POSTMODERNIZM A RODZINA

1. POSTMODERNIZM A RODZINA Film: „Postęp po szwedzku”

2. MAŁŻEŃSTWA I ROZWODY W POLSCE

3. LICZBA MAŁŻEŃSTWna podstawie danych GUS • W 2010 r. powstało 228 tys. nowych związków małżeńskich – o ponad 22 tys. mniej niż rok wcześniej. • Począwszy od 2003 r. obserwowano wzrost liczby nowo zawartych małżeństw, jednak w latach 2009 i 2010 nastąpił jej ponowny spadek. • Niezmiennie wśród nowo zawartych związków: • 85% stanowią małżeństwa pierwsze, (tj. panna – kawaler) • 68% małżeństwa wyznaniowe, (tj. zawarte w kościołach i jednocześnie zarejestrowane w urzędach stanu cywilnego)

4. ROZWODY

5. PRZYCZYNY ROZWODÓW na podstawie danych GUS na rok 2010 Najczęściej jako przyczynę rozwodu małżonkowie deklarują: • niezgodność charakterów (33% wszystkich rozwodów), • zdrada lub trwały związek uczuciowy z inną osobą (25% wszystkich rozwodów) • alkoholizm (20% wszystkich rozwodów).

6. WIEK NOWOŻEŃCÓW na podstawie danych GUS na rok 2010 • Na początku lat 90. ponad połowa mężczyzn zawierających małżeństwo była w wieku poniżej 25 lat, • w 2010 roku – już tylko 1/5; • Mężczyźni żenią się „przed trzydziestką”; • średni wiek zawierania małżeństwa • 2010 – 28 • 1990 – 25. • Kobiety także decydują się na małżeństwo później, • 2010 – 26 • 1990 – 23 • Nowożeńcy w miastach są o ok. 1,5 roku starsi od mieszkających na wsi.

7. USTAWODASTWO A LICZBA ROZWODÓW • Doświadczenia innych krajów pokazują, że osłabienie instytucji małżeństwa i liberalizacja prawa skutkuje zawsze lawinowo rosnącą liczbą rozwodów • hiszpańska ustawa o tzw. „ekspresowych rozwodach” w ciągu 5 lat spowodowała wzrost ich liczby o 277 %.

8. POSTMODERNIZM A WSPÓŁCZESNA RODZINA

9. DEFINICJA POSTMODERNA (od łac. post – po, modernus – nowoczesny). polskim odpowiednikiem jest pojęcie „ponowożytności”. niektórzy myśliciele określają postmodernizm jako „stan uwikłania w nowoczesność”.

10. „OD KOSMOSU DO CHAOSU” KRYZYS POJĘĆ PODSTAWOWYCH WĄTPLIWOŚCI PLURALIZM ŚWIAT PRZYPADKOWOŚĆ RÓŻNORODNOŚĆ KRYZYS POJĘCIA PRAWDY DIALOG RÓŻNYCH KULTUR MEDIA TAK „OSŁABIONY” ŚWIAT „ATAKUJĄ” RÓŻNE NURTY, KTÓRE PRÓBUJĄ STAĆ SIĘ MANIFESTEM KULTUROWYM. GŁÓWNYM Z NICH JEST POSTMODERNIZM.

11. GENEZA • Sztuka: • angielski malarz J. W. Chapman ok.1870 wprowadził pojęcie postmodernizmu jako określenie nowego stylu w malarstwie francuskim, będącym przeobrażeniem impresjonizmu. • z czasem pojęcie postmodernizmu zaczęło stosować do opisu różnego rodzaju zmian w kulturze. • Filozofia: • wydanie w 1979 roku dzieła francuskiego filozofa J. F. Lyotarda pt. „Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy.” • Dziś można wyróżnić trzy postacie postmodernizmu: • artystyczną, • filozoficzną • socjokulturową.

12. GŁÓWNE IDEE • ZAKWESTIONOWANIE UNIWERSALNOŚCI ROZUMU • człowiek postrzega świat na swój indywidualny sposób. • godzi się na zafałszowany obraz rzeczywistości dokonany przez jego umysł. • ODRZUCENIE IDEI PRAWDY I OBIEKTYWNOŚCI • istnieje tylko „prawda subiektywna”, • nie ma żadnego kryterium prawdy, • każdy człowiek ma swoją prawdę. • ODRZUCENIE IDEI JEDNOŚCI • nie można wskazać zasad jedności w takim świecie. • jakiekolwiek dążenia do jedności wiążą się więc z totalitaryzmem i terroryzmem. • ABSOLUTYZACJA PLURALIZMU, TOLERANCJI I CHAOSU • Te zasady mają regulować relacje międzyludzkie. • Człowiek jest wolny i ma prawo do własnych upodobań. • Nikt nie może oceniać czyjegoś postępowania, ani narzucać mu jakiś wartości czy zabronić czegoś czynić.

13. NIEOGRANICZONA „WOLNOŚĆ” ANTY-UNIWERSALNOŚĆ INDYWIDUALIZM BRAK SENSU RELATYWIZM MORALNY WIELOŚĆ PRAWD SAMOTNOŚĆ KONSUMPCJONIZM BRAK NADZIEI EGOSPOŁECZEŃSTWO SPOŁECZEŃSTWO POSTIDUSTRIALNE ROZLUŹNIENIE WIĘZI OSOBOWYCH

14. POSTMODERNIZM TO… WIERSZ JACKA KACZMARSKIEGO 3. Wszystkie mody, wszystkie style Równie piękne są - i tyle. (Lub, jak chcesz, równie szkaradne – Konsekwencje tego żadne). Zachwyt tyle wart, co wzgarda, Stryczek tyle, co kokarda, Prawda tyle, co jej brak, Smaku brak - tyle co smak. 4. Bo to o to w końcu chodzi By niczego nie dowodzić. Nie wykuwać tarcz utopii I nie kruszyć o nie kopii. Nie planować i nie marzyć. Co się zdarzy - to się zdarzy; Nie znać dobra ani zła: To jest gra - i tylko gra! 5. Ktoś się wzburza, że tak nie jest, Niech się wzburza! - Ty się śmiejesz! Nie daj wzburzać się, ni wzruszać: Wszystko wolno! Hulaj dusza! - Oj, nie wolno rzeczy wielu, Kiedy celem jest - brak celu... (Zwłaszcza, jeśli duszy nie ma – I to wszystko na ten temat). Jacek Kaczmarski 19.08.1997 1. Wszystko wolno! Hulaj dusza! Do niczego się nie zmuszaj! Niczym się nie przejmuj za nic! Nie wyznaczaj sobie granic! I nie próbuj nic zrozumieć, Nie pochodzi - mieć - od - umieć. Możesz wierzyć, lub nie wierzyć, Nic od tego nie zależy. 2. Nie wyznaczaj sobie zadań – Kto się nie wspiął - ten nie spada, A kto pragnie być na szczycie – Będzie spadał całe życie. Nie stać cię na luksus troski, Jesteś wszakże dziełem boskim, No a Boga przecież nie ma, Więc to tyle na ten temat.

15. CHAOS MORALNY • jest wynikiem panującego powszechnie relatywizmu etycznego. • Negacja: • norm i wartości absolutnych • wszystkie oceny i wartości moralne • mają charakter względny.

16. KILKA ŻYCIOWYCH PRZYKŁADÓW: • nie zabiję nienarodzonego dziecka… …chyba że jest obawa, że dziecko będzie chore • będę wierny swojej żonie……chyba, że stanie się nieznośna i nie do wytrzymania, • nie będę czerpał dodatkowych korzyści z mojego miejsca pracy… chyba, że mi słabo zapłacą, • będę mówić prawdę… …chyba, że to źle wpłynie na moją karierę.

17. Lord do Hrabiny: L: Pani, czy odda mi się pani za milion funtów? H: Za milion funtów? Tak Lordzie. L: A za 15 funtów? H: Ależ Lordzie, za kogo mnie pan uważa? L: Za kogo uważam to już ustaliliśmy, teraz tylko targujemy się o cenę. MOŻNA HANDLOWAĆ WSZYSTKIM

18. 3 X FAST KULTURA INSTANT • Żyjemy w kulturze „instant”, gdzie panuje triada: • fast food, • fast sex, • fast car. • Szczególnie niebezpieczny jest tzw. fast – sex, • jedynie konsumpcja, bez zobowiązań, • człowiek staje się produktem (jednorazowym). • wolny rynek każe zużywać zakupione dobra i zastępować je nowymi

19. Jestem postmodernistą i dobrze mi z tym. Interesuję się tylko sobą, nic i nikt inny mnie nie obchodzi. Najważniejszy jestem Ja!!! Kocham tylko siebie. Nie chce i nie muszę się z nikim wiązać. A jeśli zechcę, to nic Ci do tego. Niczym się nie przejmuję, żyję chwilą. Jestem wolny. Robię co chcę, gdzie chcę i z kim chcę. Jestem jaki jestem i nie zamierzam się zmieniać dla nikogo. Nie widzę w tym żadnego mojego zysku. Idę sobie swoją drogą. Dokąd? Hmm… nie wiem i nie muszę wiedzieć Jestem taki samotny.

20. PROJEKT ŚWIATA I SPOŁECZEŃSTWA ZAŁOŻENIA: • totalna krytyka wszystkiego, co do tej pory miało sens. • utworzenie nowego świata, w którym ma żyć szczęśliwe społeczeństwo, nieskrępowane jakimikolwiek ograniczeniami. EFEKT: • brak jednolitych zasad i panujący egoizm prowadzą do rozpadu życia społecznego. • ludzie wchodzą w relacje z innymi tylko dla doraźnych celów. • wiara w wolność jednostki, pogłębia przeświadczenie, że drugi człowiek jest dla mnie, dla mojego „Ja” zagrożeniem albo że mogę go traktować jako narzędzie do realizacji moich planów.

21. JAN PAWEŁ II O POSTMODERNIZMIE „Człowiek doby ponowoczesności sam ‘ustanawia prawdę’ tego, co chce. Nie przyjmuję, aby ktoś chciał i wymagał od niego w imię obiektywnej prawdy. Nie chce drugiemu dawać, stawać się darem bezinteresownym. Indywidualizm pozostaje egocentryczny i egoistyczny”. List do Rodzin [pkt. 14]

22. RODZINA – ALE JAKA? • Na początku XXI wieku termin „rodzina” nabrał nowego znaczenia. • W myśl Dyrektywy (2004/38) Parlamentu Europejskiego z marca 2004 roku: „rodzinę stanowi para dorosłych osób płci różnej lub tej samej, która jest małżeństwem, związkiem partnerskim, konkubinatem wraz z dziećmi i krewnymi w prostej linii wstępnej”. • W państwach członkowskich Unii Europejskiej wyróżnia się pięć typów związków prawnie uznanych za rodzinę: • Małżeństwo kobiety i mężczyzny • Małżeństwo osób tej samej płci • Rejestrowany związek partnerski osób różnej płci • Rejestrowany związek partnerski osób tej samej płci • Konkubinat

23. WSPÓŁCZESNE FORMY ŻYCIA RODZINNEGO • Układ partnerski LAT (Living Apart Together) • Układ partnerski LTA (Living Together Apart) • Ekspaci • Rodzina bez dzieci DINKS • Single

24. UKŁAD PARTNERSKI - LAT (LIVING APART TOGETHER) • Osoby traktują się jak partnerów życiowych, ale mieszkają osobno. • młodzi ludzie, • pochłonięci są obowiązkami zawodowymi • nie chcą lub nie umieją dzielić czasu między pracę i dom. • w średnim i starszym wieku. • zwykle ludzie niezależni finansowo, • z własnym mieszkaniem i przyzwyczajeniami, • Ludzie ci nie potrafią wyobrazić sobie życia z drugą osobą na co dzień • nie chcą dzielić się z nią swoją przestrzenią przyzwyczajeń i codziennych czynności.

25. UKŁAD PARTNERSKI - LTA(LIVINGTOGETHER APART) • Są to pary małżeńskie, nawet mające dzieci, które: • zamieszkują duży dom, • podzielony na suwerenne strefy, • urządzony według specjalnego projektu (umożliwiającego życie w oddzieleniu).

26. EKSPACI • osoby, przemieszczające się po całym świecie w celu dbania o ekspansję firmy, dla której pracują, na nowe rynki. • Odpowiednio wysoki poziom życia. • podróżują sami lub zabierają ze sobą całe rodziny. • negatywny wpływ na dzieci – występuje tzw. syndrom „dzieci trzeciej kultury”, który powoduje „poczucie braku przynależności i zakorzenienia” u dzieci.

27. SINGLE • egzystowanie w pojedynkę, bez rodziny, bez dzieci oraz bez wszelkich z tym związanych zobowiązań i poczucia odpowiedzialności za innych. • synonimiczne określenie „generacja golfa”. • autor tego terminu - F. Illies („Die Golf Generation”) • ogólna charakterystyka: • dzieci pokolenia 1968 roku, • osoby dorastające w idealnych warunkach materialno-bytowych, • w ich życiu priorytetem jest ich własna wygoda oraz przyjemność.

28. SINGLE „Świadomie nie jestem z nikim w stałym związku, gdyż nie mógłbym poświęcić tej osobie należytej uwagi. Mam dużo zajęć, które lubię, z których trudno byłoby mi zrezygnować”. Osoby wędrujące za pracą lub z innych powodów wybierające życie w samotności. „Nie potrafię z kimś na stałe zamieszkać. Dla mnie idealnym związkiem byłby związek weekendowy. Nie zniosłabym, żeby ktoś ze mną był od poniedziałku do piątku, kiedy się skupiam na pracy. Bardzo się cieszę, kiedy ktoś mnie odwiedza, ale jeden dzień mi nie wystarcza. Kiedy ktoś siedzi mi dłużej na karku, zaczyna mnie to irytować. Chcę mieć rodzinę, ale będzie to trudne z moim charakterem”. [Mężczyzna, 27 lat] Jest to egzystowanie w pojedynkę czyli bez rodziny, bez dzieci oraz bez wszelkich z tym związanych zobowiązań i poczucia odpowiedzialności za innych. [Kobieta, 37 lat]

29. RODZINA BEZ DZIECI (DINKS) Małżeństwo określane mianem DINKS (Double Income No Kids = podwójne przychody, żadnych dzieci). to zwykle zamożne, świadomie bezdzietne pary, inwestujące przede wszystkim we własny rozwój i zaspokajające swoje potrzeby na jak najwyższym poziomie.

30. SKUTKI ROZWODÓW • Dla matki: • pogorszenie sytuacji materialnej, społecznej i zawodowej • Dla dziecka: • największa trauma, której ustępuje nawet śmierć jednego z rodziców. • regres w rozwoju intelektualnym i psychofizycznym • pogorszenie stanu zdrowia • (dorosłe dzieci rozwiedzionych rodziców umierają prawie pięć lat wcześniej niż dzieci z rodzin pełnych).

31. SKUTKI ROZWODÓW c.d. na podstawie danych GUS na rok 2010 • Brak ojca w rodzinie przekłada się na kondycję moralną młodego pokolenia: • Wśród zachowań negatywnych duży odsetek stanowią dzieci wychowywane bez ojca: • 63% - samobójstwa wśród młodzieży, • 71% - porzucanie szkoły, • 85% - młodzież osadzona w więzieniach.

32. KONKUBINATY A MAŁŻEŃSTWO W KONTEKŚCIE PRZEMOCY W RODZINIE • Konkubinat sprzyja częstszemu doświadczaniu przemocy zaś w małżeństwie zdarza się ono zdecydowanie rzadziej. •  Jednorazowe doświadczenie przemocy ze strony innego członka gospodarstwa domowego (TNS OBOP 2010) • 1. kobiety: • będące po rozwodzie lub w separacji (80%), • żyjące w konkubinacie (55%), • mężatki (35%). • 2. Mężczyźni • po rozwodach lub w separacji (48%), • w konkubinacie (49%), • żonaci (25%).

33. PODSUMOWUJĄC • Współczesny nacisk kładziony na indywidualność pomylono ze zwyczajnym egoizmem i egocentryzmem • Globalna sieć informacyjna dostarcza ogromnej ilości modeli życia, sposobów zachowań, sprzecznych z naturalnym modelem rodziny • Mimo to rodzina jest nadal na czele listy wskazań „najważniejszych w życiu wartości”. • Problem polega na tym, że ludzie coraz gorzej radzą sobie z realizowaniem życia rodzinnego i nie do końca rozumieją „czym jest rodzina”.

34. „Przyszłość ludzkości idzie poprzez rodzinę!” (Familiaris Consortio)

35. PRZERWA

36. SYSTEMOWE UJĘCIE RODZINY

37. RODZINA JAKO SYSTEM INTERAKCJI • Członkowie rodziny tworzą układ - system wzajemnych interakcji • Jego funkcjonowanie jest wynikiem wzajemnych oddziaływań poszczególnych członków rodziny na poziomie emocji i myśli.

38. TWÓRCY TEORII • Argentyńczyk Salvator Minuchin • Amerykanin Murray Bowen • Główne idee: • każdy członek w rodzinie to ogniwo systemu • każda jednostka wpływa na funkcjonowanie całego układu, • działanie tego układu determinuje zachowania i działania poszczególnych elementów (sprzężenie zwrotne).

39. PODSTAWOWE POJĘCIA • Rodzina jako system • to uporządkowana całość składająca się z elementów, które pozostają w interakcjach między sobą. • to nie tylko suma elementów, ale także wzajemnych interakcji

40. CAŁOŚCIOWOŚĆ • system rodzinny stanowi integralną strukturę, całość, którą można przyrównać do żywego organizmu. • zmiana w zakresie jednego elementu wiąże się ze zmianami w całości funkcjonowania systemu rodzinnego. • każda osoba ma swoją własną indywidualność, a jednocześnie nosi w sobie ślady całego systemu

41. PRZYCZYNOWOŚĆ CYRKULARNA • osoby oddziałują na siebie na zasadzie sprzężenia zwrotnego, • trudno jest ustalić czyje zachowanie było przyczyną, a czyje skutkiem. • następuje eskalacja zachowań w postaci samowzmacniających się cykli. • Przykład: Ojciec nadużywa alkoholu, gdyż twierdzi, że jego żona jest strasznie rozdrażniona. Żona zaś jest jeszcze bardziej rozdrażniona, gdy mąż przychodzi pijany do domu.

42. EKWIFINALNOŚĆ I EKWIPOTENCJALNOŚĆ • Osiąganie podobnych rezultatów końcowych przy różnych stanach początkowych • np. w rodzinie bardzo ubogiej i w rodzinie o wysokim standardzie materialnym dzieci ukończyły studia medyczne • doprowadzenie podobnych startów początkowych do zupełnie różnych skutków np. wśród rodzin żyjących bardzo skromnie, jedna z nich, dzięki zaradności i przedsiębiorczości, osiąga nieporównanie wyższy status społeczny niż pozostałe.

43. ZDOLNOŚCI HOMEOSTATYCZNE • system rodzinny dąży do zachowania określonego typu równowagi wewnętrznej. • Jest ona ważna w zapobieganiu dezintegracji i autodestrukcji rodziny - tendencja systemu do przetrwania.

44. MORFOGENEZA • Morfogeneza to zmiana struktury w rodzinie. • Rodzina jest rzeczywistością dynamiczną. • Wszyscy jej członkowie zmieniają się wraz z wiekiem, przystosowują się do określonych nowych sytuacji i ról. • Te zmiany powinny być akceptowane przez wszystkich domowników • np. syn stopniowo przejmuje zadania ojca

45. GRANICE • zapewniają rodzinie intymność i prywatność. • z jednej strony muszą być na tyle przepuszczalne, by umożliwić kontakt poszczególnych członków z otoczeniem i nie powodować izolacji rodziny. • z drugiej strony muszą być ściśle określone. rozmyte granice mogą doprowadzić do zaburzenia sytemu rodzinnego: • (np. nadmierna ingerencja teściów lub sąsiadów w życie rodziny)

46. SPÓJNOŚĆ I ELASTYCZNOŚĆ • spójność – rodzina powinna być zintegrowana, być dla siebie wsparciem • elastyczność – członkowie rodziny mają prawo do autonomii, prywatności i intymności – zapewnienie niezależności stanowi warunek rozwoju człowieka • stan idealny to optymalne wartości spójności i elastyczności – zasada złotego środka

47. Spójność + Elastyczność SPÓJNOŚĆ I ELASTYCZNOŚĆ + - -

48. PODSYSTEMY • podsystem to układ dwóch osób, które ze względu na generację, płeć, zadania, itp. tworzą ściśle określoną relację. (np. siostra-brat) • to, co dokonuje się wewnątrz podsystemu wpływa zarówno na osoby go tworzące, a także oddziałuje na innych członków rodziny. • podsystemy mogą mieć charakter: • przymierza (członkowie nie kierują go przeciw osobie trzeciej) • koalicji (jest skierowany przeciw innemu członkowi rodziny); • wśród interakcji rodzinnych istotną rolę odgrywa podsystem: mąż - żona, podstawowy i pierwszy dla dziecka wzorzec relacji między ludzkiej

49. STRUKTURA INTERAKCJI WYCHOWAWCZYCH W RODZINIE

50. Interakcja w rodzinie jest to wzajemny wpływ członków rodziny na siebie, odbywający się w obustronnym kierunku