Download
1 / 406
4.07k likes | 4.36k Views
اصول حسابداری مدرس : دکتر بهروز طوفانیان. فهرست. فصل اول. تاريخچه ، تعاريف و مفاهيم اساسي. حسابداري ( بعنوان زبان تجارت ).
E N D
اصول حسابداریمدرس : دکتر بهروز طوفانیان
فصل اول تاريخچه ، تعاريف و مفاهيم اساسي
حسابداري ( بعنوان زبان تجارت ) حسابداري كه اغلب زبان تجارت خوانده مي شود ، روشهايي است قراردادي ( زبان مشترک ) كه توسط كارشناسان و استادان حسابداري و يا انجمنهايحرفهايحسابداران در طول تاریخ تدوين گرديده ، به تدريج مورد قبول همگان قرار گرفته است و قابلتغيير و تصحيح مي باشد
اطلاعات حسابداري اطلاعات حسابداري ، يك سري اطلاعات مالي مربوط به مبادلات يك واحدیا شخص تجارياست ، كه بر حسب واحد پول رایج کشوربيان مي گردد. براي ثبت آن از سيستم دستي( قلم – کاغذی )يا الكترونيكي استفاده مي كنند.
تعريف حسابداري • « حسابداري عبارتست از فرآيند تشخيص،جمعآوری،تلخیص ،ثبت ،طبقهبندی وگزارش اطلاعات اقتصادي كه براي استفاده كنندگان اطلاعات مزبور ، امكان قضاوت و تصميم گيريهاي آگاهانه را فراهم مي سازد. »
ثبت فعاليتهاي مالي در اين مرحله كليه داد و ستدها و فعاليتهاي مالي به ترتيب تاريخ وقوع در دفتري به نام دفتر روزنامه ثبت مي شود. در هر كشور فعاليتهاي مالي بر حسب واحد پولرایج همان كشور در دفاتر ثبت مي گردد. (در ايران بر حسب ريالدر دفاتر ثبت مي گردد. )
طبقه بندي اقلام ثبت شده در اين مرحله اقلام ثبت شده در دفتر روزنامه ، به حسابهاي مختلف در دفتر ديگري به نام دفتر كل انتقال مي يابند.
گزارش كردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش مرحله خلاصه كردن عبارتست از تركيب و تنظيم نتيجة حسابهاي دفتر كل به نحوي كه حداكثر اطلاعات مورد نياز به طور خلاصه و ساده به دست آيد. در اين مرحله مهمترين صورتها يا گزارشات مالي عبارت است از : • ترازنامه ( وضعيت دارايي ، بدهي و سرمايه را نشان مي دهد. ) • صورتسودو زيان ( ميزان سود و زيان مؤسسه را با توجه به درآمد و هزينه براي مدتي معين نشان مي دهد. ) • صورتحقوقصاحبانسرمايه ( تغييرات سرمايه صاحبان مؤسسه را به دارايي آن مؤسسه براي مدتي معين نشان مي دهد. )
تفسير نتايج حاصل از بررسي اقلام خلاصه شده در اين مرحله ، اعداد مندرج در صورتهاي مالي مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرند. ( این مرحله بعهده مدیر مالی میباشد )
استفاده كنندگان اطلاعات و گزارشهاي حسابداري • استفاده كنندگان داخلي يا درون سازماني ( عمدتاً مديران اجرايي مي باشند. ) • استفاده كنندگان خارجي يا برون سازماني ( صاحبان سرمايه ، دولتها ، بستانكاران ، بانكها ، رقبا ، سرمايه گذاران بالقوه و …. )
دلايل استفاده مديران مؤسسات از صورتها و گزارشات مالي مديران مؤسسات با مطالعه و تجزيه و تحليل صورتهاي مالي به نقايص كار خود پي مي برند و اين امر را در برنامهريزيهاي آينده مؤسسه مد نظر قرار مي دهند
دلايل استفاده صاحبان سرمايه مؤسسات از صورتها و گزارشات مالي صاحبان سرمايه همواره علاقمند هستند از وضعيت مالي مؤسسه خود مطلع باشند و اين امر تنها از طريق صورتهاي مالي امكانپذير است. آنها با بررسي نتايج حاصله از اين صورتها ، به كفايت مديراني كه به كار گمارده اند پي مي برند.
دلايل استفاده دولتها از صورتها و گزارشات مالي دولتها ازاین جهت علاقه مند به اطلاع از وضعيت مالي مؤسسات بازرگاني و انتفاعي مي باشند که :تعيين ميزان ماليات بر درآمد
دلايل استفاده بستانكاران از صورتها و گزارشات مالي بستانكاران همواره علاقمند هستند از وضعيت مالي مؤسسات ، به جهت آگاهي از ميزان اعتبار آنها و اينكه تا چه حد مي توانند آنها را طرف معامله قرار دهند ، اطلاع داشته باشند.
دلايل استفاده بانكها از صورتها و گزارشات مالي بانكها معمولاً درموقع پرداخت اعتبار ( وام ) به مؤسسات بازرگاني و انتفاعي به منظور اطلاع و بررسي وضعيت مالي آنها ترازنامه و ساير صورتهاي مالي آنها را مطالبه مي نمايند.
دلايل استفاده رقبا از صورتها و گزارشات مالي رقبا معمولاً در سيستم اقتصاد آزاد و سرمايه داري ، هر مؤسسه اي سعي مي كنند از وضعيت مالي رقباي خود اطلاع داشته باشند تا بتوانند سياست اقتصادي مناسبي را اتخاذ نموده ، از نظر تحصيل سود و دست يابي به بازار از ديگران پيشي بگيرند.
دلايل استفاده اشخاصي كه مايل به سرمايه گذاري در مؤسسات خصوصي اند از صورتها و گزارشات مالي از آنجائيكه مبناي اصلي سرمايه گذاري افراد در مؤسسات بازرگاني ، تحصيل سود بيشتر است. در نتيجه همواره قبل از سرمايه گذاري علاقمند به بررسي صورتهاي مالي مؤسسه مذكور مي باشند.
تقسيم بندي واحدهاي اقتصادي • واحدهاي اقتصادي كه فعاليتهاي انتفاعي دارند. (هدف کسب سود است ). • واحدهاي اقتصادي كه فعاليتهاي غير انتفاعي دارند. (هدف کسب سود نمیباشد)
تقسيم بندي واحدهاي انتفاعي از لحاظ نوع فعاليت در ايران • واحدهاي تجاريانتفاعي • واحدهاي غير تجاريانتفاعي
واحدهاي تجاري انتفاعي اشخاص و يا مؤسساتي هستند كه به قصد تحصيل سود به فعاليتهاي تجاري مي پردازند. مانند انواع مؤسسات و شركتهاي تجاري.
واحدهاي غير تجاري انتفاعي اشخاص يا مؤسساتي هستند كه به قصد تحصيل سود به فعاليتهاي غيرتجاري مي پردازند. مانند مؤسسات خدماتي.
تقسيم بندي واحدهاي انتفاعي از لحاظ طرز تشكيل • واحد انفرادي( تك مالكي ) مانند : تجار و كسبه • شركتهاي ضمانتي مانند : شركتهاي تضامني ، شركتهاي نسبي • شركتهاي سرمايه اي مانند : شركتهاي سهامي ، شركتهاي با مسئوليت محدود
اصول پذيرفته شده حسابداري اصول و مفاهيم حسابداري ، يك سلسله روشهاي قراردادي است كه توسط كارشناسان واستادان حسابداري و يا انجمنهاي حرفه اي حسابداران تدوين گرديده ، به تدريج مورد قبول همگان قرار گرفته است و همواره قابل تغيير و تصحيح مي باشد.
اصول پذيرفته شده حسابداري فرض داشتن شخصيت حقوقي جداگانه فرض تداوم و استمرار فعاليتهايمالي فرض وجود واحد اندازه گيري فرض دوره مالي
فرض داشتن شخصيت حقوقي جداگانه يعني اطلاعات مالي براي يك شخصيت حسابداري معين جمع آوري مي گردد. به طور كلي بايد گفت كه فرض داشتن شخصيت حقوقي جداگانه ، يك مبنا براي تعيين خط جدايي بين يك واحد اقتصادي ومالكين آن در دفتر تجزيه و تحليل فعاليتهاي مالي بدست مي دهد.
فرض تداوم فعاليتهاي مالي يعني اينكه عمليات يك واحد اقتصادی بايد دربیش ازيك دوره زماني یکساله (كه كافي براي اجراي آن و نيز انجام قراردادها و تعهدات موجود باشد )ادامه يابد
فرض وجود واحد اندازه گيري يعني اينكه نتايج مالي يك شخصيت حسابداري در قالبپول سنجيده و گزارش مي گردد.
فرض دورة مالي يعني اينكه عمر شخصيت حسابداري ، يك دورة كوتاه مدت مثلاً يك سال تعيين گردد ، تا صورتهاي مالي در پايان آن تهيه شده و نتايج فعاليتهاي مالي تعيين گردد ؛ و استفاده كنندگان از صورتهاي مالي مجبور نباشند ، تا پايان عمر شخصيت حسابداري كه نامحدود است ، صبر كنند.
سایر اصول حسابداري 1 ) اصل قيمت تمام شده در زمان تملک دارایی 2 ) اصل وضع هزينه هاي يك دوره از درآمد همان دوره 3 ) اصل افشاء حقايق 4 ) اصل قابل اعتماد بودن 5 ) اصل قابليت مقايسه 6) اصل ثبات رويه
مفهوم اصل قيمت تمام شده يعني كلية دارایی ها به ارزش زمان تملكمعادل قیمت تمام شدهدر دفاتر ثبت و در صورتهاي مالي منعكس گردند.
مفهوم اصل وضع هزينه هاي يك دوره از درآمد همان دوره يعني در هر دورة مالي ، هزينه هايي كه در تحقق درآمد همان دوره صرف گرديده است گزارش میگردد.
مفهوم اصل افشاء حقايق يعني اينكه كلية حقايق با اهميت و مربوط به وضعيت مالي و نيز نتايج فعاليتهاي مالي ، بايد افشاء گرديده ، در اختيار استفاده كنندگان از صورتهاي مالي قرار گيرد.
مفهوم اصل قابل اعتماد بودن يعني اينكه اطلاعات مندرج در صورتهاي مالي بايد ، اولاً صحيح باشند ، ثانياً قابلتأييد و تصويب باشند و ثالثاً كامل و جامع باشند.
مفهوم اصل قابليت مقايسه يعني اينكه اطلاعات حسابداري بايد به همان اندازه كه قابليت مقايسه با يكديگر ،در طي دوره هاي مختلف مالي را دارند ، قابليت مقايسه با اطلاعات مؤسسات مشابه را نيز داشته باشند.
مفهوم اصل ثبات رويه رعايت اصل قابليت مقايسه داشتن اطلاعات حسابداري ، مستلزم اين اصل مي باشد. يعني اينكه در دوره هاي مختلف مالي ، يك روية ثابت حسابداري مورد استفاده قرار مي گيرد.
تقسيم حسابداري به رشته هاي مجزا و تخصصي • 1. حسابداري مالي ( عمومي ) • 2.حسابداري دولتي • 3.حسابداري صنعتي ( قيمت تمام شده ) • 4.حسابداري مالياتي • 5.حسابداري بودجه اي • 6.حسابرسي • 7.حسابداري مؤسسات غير انتفاعي
حسابداري مالي ( عمومي ) در اين رشته كه در واقع زير بناي كليه رشته هاي حسابداري است و اكثر مؤسسات بازرگاني از آن استفاده مي نمايند ، كليه فعاليتهاي مالي در دفاتر خاص ثبت و در پايان هر دوره مالي ، صورتها يا گزارشهايمالي مورد نياز تهيه مي شود.
حسابداري دولتي چگونگي ثبت و نگهداري حسابها در مؤسسات و شركتهاي دولتي ، در اين رشته از حسابداري مورد بحث قرار مي گيرد.
حسابداري صنعتي ( قيمت تمام شده ) در حسابداري صنعتي ، نحوة محاسبه قيمت تمام شدة هر واحد محصول در هر يك از مراحل توليد ، توضيح داده مي شود. از اينرو به حسابداري قيمت تمام شده نيز معروف است.
حسابداري مالياتي در اين رشته از حسابداري در مورد چگونگي تعيين ميزان ماليات بر درآمد مؤسسات و افراد با توجه به قوانين و مقررات مالياتي مصوب ، گفتگو مي شود.
حسابداري بودجه اي حسابداري بودجه اي ، چگونگي تهيه و تنظيم بودجه با توجه به نتايجفعاليتهاي مالي و مقايسه بودجة تنظيم شده ( پيش بيني عمليات مالي آينده ) با نتايج واقعي عمليات مالي را مورد بررسي قرار مي دهد.
حسابرسي حسابرسي عبارتست از بررسي اسناد ، مدارك ، دفاتر و گزارشات مالي يك مؤسسه و اظهار نظر نسبت به صحتآنها.
مراحل حسابرسي • مرحله اول : حسابرسي داخلي كه توسط حسابرسان عضو مؤسسه انجام مي شود. • مرحله دوم : حسابرسي توسط حسابداران مستقل حرفه اي كه وابسته به مؤسسه نمي باشند.
حسابداري مؤسسات غير انتفاعي در اين رشته از حسابداري ، از سيستم و عمليات حسابداري سازمانهاي غير انتفاعي مانند مؤسسات خيريه و مؤسسات آموزشي صحبت مي شود. عامل اساسي در اين رشته اتخاذ سيستمي است كه پيروي دقيق مديريت از محدوديتهاي مقرر از طرف قوانين يا اشخاص و افراد تأمين كننده منابع مالي مؤسسه را تضمين نمايد.
فصل دوم صورتهاي مالي
معادله حسابداري رابطة بين داراييها ، بدهيها و حقوق صاحبان سرمايه در معادلة حسابداري زير نشان داده شده است : داراييها = بدهيها + حقوق صاحبان سرمايه
دارايي ها اموال و حقوق مالي متعلق به هر مؤسسه است كه قابلتتقويم به پول و داراي منافع آتي مي باشد. در اين تعريف منظور از اموال ، انواع دارايي مشهود و قابل لمس و رويت ، مانند : موجودينقدي ملزومات ، اثاثيه ، ساختمان و غيرهمي باشد و منظور از حقوق مالي ، اقسام ديگر دارايي مانند مطالبات از اشخاص حقيقي و حقوقي ( حسابهاي دريافتني ، اسناد دريافتني ) و نظير آن مي باشد.
تقسيم داراييها به ترتيب قدرت نقد شوندگي • داراييهاي جاري • داراييهاي ثابت • داراييهاي نامشهود • ساير داراييها
داراييهاي جاري داراييهايي كه بيشترين قابليت نقد شوندگي را دارا هستند مانند : تنخواه گردان ، موجودي نقد ،سرمايه گذاري كوتاه مدت بانكي ، حسابهاي دريافتني ( بدهكاران ) ، اسناد دريافتني ( سفته ، برات ) ، موجودي كالا و مواد ( مانده مواد ـ كالاي در جريان ساخت ـ كالاي ساخته شده ـ قطعات و لوازم خانگي ـ موجودي ملزومات ) ، اثاثه ، پيش پرداخت بيمهاموال و غيره .
