de wederzijdse causaliteit • Uitleg van begrippen en processen: aan de hand van Maruyama, Forrester en Meadows • Voorbeeld van de Club van Rome: op basis van het boek ‘De grenzen aan de groei’ van Meadows. Het onderzoek werd uitgevoerd door het MIT-team = Meadows, Forrester en andere wetenschappers.

24. Logica van de wederzijdse causaliteit ! wederzijdse causale systemen = feedbacksystemen

25. Sociale Systemen als complexe systemen met de aanwezigheid van feedback • Sociale systemen evolueren naar grotere eenheden van heterogeniteit en complexiteit. • Sociale systemen = meer-kringlopige systemen, onmogelijk iets veranderen in subsysteem zonder andere delen te beïnvloeden.

26. Sociale Systemen als complexe systemen met de aanwezigheid van feedback • Gedrag van complexe sociale systemen = autonoom & anti-intuïtief • Analyse van complexe systemen = ingewikkeld • Nood aan een beter begrip van het gehele complexe systeem  hulpmiddel = systeemdynamiek

27. Systeemdynamiek • Ontwikkeld in 1956 door MIT-team • Ontstaan uit samenloop van drie stromingen van onderzoek: • - klassieke of beschrijvende benadering: informatie zoeken over de delen van het systeem, maar zorgt voor ‘overload’ aan informatie. • - Feedbacktheorie: gaat belangrijke van nutteloze informatie scheiden. • - Ontwikkeling van computers: zorgen dat gevolgen van observaties aangaande sociale systemen geanalyseerd kunnen worden.

28. Systeemdynamiek • Essentie systeemdynamiek: individuele componenten en de structuur van een bepaald systeem zijn even belangrijk bij het bepalen van het systeemgedrag.

29. Feedbacksystemen met positieve en negatieve feedback • Feedbacksystemen: actie wijzigt situatie van systeem en nieuwe situatie regelt actie. • Ontwikkeling: 2 fasen: - jaren ’40 – ’50: 1ste cybernetica: negatieve feedback - jaren ’60: 2de cybernetica: positieve en negatieve feedback

30. Positieve feedback:  complexiteit genereren, differentiatie en ongestructureerdheid doen toenemen  kleine verandering kan grote impact hebben  voorbeeld: groei stad, ontwikkeling embryo ! kan op hol geslagen situatie creëren.

32. Negatieve feedback:  verandering neutraliseren of veranderen  instandhouden van evenwicht binnen een systeem  voorbeeld: thermostaat

33. positieve feedback kan exponentiële groei veroorzaken  beperkingen nodig  kunnen gevormd worden door negatieve feedback.

34. Exponentiële groei • Een hoeveelheid vertoont een exponentiële groei als het geheel per tijdseenheid met een constant percentage toeneemt. • Voorbeeld: verhaal van de Perzische hoveling  exponentiële toename kan bedrieglijk zijn en plots zeer snel toenemen.

35. Het project van de Club van Rome • Opgestart omdat de mensheid zich in een kritische situatie bevond. • Als eersten de wereldeconomie opgevat als kringloopsysteem.  Meadows en Forrester

36. Hoe gaat het MIT-team te werk ? • Voornaamste doelstelling: afhankelijkheid en wisselwerking tussen 5 factoren nagaan: - bevolkingsgroei - vervuiling - voedselproductie - industrialisatie - uitputting natuurlijke hulpbronnen

37. aard, afmetingen en dynamiek van het wereldprobleem onderzoeken  methode: systeemdynamiek. • Manier van werken = opmerkelijk • Nadeel: conclusies kunnen niet door empirisch bewijs gesteund worden. ! toch onderzoek verderzetten aan de hand van het wereldmodel.

38. Het wereldmodel van Forrester en Meadows • Model = geordend stelsel van veronderstellingen over een complex systeem. •  voorlopig wereldmodel

39. Het wereldmodel van Forrester en Meadows • Voordeel: kan door iedereen begrepen worden • Nadeel: o.a. te gevoelig voor veranderingen • Model was een begin, ideaal om op voort te bouwen.

40. Conclusie in verband met de wereldproblematiek • Neerval van de planeet is mogelijk en onvermijdelijk als er niet wordt ingegrepen. • Geen actie is overgaan tot sterke actie. • De stappen zijn duidelijk en binnen menselijke mogelijkheden.

41. Conclusie in verband met de wereldproblematiek • 2 belangrijke bestanddelen nodig: realistisch doel + de wil dat doel te bereiken • verschillende inspanningen kunnen de toekomst hervormen  positieve boodschap

42. Mogelijke oplossing - een groeiremmende druk - verzwakking van de positieve terugkoppelingskringlopen => toepassing van de negatieve en de positieve feedbacksystemen

43. Besluit: Wederzijdse causaliteit bij organisaties • Logica van de wederzijdse causaliteit gebruiken om dynamiek van verschillende niveau’s van organisatorische problemen te doorzien. • Situaties analyseren als een kringloop  rijker beeld • Systemen zijn gehelen binnen gehelen  moeilijk om alle lussen te achterhalen, want heel complex en altijd in beweging.

44. Logica van de dialectische verandering: Morgan Birgit Wauters

45. Logica van de dialectische verandering: Morgan • Ieder verschijnsel schept en bevat tegenstellingen • Tegenstellingen creëren spanning • Spanning zorgt voor verandering

46. Logica van de dialectische verandering: Morgan • Twee theorieen Marx: Das Capital Taoisme: I-Tijng (via Heraclitus)

47. Logica van de dialectische verandering: Morgan • Taoisme • wereld: altijddurende stroom volledigheid door yin en yang - invloed op Hegel, Marx, Mao Ze Dong,…

48. Logica van de dialectische verandering: Morgan • Marx - economisch en sociale tegenstellingen - drie principes 1) wederzijds doordringen 2) ontkenning van de ontkenning 3) kwantiteit naar kwaliteit - verklaring voor alle verandering in sociale systemen

49. Logica van de dialectische verandering: Morgan • Marx - bewegingswetten - proces van kapitaalsvermeerdering * gebruikswaarde – ruilwaarde = toegevoegde waarde * arbeiders vs. kapitalisten

50. Social Analysis: V.L.Allen • 1975 • Alternatief voor statische theorieën • Dialectisch materialisme • Organische eenheid • Aanpassing ~ verandering • Noodzakelijke ~ sufficiënte voorwaarden • Structuur ~ bovenstructuur • Tegenstellingen • Veranderingsproces