CIĄŻA

1. CIĄŻA Opracowanie: Anna Sroka Źródło: www.ratownictwomedyczne.friko.pl

2. Zagadnienia • Objawy ciąży • Rozwój płodu w łonie matki – organogeneza • Nagłe zagrożenia w czasie ciąży

3. Objawy ciąży

4. Poranne nudności Częste oddawanie moczu Wzmożony apetyt Zawroty głowy Zaparcia U kobiet palących – niechęć do palenia 2-8 tyg. po zapłodnieniu 6-8 tyg. po zapłodnieniu Pierwszy trymestr Pierwszy trymestr Pierwszy trymestr Pierwszy trymestr Możliwe objawy ciąży

5. Prawdopodobne oznaki ciąży • Amenorrhea (brak miesiączki) Zwykle okres całej ciąży • Rozpulchnienie macicy i szyjki 2-8 tygodni po zapłodnieniu • Powiększenie macicy i brzucha 8-12 tydzień • Powiększenie, mrowienie i przeczulica w piersiach Kilka dni po zapłodnieniu • Zmiany zabarwienia błony śluzowej pochwy Pierwszy trymestr

6. Prawdopodobne oznaki ciąży • Niebieskie i różowe linie (rozstępy) na piersiach i na brzuchu Pierwszy trymestr • Zaciemnienie aureoli (obszar wokół sutka) Pierwszy trymestr • Zaciemnienie linii białej od pępka do wzgórka łonowego 4 lub 5 miesiąc • Występujące z przerwami bezbolesne skurcze Wczesna ciąża

7. Wizualizacja embrionu lub pęcherzyka poprzez USG Czynność serca płodu Ruchy płodu wyczuwalne poprzez powłoki brzuszne 4-6 tygodni po zapłodnieniu w 10-20 tygodniu w zależności od aparatu po 16 tygodniach Pewne objawy ciąży

8. Rozwój płodu w łonie matki

9. Rozwój płodu • Zapłodnienie - połączenie się plemnika i komórki jajowej • Bruzdkowanie - segmentacja, kolejne podziały jaja w pierwszym etapie rozwoju zarodkowego na coraz mniejsze komórki, aż do powstania blastuli; w czasie bruzdkowania ani masa zarodka, ani objętość nie wzrastają. • Gastrulacja - proces przekształcania się zarodka ze stadium blastuli w gastrulę; polega na przemieszczaniu się komórek w obrębie zarodka i wyodrębnieniu listków zarodkowych, początkowo 2 - ektodermy i endodermy, następnie także trzeciego - mezodermy. • Organogeneza -tworzenie się i rozwój narządów w okresie życia zarodkowego

10. I trymestr ciąży • Układ krążenia płodu.Czynność serca płodu pojawia się około 22 dnia po zapłodnieniu. W 7- 8 tygodniu ciąży można badać serce ultrasonograficznie. U zarodka czynność serca wynosi około 65 uderzeń na minutę. W 10 tygodniu ciąży wynosi maksymalnie 175 uderzeń na minutę. Niekiedy silne napięcie emocjonalne matki wpływa na pracę serca płodu. Tworzenie elementów krwi odbywa się głównie w pęcherzyku żółtkowym, grasicy, śledzionie, wątrobie.

11. I trymestr ciąży • Układ oddechowy.Zalążek płuc pojawia się już w 3-4 milimetrowym zarodku. Powstaje z tzw. uchyłku prajelita. Między 4 a 16 tygodniem powstają drogi oddechowe prowadzące do obwodowych oskrzelików. Ruchy oddechowe pojawiają się u płodu wcześnie. Na początku są one jednak płytkie i nierytmiczne. Ich liczbę i rodzaj można określić w badaniu ultrasonograficznym jako wyraz dobrostanu płodu.

12. I trymestr ciąży • Układ pokarmowy.Płód przez cały okres ciąży żywi się korzystając z aminokwasów i cukrów matki. Przewód pokarmowy powstaje z entodermy – czyli wewnętrznej warstwy komórek zarodka. Początkowo przewód pokarmowy, to tylko zakończona ślepo z obydwu stron rura. Otwór odbytowy powstaje dopiero w 3 miesiącu. Otwór jamy ustnej pojawia się w 4 tygodniu życia płodowego. W 5 tygodniu formuje się język.

13. I trymestr ciąży • Układ nerwowy.Od 3 tygodnia rozpoczyna się rozwój układu nerwowego. Cewa nerwowa biegnąca wzdłuż kręgosłupa zarodka, powstaje z ektodermy zewnętrznej warstwy komórek zarodka. Do 10 tygodnia ciąży trwa niebezpieczny okres dużej wrażliwości na teratogeny- substancje hamujące rozwój płodu.

14. Środki teratogenne • Papierosy • Androgeny (testosteron) • Leki przeciwdrgawkowe (fenobarbital) • Leki przeciwtarczycowe (metamizol) • Kortykosteroidy • Lit • Duże dawki witaminy A • Kokaina • Etanol • Chemioterapeutyki (streptomycyna) • Leki przeciwnowotworowe (metotreksat) • Inhibitory ACE (kaptpopril)

15. II trymestr ciąży • Układ krążenia płodu. Po 5 miesiącu, funkcje krwiotworzenia przejmuje szpik płodu. • Układ oddechowy. Od 25 tygodnia życia płodowego powstają pęcherzyki płucne. Proces kształtowania układu oddechowego kończy się dopiero po urodzeniu, gdy do płuc dziecka po raz pierwszy dostaje się powietrze.

16. II trymestr ciąży • Układ pokarmowy.Odruch połykania i ruchy perystaltyczne (ruchy przełyku i jelit przesuwające strawiony pokarm) pojawiają się u płodu w drugiej połowie ciąży. Ze złuszczonych komórek nabłonkowych przewodu pokarmowego płodu i z elementów płynu owodniowego, powstaje w jelitach płodu smółka. Jeśli płód wydala smółkę przed porodem, wody płodowe zabarwione są na zielono.

17. II trymestr ciąży • Układ moczowy płodu.Nerki płodu podejmują czynność w 14 tygodniu ciąży. Obecność moczu w pęcherzu moczowym jest łatwo zauważalna w ocenie ultrasonograficznej. • Układ nerwowy.Układ nerwowy płodu dojrzewa. Od 6 miesiąca ciąży drogi nerwowe ochrania tzw. osłonka mielinowa. Proces mielinizacji trwa jeszcze u noworodka. Mielinizacja polega na pokrywaniu nerwów otoczką zbudowaną z substancji nie przewodzącej elektryczności. Przyspiesza to przewodzenie impulsów elektrycznych przepływających nerwami dziecka.

18. III trymestr ciąży • Układ krążenia płodu:Warunki w których żyje płód, można porównać do warunków na dużych wysokościach. U dorosłego człowieka wysycenie tlenem krwi wynosi w warunkach normalnych 95%. Krew w żyle pępowinowej płodu jest wysycona tlenem w 50 - 60%. Do płodu dociera mało tlenu. Płód „ratuje się” większą ilością hemoglobiny o dużej zdolności wychwytu tlenu (HbF). Krwinki zawierające hemoglobinę HbF mają większe powinowactwo do tlenu i obumierają szybciej. Płód donoszony ma około 300 ml krwi, co stanowi około 8 - 10 % masy ciała. Liczbę erytrocytów płodu w ostatnich dniach ciąży szacuje się na około 5 milionów na centymetr sześcienny. Poziom HbF w 35 tygodniu ciąży wynosi 95% hemoglobiny całkowitej płodu. Tuż przed porodem poziom HbF spada do 60%. Krew płodu stopniowo uzupełniana jest hemoglobiną dorosłych.

19. III trymestr ciąży • Układ oddechowy.Między 30 a 32 tygodniem ciąży powstają warunki dla funkcjonowania wymiany gazowej. Płuca są jednak małe, zapadnięte. Ruchy oddechowe pojawiają się u płodu wcześnie lecz są płytkie i nierytmiczne. Liczbę i rodzaj ruchów oddechowych płodu można określić w badaniu ultrasonograficznym. Wynik USG mówi o kondycji płodu. Produkowany jest surfaktant niezbędny dla prawidłowej pracy płuc. • Układ pokarmowy.Po 28 tygodniu ciąży zestaw enzymów trawiennych jest wystarczający do trawienia pokarmu.

20. Wysokość dna macicy • koniec 16 tygodnia - 1-2 palce ponad spojeniem łonowym • koniec 20 tygodnia - 2-3 palce poniżej pępka • koniec 24 tygodnia - na wysokości pępka • koniec 28 tygodnia - 2-3 palce powyżej pępka • koniec 32 tygodnia - w połowie odległości pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym (dolna część mostka) • koniec 36 tygodnia - przylega do łuków żebrowych • 38 -40 tydzień – dno macicy obniża się (jedna z oznak zbliżającego się porodu)

21. Nie spać!!!

22. Zagrożenia dla życia matki i płodu

23. Poronienia • Utrata jaja płodowego przed upływem 22 tygodnia ciąży – najczęściej występuje w ciągu pierwszych 10 tygodni

24. Poronienia - przyczyny • wysoka lub niska temperatura otoczenia lub jej gwałtowne zmiany (np. zmiany klimatu, praca w warunkach ekstremalnych) • gwałtowne zmiany ciśnień ( np. start i lądowanie samolotu ) • promieniowanie jonizujące • przebywanie w polu elektromagnetycznym • długotrwałe wibracje i wstrząsy

25. Poronienia - przyczyny • długotrwały stres • nieprawidłowe poziomy wydzielania hormonów • nieprawidłowa budowa komórek rozrodczych ( jajo, plemnik ) • nieprawidłowa budowa rozwijającego się jaja płodowego, którego przyczyną są wady chromosomalne ( jednorazowe ) • wady lub niedorozwój wrodzony macicy • nabyte uszkodzenia narządu rodnego, których przyczyną mogą być częste wcześniejsze aborcje, lub niewłaściwie leczone stany zapalne • czynny stan zapalny w pochwie • leki zażywane z powodu choroby • choroby odzwierzęce u kobiety • choroby zakaźne występujące u kobiety w trakcie trwania ciąży • obumarcie ( zanik funkcji życiowych ) jaja płodowego

26. Poronienia - objawy • Poronienie zagrażające • Plamienia, krwawienie z pochwy • Dolegliwości bólowe w podbrzuszu W badaniu stwierdza się prawidłowość budowy jaja płodowego – wymaga dalszych badań hormonalnych

27. Poronienia - objawy • Poronienie w toku • nieodwracalnie prowadzi do utraty ciąży • bardzo silne bóle w podbrzuszu • krwawienie szybko narasta Objawy te są związane z rozwieraniem się szyjki macicy, której kanał poszerza się i umożliwia wydalenie jaja płodowego.

28. Poronienie - postępowanie • zagrażające - leżenie i leczenie farmakologiczne, a po ustaniu objawów badania diagnostyczne • w toku - skierowanie do oddziału ginekologicznego, w celu wykonania tam w znieczuleniu ogólnym zabiegu oczyszczenia macicy

29. Ciąża pozamaciczna (ektopowa) • Rozwój jaja płodowego poza jamą macicy (w jajowodzie, szyjce macicy, na jajniku, w jamie brzusznej) • Pęknięcie jajowodu • Poronienie jajowodowe (trąbkowe) • Zapalenie otrzewnej

30. Ciąża ektopowa - objawy • Wywiad: w przeszłości nieregularne miesiączki (brak, lub opóźnione) • Bóle brzucha, tkliwość szyjki i przydatków • Krwawienie z pochwy • Objawy ciąży (jak wcześniej) • Bóle promieniujące do prawego barku (podrażnienie otrzewnej) • Tachykardia, hipotonia, omdlenia (pęknięcie ciąży pozamacicznej)

31. Ciąża ektopowa - postępowanie • Laparoskopia i usunięcie ciąży ektopowej • Metotreksat • Salpingocenteza (przezpochwowe nakłucie i aspiracja pęcherzyka ciążowego) • W niektóych przypadkach – intensywna terapia płynowa, transfuzje uzupełniające

32. Łożysko przodujące • Fragment łożyska rozwija się w dolnym segmencie macicy • Nagłe krwawienie jasną krwią, bez dolegliwości bólowych, brzuch miękki • ułożyć ciężarną na wznak z uniesioną miednicą i uniesionym prawym bokiem • przewieźć do szpitala ginekologicznego w pozycji jak we wstrząsie, ewentualnie w ułożeniu na lewym boku • przewozić możliwie bez wstrząsów pod opieką lekarza

33. Łożysko przedwcześnie odklejone • Odklejenie się łożyska po 20 tygodniu ciąży, a przed rozpoczęciem III okresu porodu • Krwawienie, ból, twardy brzuch, objawy zagrożenia ze strony płodu (zaburzenia FHR), objawy wstrząsu • ułożyć ciężarną na wznak z uniesioną miednicą i uniesionym prawym bokiem • przewieźć w pozycji leżącej na oddział ginekologiczny pod opieką lekarza

34. Nadciśnienie tętnicze w ciążyPIH • Zahamowanie wzrostu płodu • Niewydolność łożyska • Przedwczesne odklejenie się łożyska • Zamartwica wewnątrzmaciczna • Stan przedrzucawkowy i rzucawka

35. Nadciśnienie w ciąży • Postępowanie • Ciągłe leczenie podwyższonego ciśnienia i innych zaburzeń przez całą ciążę • Gdy płód osiągnie wystarczającą dojrzałość należy rozważyć wcześniejsze ukończenie ciąży

36. Objawy – EPH-gestoza • EPH-gestoza: obrzęki (oedema), białkomocz (proteinuria), nadciśnienie (hypertensio) • Stan przedrzucawkowy: błyski przed oczami, szum w uszach, bóle głowy, ubytki w polu widzenia, bóle brzucha, nudności, wymioty, niepokój ruchowy, obrzęki podudzi, nadciśnienie > 160/110 mm Hg; białkomocz (5g/l/24h); skąpomocz (<400ml/24h) • Rzucawka: nagłe, uogólnione napady drgawek z utratą przytomności, często bezdech, najczęściej jest następstwem stanu przedrzucawkowego (obrzęk mózgu, encefalopatia) – leczenie natychmiastowe – diazepam, thiopental – ew.intubacja, zwiotczenie, RKO • Zespół HELLP –niedokrwistość hemolityczna, podwyższone wartości enzymów wątrobowych, małopłytkowość

37. EPH-gestoza - postępowanie • Ochronić przed niebezpieczeństwem zranień, urazów w wyniku drgawek • Przewieźć ostrożnie w pozycji leżącej po ustąpieniu napadu drgawek. Jeśli to możliwe należy wyeliminować bodźce wzrokowe i słuchowe, które mogą wywołać kolejne napady drgawek

38. Dziękuję za uwagę