Postępowanie karne

1. Postępowanie karne Zajęcia organizacyjne i podstawowe pojęcia z procesu karnego

2. Warunki zaliczenia ćwiczeń (semestr zimowy) • Obecność na zajęciach: dopuszczalna jest jedna nieobecność. Każda następna nieobecność obniża ocenę o 0.25 stopnia. Nieobecności nie można zaliczać na konsultacjach. • Zaliczenie kolokwium: kolokwium w formie pisemnej, składające się z: 5 definicji, 5 pytań testowych, 3 pytań „prawda/fałsz”, dwóch pytań otwartych (z listy pytań Profesora). Poprawa kolokwium – w formie ustnej na konsultacjach. • Niezaliczenie kolokwium, niezależnie od innych ocen, uniemożliwia zaliczenie ćwiczeń. • Kolokwium można zaliczyć do końca semestru zimowego. • Pozytywne oceny z „pracy własnej”, tj. prezentacji orzeczenia, pracy pisemnej, kartkówek (zapowiedzianych i niezapowiedzianych). • Ocena z pierwszego semestru to = 60% oceny z kolokwium + 40% z pracy własnej (20% praca pisemna + 10% kartkówki + 10% prezentacja orzeczenia).

3. Ramowy plan zajęć w semestrze zimowym 1. Zajęcia organizacyjne – warunki zaliczenia ćwiczeń, pojęcie procesu karnego, cele procesu, przedmiot procesu, tryby ścigania przestępstw, źródła prawa, rzetelny proces, strony i organ procesowe. Ramowy przebieg procesu. 2. Przesłanki procesowe – pojęcie, znaczenie przesłanek procesowych, katalog przesłanek. Kazusy. Zasady dotyczące wszczęcia postępowania. 3. Uczestnicy postępowania – wprowadzenie (katalog; sygnalizacyjnie – osobowe źródła dowodowe, pomocnicy organów procesowych, przedstawiciel społeczny). Ograny procesowe – definicja, katalog organów postępowania przygotowawczego i sądowego. Sąd – niezawiłość i niezależność sądu, ustrojowe i proceduralne gwarancje niezawisłości; bezstronność sądu (zasada bezstronności), właściwość sądu, wyłączenie sędziego. Konsekwencje naruszenia przepisów o właściwości i orzekania sędziego, który powinien podlegać wyłączeniu. 4. Prokurator jako organ procesowy – zadania i organizacja prokuratury. Strony procesowe – pojęcie oskarżonego, prawo do obrony (formalne i materialne) i domniemanie niewinności.

4. Ramowy plan zajęć w semestrze zimowym 5. Pokrzywdzony – pojęcie, podmioty wykonujące prawa pokrzywdzonego; pośrednio i bezpośrednio pokrzywdzony. Oskarżyciel publiczny, posiłkowy i prywatny. Reprezentanci stron procesowych. Powtórzenie wiadomości z uczestników postępowania i przesłanek procesowych. Ćwiczenia kazusowe. 6. Komunikowanie się organów procesowych z innymi uczestnikami postępowania – wezwania i zawiadomienia, udział stron (innych uczestników) w czynnościach wykonywanych przez organy procesowe; utrwalanie czynności procesowych. Zasada jawności (wewnętrznej). Dostęp do akt postępowania. Odtworzenie akt postępowania. Decyzje procesowe – pojęcie i rodzaje. Warunki formalne postanowień, wyroków i zarządzeń. Uzasadnienie orzeczenia. Doręczenia. Komunikowanie się stron (innych uczestników postępowania) z organami procesowymi. Warunki formalne pism procesowych, wezwanie do uzupełnienia braków formalnych. Terminy procesowe – pojęcie, rodzaje, wniosek o przywrócenie terminu. 7. Czynności procesowe – warunki niewadliwości czynności procesowych. Konsekwencje naruszenia warunków niewadliwości czynności procesowych. Kazusy. 8. Praca własna – powtórzenie materiału przed kolokwium; „zabawy z procesem karnym” 9. Kolokwium 10. Wiadomości wstępne o dowodach.

5. Podręczniki z postępowania karnego • J. Skorupka, K. Kremens, D. Gruszecka, K. Nowicki, Proces karny, Warszawa 2018 • S. Waltoś, P. Hofmański, Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2019 • K. Boratyńska, Ł. Chojniak, W. Jasiński, Postępowanie karne, Warszawa 2018 5 października 2019 weszła w życie nowelizacja KPK Nie ma niestety podręcznika, który uwzględniałby najnowsze zmiany. Ucząc się z dostępnych wydań, proszę bardzo uważać na to, czy uczycie się Państwo aktualnego stanu prawnego.

6. Podstawowe pojęcia z postępowania karnego Wykres do uzupełnienia w domu 

10. Wyzwania współczesnego procesu karnego

11. Koncepcja rzetelnego procesu w świecie nowych technologii • Granice ingerencji w prawo do prywatności – czy dopuszczalna jest totalna inwigilacja społeczeństwa, której celem jest zapobieganie przestępczości? • Wyrok ETPC z 13.09.2019 r. w sprawie Big Brother Watch i inni przeciwko Wielkiej Brytanii • Dostęp do prywatnych danych jednostki – czy dopuszczalna jest tylko kontrola w czasie rzeczywistym czy także całej historii np. maili, wiadomości SMS i na komunikatorach (whatsapp, Messenger). • https://citizenlab.ca/2018/09/hide-and-seek-tracking-nso-groups-pegasus-spyware-to-operations-in-45-countries/ • Jaki jest (powinien być) cel totalnej inwigilacji (przy uznaniu, że jest ona niezbędna)?

12. Przestępczość transgraniczna i międzynarodowa • Terroryzm, przestępczość zorganizowana m.in. handel narkotykami, handel ludźmi, pranie pieniędzy, korupcja, cyberprzestępczość • Przestępstwa popełniane są niezależnie od granic poszczególnych państw, ale postępowanie karne musi gdzieś być prowadzone. • Jak wybrać państwo do prowadzenia postępowania karnego i jak zapobiegać konfliktom jurysdykcyjnym? • Jak zagwarantować dopuszczalność (legalność) dowodów pochodzących z innego państwa?

13. Wpływ prawa unijnego na prawo krajowe • Prawo UE w coraz większym stopniu wpływa na krajowy proces karny. W ostatnich 10 latach uchwalono dyrektywy, które oddziałują na pozycję oskarżonego, świadków, ofiar przestępstwa. • M.in. dyrektywę 2013/48 w sprawie prawa dostępu do adwokata, dyrektywę 2012/13 w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym, dyrektywę 2016/343 w sprawie wzmocnienia domniemania niewinności i prawa do obecności podczas rozprawy, dyrektywę 2016/800 w sprawie wzmocnienia gwarancji procesowych dziecka w procesie karnym, dyrektywę 2016/1919 w sprawie prawa do pomocy prawnej z urzędu w procesie karnym  dyrektywy dotyczą praw oskarżonego. • Co jeżeli państwo nie implementuje przepisów unijnych? Jak oskarżony/pokrzywdzony może korzystać z praw, które przysługują mu na gruncie prawa unijnego?

14. Wprowadzanie przepisów jawnie sprzecznych z międzynarodowymi standardami ochrony praw jednostki w procesie karnym • Najważniejsze znaczenie w kreowaniu standardów ochrony praw jednostki w procesie karnym ma ETPC (Europejski Trybunał Praw Człowieka). • Ustawodawcy państw Rady Europy (nie tylko Polski) wprowadzają przepisy jawnie sprzeczne z tym, czego od państw wymaga ETPC. • Jak w drodze wykładni prawa naprawić błędy ustawodawcy? • Wykładnia prokonwencyjna

15. Korzystanie z nowych technologii w procesie karnym • Istnieją algorytmy, które pozwalają m.in. na obliczenie stopnia prawdopodobieństwa powrotu do przestępstwa. • Algorytm COMPAS (obecnie już nieużywany w USA) – obliczał stopień prawdopodobieństwa recydywy na podstawie kwestionariusza i wskaźnik trafności obliczeń szacowano na 70%. • Dostrzegając problem nieprzewidywalności orzeczeń sądów, pojawiają się propozycje wprowadzenia w sprawach o drobne przestępstwa algorytmu, który wymierzy odpowiednią karę.

16. Warto przeczytać: • A. Lach, Model wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych w Unii Europejskiej, Państwo i Prawo 2009, z. 6,s. 90-99. • Historię wyroku Big Brother Watch i inni na stronie HFPC: http://www.hfhr.pl/wyrok-etpc-dotyczacy-masowej-inwigilacji/ • Rozdziały „Wymiar sprawiedliwości” i „przestępczość” z książki H. Fry, Hello world.